Jedno z największych jezior Ziemi zniknęło. Teraz jest groźną pustynią

Chodzi o Jezioro Aralskie. W 1960 roku było to jedno z największych jezior na Ziemi, czwarte pod względem wielkości. Obecnie zamieniło się w pustynię, której nadano nazwę Aral-kum, Pustynia Aralska.

Słone jezioro zasilały dwie rzeki, Amu-Daria i Syr-Daria, niosące wodę z gór i lodowców przez pustynię Kyzył-kum. Degradacja akwenu zaczęła się od decyzji Związku Radzieckiego. W 1919 roku zdecydowano, że będą zasilać pola uprawne bawełny w ówczesnych republikach Uzbekistanu, Kazachstanu, Turkmenistanu.

Irygacja spowodowała tak duży odpływ wód, że poziom Jeziora Aralskiego zaczął szybko spadać. Obecnie został tylko niewielki fragment dawnego jeziora - prawdopodobnie mniej niż 10 procent jego powierzchni.

REKLAMA

Burze solne, zniknięcie zwierząt i roślin

Powierzchnia pustyni, dawnego dna Jeziora Aralskiego, to źródło pyłów zawierających sól, a także nawozy, które Amu-Daria i Syr-Daria zanosiły do tego akwenu. W związku z tym w regionie pojawiły się burze solne i pyłowe. Zmienił się klimat terenów położonych w regionie jeziora.

Na mokradłach wokół jeziora zatrzymywały się miliony ptaków. W wodach jeziora żyły tysiące wodnych gatunków, dziś nie ma po nich śladu. Endemiczny pstrąg i jesiotr praktyczne już wyginął.

Do tego na jeziorze znajdowała się wyspa Wozdrożdenije, na której w ZSRR prowadzono badania i eksperymenty z bronią biologiczną. Wyspa stała się następnie częścią półwyspu, połączona z lądem. Zespół uzbecko-amerykański w 2002 roku przeprowadził odkażenie wyspy.

Obecnie podejmowane są różne inicjatywy na rzecz ratowania jeziora, na przykład działał Międzynarodowy Fundusz na rzecz Ratowania Morza Aralskiego, skupiający Kazachstan, Tadżykistan, Turkmenistan i Uzbekistan, w ratowanie jeziora zaangażowane jest ONZ.

REKLAMA

Kazachstan zbudował tamę między północną i południową częścią Morza Aralskiego. Grobla i tama Kok-Aral, ukończone w 2005 r., doprowadziły do odbudowy rybołówstwa w Północnym Jeziorze Aralskim, ale ograniczyła dopływ do południowej części.

Jak podaje NASA, po turecku "aral" oznacza wyspę.  Na tym jeziorze znajdowało się w przeszłości ponad 1100 wysp. Na jednej z nich znajduje się obecnie rezerwat przyrody Barsa-Kelmes - pomiędzy pozostałościami północnego Morza Aralskiego i południowego Morza Aralskiego. Organizacje międzynarodowe, w tym Agencja Stanów Zjednoczonych ds. Rozwoju Międzynarodowego, próbują odtworzyć tam miejscowy ekosystem.  

***

Earth.org/NASA/Wikipedia/agkm

REKLAMA