Błąd kardynalny na maturze. Można stracić wszystkie punkty

Błąd kardynalny. Co grozi za jego popełnienie?

Możliwość popełnienia błędu kardynalnego dotyczy obowiązkowej matury z języka polskiego na poziomie podstawowym, od której tradycyjnie rozpoczynają się egzaminy maturalne. Błąd ten dotyczy części 3. egzaminu, polegającej na napisaniu wypracowania.

Jak wyjaśnia Centralna Komisja Egzaminacyjna: "błąd kardynalny to błąd rzeczowy, świadczący o całkowicie nieuprawnionej interpretacji lektury obowiązkowej, do której odwołuje się zdający, będącej falsyfikacją tego utworu, wynikającą z nieznajomości jego treści w zakresie:

a) głównych wątków utworu

b) losów głównych bohaterów, w tym np. łączenie biografii różnych bohaterów".

REKLAMA

Przykłady błędów kardynalnych: 

a) Makbet jest typowym bohaterem średniowiecznym: dużo się modli i swoje szczęście odnajduje jako asceta;

b) Ostatnia scena z "Lalki" wyjaśnia wszystkie tajemnice bohaterów - Wokulski żeni się z Łęcką, Rzecki wyrusza w wymarzoną podróż;

c) Zadaniem nowomowy było stałe poszerzanie zakresu myślenia mieszkańców Oceanii - tworzono coraz więcej słów, aby mogli oni dokładniej wyrażać swoje myśli.

REKLAMA

Należy pamiętać, że błąd kardynalny dotyczy wyłącznie lektur obowiązkowych wskazanych w podstawie programowej jako lektury do omówienia w całości. Oznacza to, że pomyłka nie zostanie uznana jako błąd kardynalny, jeśli nastąpi w odniesieniu do lektur omawianych we fragmentach.

Czym się różni błąd kardynalny od błędu rzeczowego?

Błąd kardynalny to najpoważniejszy z błędów rzeczowych. Jak podaje CKE, błąd rzeczowy świadczy o:

a) nieznajomości wskazanej w poleceniu lektury obowiązkowej (zamieszczonej w arkuszu egzaminacyjnym), do której odwołuje się zdający, w zakresie innym niż w przypadku błędu kardynalnego, tj. np. błąd w nazwisku autora, w przypisaniu autorstwa, w nazwisku/imieniu bohatera (dopuszczalne błędy w zapisie, nieprowadzące do trudności w identyfikacji bohatera lub autora, np. Russeau albo Rouseau zamiast Rousseau – błędny zapis to błąd ortograficzny), dotyczący losów bohaterów drugoplanowych bądź wątków innych niż główne

b) nieznajomości utworu literackiego lub tekstu kultury, do którego odwołuje się zdający, innego niż lektura obowiązkowa lub utwór literacki wskazany w poleceniu (każdy błąd merytoryczny) nieuprawnionej interpretacji fragmentu lub fragmentów / części utworu literackiego, w tym poetyckiego, do którego odwołuje się zdający, będącej częściową lub całkowitą falsyfikacją danego utworu

REKLAMA

c) nieznajomości zagadnień z zakresu teorii i historii literatury bądź języka, np. stosowanie pojęć typowych dla epiki w odniesieniu do liryki (np. narrator wiersza; wiersz "Ocalony" Różewicza opowiada). Nie są błędem rzeczowym sformułowania takie jak np. utwór pokazuje, wiersz ukazuje

d) braku wiedzy dotyczącej wybranego przez zdającego kontekstu, np. błędne przywołanie pojęć lub faktów historycznych. Jako błąd rzeczowy traktujemy również niepoprawne przywołanie cytatu z utworu literackiego, oznaczone cudzysłowem.

Co więcej: "Dokładnie ten sam błąd rzeczowy (np. konsekwentne stosowanie błędnego imienia bohatera, którego można w jednoznaczny sposób zidentyfikować, a wypowiedź zdającego świadczy o znajomości lektury) powtórzony kilkakrotnie jest liczony jako jeden błąd".

Czy błąd kardynalny zeruje pracę?

Niestety, błąd kardynalny dyskwalifikuje pracę pisemną na maturze z języka polskiego na poziomie podstawowym. Dobra wiadomość jest taka, że według obowiązującej od 2023 roku formuły wyzerowanie pracy nie musi oznaczać niezdanego egzaminu. Za część 1. i 2. maturzysta może osiągnąć 25 punktów, a za wypracowanie 35 punktów. Bezbłędnie napisana matura w części 1. i 2. da zdającemu 42 proc. punktów, zatem gwarantuje zaliczenie egzaminu.

REKLAMA

Błąd kardynalny może się przytrafić także na obowiązkowej maturze ustnej z języka polskiego oraz pisemnej nieobowiązkowej maturze z języka polskiego na poziomie rozszerzonym.

Źródło: Polskie Radio, CKE