Dłuższe życie, lepszy mózg. To dzięki babciom ludzkość odniosła taki sukces
Bazując na szeroko dyskutowanej w świecie naukowym tzw. hipotezie babci, w 2012 roku naukowcy z amerykańskiego University of Utah przeprowadzili symulacje komputerowe, które rzuciły nowe światło na rolę babć w ewolucji człowieka.
2025-01-21, 05:40
Hipoteza babci
W świecie przyrody istnienie babci jest zjawiskiem wyjątkowym. Z punktu widzenia ewolucji wszystko należy tłumaczyć bowiem jakimś przystosowaniem. A więc jakiego rodzaju ewolucyjną korzyścią można wyjaśnić fakt, że życie kobiety nie kończy się zaraz po menopauzie, kiedy przestaje przekazywać swoje geny? Biologicznym sensem życia jest w końcu reprodukcja.
U naszych bardzo bliskich krewnych - szympansów - rzadko się zdarza, żeby samice żyły długo po menopauzie. Zwykle dożywają one trzydziestu kilku lub czterdziestu kilku lat. U ludzi jest inaczej. Kobiety często żyją jeszcze kilka dekad po przekroczeniu wieku rozrodczego. Do dziś jest to jedna z największych zagadek, przed jakimi stają biolodzy ewolucyjni.
Jednym z proponowanych rozwiązań jest antropologiczna hipoteza babci, której punktem wyjścia jest ryzyko, jakie przez większość dziejów naszego gatunku ponosiły osoby, które zachodziły w ciążę i rodziły potomstwo. Zarówno podczas dziewięciu miesięcy rozwoju płodu w łonie matki, jak i - zwłaszcza - w chwili porodu nad kobietami wisiała groźba nagłej śmierci lub poważnej choroby (i powolnej śmierci). A przecież ludzkie dzieci wymagają opieki przez wiele pierwszych lat życia.
Dlatego w toku ewolucji człowieka lepiej przystosowane okazały się kobiety, których płodność na pewnym etapie życia zanikała, a wraz w z nią ryzyko związane z rozrodem. W blisko związanych grupach rodzinnych następowało to w chwili, gdy najstarsze dzieci tych matek same miały już potomstwo. Babcia, wyłączona z roli przekazywania genów, mogła więc zająć się zarówno własnymi latoroślami, jak i wnukami, dzięki czemu wysiłek opieki rozkładał się na więcej osób.
REKLAMA
Co więcej: gdy babcia zajmuje się wnukami, jej córka może szybciej mieć kolejne dziecko, ponieważ nie musi już zajmować się poprzednim. W ten sposób dzieci są odstawiane od piersi w młodszym wieku, co wydłuża ich wiek dorastania. Dzięki temu nie tylko później wchodzą w dorosłość, kiedy to muszą już same dbać o własne pożywienie, lecz także wystawione są na mniej stresu, co owocowało bardziej intensywnym rozwojem umysłu.
***
***
Babcina potęga
Hipoteza babci jest jedną z wielu teorii wyjaśniających istnienie menopauzy, ale nie wszyscy uczeni ją popierają, od dawna wywołuje ona więc dyskusje w naukowym świecie. Badacze pod kierunkiem Kristen Hawkes z University of Utah postanowili jednak sprawdzić, jak model zaproponowany w hipotezie babci mógłby wpłynąć na ewolucję średniej długości życia człowieka. Przeprowadzili symulacje komputerowe, które dowodzą, że to właśnie dzięki instytucji babci życie ludzi wydłużyło się.
Osobniki zaprojektowane w symulacji - pozbawione instytucji babci - żyły 25 lat po osiągnięciu wieku rozrodczego, czyli podobnie jak szympanse. Gdy jednak do symulacji wprowadzono opiekę babć, w ciągu 24-60 tysięcy lat ewolucji średnia wieku wydłużyła się do w 49 lat, czyli podobnie jak u dzisiejszych łowców-zbieraczy w Afryce.
REKLAMA
– Instytucja babci była pierwszym krokiem ku temu, żebyśmy się stali tym, kim dzisiaj jesteśmy – powiedziała Kristen Hawkes, która w latach 80. prowadziła badania terenowe w Tanzanii, wśród społeczności łowiecko-zbierackich. Już wtedy badała funkcję babć w ramach tych społeczności.
Symulacje komputerowe dowodzą, że dzięki babci córka może mieć więcej dzieci, a zatem geny długowieczności, które posiada babcia, przekazywane są większej liczbie wnuków, przez co te geny zaczynają dominować w populacji.
Wyniki badań opublikowano na łamach pisma "Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences".
***
***
Źródło: https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C392638%2Cdzieki-babciom-ludzie-zyja-dluzej.html
PAP/naukawpolsce.pl/mc
REKLAMA