Jak napisać idealne wypracowanie maturalne z polskiego? Rady polonistki

Jak napisać wypracowanie na maturze?

Na maturze pisemnej z języka polskiego (poziom podstawowy) można zdobyć łącznie 60 punktów. Ich rozkład przedstawia się następująco: część "Język polski w użyciu" (10 pkt), test historycznoliteracki (15 pkt) oraz wypracowanie (35 pkt).

Jak zatem napisać idealne wypracowanie maturalne z polskiego?

Na początek: zrozumienie tematu

– Przede wszystkim: przeczytaj uważnie temat, który wybrałeś z dwóch proponowanych w arkuszu egzaminacyjnym. Temat ten należy poddać krótkiej, ale dokładnej analizie. Wyniki tej analizy będą twoim przewodnikiem, planem do wykonania, przypomnieniem o niezbędnych kwestiach – podkreślała dla portalu PolskieRadio24.pl Dorota Podwalska, egzaminator maturalny z Zespołu Szkół im. Konstytucji 3 Maja w Iławie.

REKLAMA

Jak przypominała polonistka, w poleceniu towarzyszącym wypracowaniu maturalnemu znajdują się cztery elementy:

a) wybór lektury obowiązkowej,

b) wybór innego utworu literackiego,

c) wskazanie pierwszego kontekstu,

REKLAMA

d) wskazanie drugiego kontekstu.

Jak jednak przeprowadzić analizę tematu?

Rozbieranie tematu, czyli klucz do sukcesu

– Podkreśl w temacie słowa kluczowe, te najważniejsze. Na tym zagadnieniu masz się skupić. W brudnopisie dobierz do nich wyrażenia bliskoznaczne, zapisz też swoje związane z nimi skojarzenia – mówiła Dorota Podwalska.

REKLAMA

Z listy lektur obowiązkowych (zamieszczonej w arkuszu maturalnym) uczeń powinien wybrać utwór, który pozwoli mu uzasadnić swoje stanowisko, czyli przyjętą tezę. Powinna to być oczywiście lektura, którą piszący dobrze zna.

– Spośród innych znanych ci utworów literackich (mogą to być lektury obowiązkowe lub uzupełniające, których tytuły są zamieszczone w arkuszu maturalnym, albo twoje ulubione książki niebędące lekturami) wybierz jeden, który uznasz za odpowiedni do realizacji tematu. Zwróć uwagę, że może to być wiersz, powieść, nowela, dramat. Nie możesz jednak przywołać tekstu piosenki w języku obcym, komiksu i mangi – tłumaczyła specjalistka.

Co dalej?

Dobrze jest zrobić notatkę z wybranej lektury: wypisać imiona i nazwiska bohaterów, których planuje się przywołać, przeanalizować ich działania, zapisać, w którym wieku lub w jakiej epoce powstał dany utwór, jaki gatunek i rodzaj literacki reprezentuje. Wszystko po to, by wyciągnąć wnioski przydatne do uzasadnienia tezy.

REKLAMA

Konteksty na maturze – lista

O co chodzi z obowiązkowymi w wypracowaniu kontekstami?

– Kontekst to odniesienie się do jednego z poniżej wskazanych elementów, potrzebnego do ukazania omawianego utworu w szerszej perspektywie i pogłębionego odczytania jego sensów – zaznaczała Dorota Podwalska.

Tymi elementami mogą być:

REKLAMA

a) inny utwór literacki niż ten wskazany w poleceniu (w tym teksty biblijne i mitologiczne),

b) biografia autora (wpływ życia twórcy na jego dzieło),

c) historia (wydarzenia historyczne będące ważnym tłem dla analizowanego utworu literackiego),

d) historia literatury (cechy epoki literackiej, do której przynależy wybrana przez nas lektura),

REKLAMA

e) filozofia (myśli filozofów, idee filozoficzne, które łączą się z daną lekturą czy zagadnieniem),

f) religia (idee religijne związane z daną lekturą, z postępowaniem jej bohatera),

g) teoria literatury (zwrócenie uwagi na rolę gatunku literackiego, którego założenia realizuje wybrana przez nas lektura),

h) kultura (przywołanie innych, powiązanych z lekturą, tekstów kultury: obrazu, filmu, dzieł architektonicznych itd.),

REKLAMA

i) kwestie społeczne czy egzystencjalne (dotyczące życia człowieka, jego doświadczeń, emocji, dylematów, wątpliwości).

Maturzysta powinien wybierać dwa konteksty. Co istotne - oba mogą należeć do tej samej kategorii.

Jak napisać wypracowanie maturalne?

Mając tak przygotowaną notatkę (plan, mapę myśli, konspekt) – nie pozostaje nic innego, jak po prostu zacząć pisać. Wypracowanie maturalne, przypominała Dorota Podwalska, powinno składać się z trzech części i liczyć co najmniej 300 wyrazów.

REKLAMA

Jakie to części?

- Od akapitu napisz kilkuzdaniowy wstęp, czyli wprowadzenie do swoich rozważań. Może to być wyjaśnienie pojęć (słów-kluczy), które są zapisane w temacie i które podkreśliłeś. Zajmij stanowisko wobec problemu zapisanego w temacie: sformułuj tezę – mówiła polonistka.

Jak tłumaczyła, w rozwinięciu należy przywołać, od akapitów, kolejne argumenty i ilustrować je przykładami z wybranych przez siebie utworów. Każdy z akapitów można zbudować tak, aby:

a) zasygnalizować, którym słowem kluczowym z tematu się właśnie zajmujemy,

REKLAMA

b) skomentować – uzasadnić, dlaczego jest to ważne,

c) podać przykład sytuacji lub działania bohatera, z którym wiąże się słowo kluczowe,

d) podsumować swoje rozważania o działaniach tego bohatera – sformułować cząstkowy wniosek.

– Przywołaj tyle argumentów, ile uważasz za konieczne do uzasadnienia tezy. Na podstawie jednego utworu literackiego możesz zbudować ich kilka – podkreślała Dorota Podwalska. – Oba wybrane przez siebie utwory przywołaj w sposób funkcjonalny, czyli w konkretnym celu: aby uzasadnić swoją tezę oraz nawiązać do słów-kluczy zawartych w temacie.

REKLAMA

Jak natomiast dodać wspominanie wcześniej konteksty? – Wprowadź je w dowolnym miejscu swojej wypowiedzi. Ale pamiętaj: zastosuj je funkcjonalnie, czyli w konkretnym celu. Aby pogłębić swoje rozważania i rozwinąć zagadnienia wskazane w temacie pracy. Zwróć uwagę na ich uniwersalność, czyli ponadczasowość – tłumaczyła polonistka.

Po wstępie i rozwinięciu musi nadejść czas na zakończenie.

– Napisz je od akapitu. Sprawdź, co napisałeś we wstępie i jaką tezę sformułowałeś. Podsumuj swoje rozważania, zapisz refleksje o nich oraz wnioski dotyczące całej pracy – podsumowywała Dorota Podwalska.

Na koniec warto wrócić do punktu wyjścia – naszej notatki. I sprawdzić, czy wszystkie zawarte w poleceniu pracy elementy zostały zrealizowane. Jeszcze ostatnie przejrzenie tekstu – korekta językowa, ortograficzna i interpunkcyjna – i wypracowanie można oddać. 

REKLAMA

Źródło: Polskie Radio