In pectore. Tajemnica nienazwanych kardynałów

Kto może zostać kardynałem?

Kardynałów – zwanych czasem "książętami Kościoła" ze względu na ich wysoką rangę w kościelnej hierarchii – ustanawia papież. Może wybrać ich spośród mężczyzn posiadających przynajmniej święcenia kapłańskie (prezbiterat), odznaczających się "szczególną nauką, obyczajami, pobożnością i roztropnością w załatwianiu spraw" (jak mówi Kodeks prawa kanonicznego). Wybrani kardynałowie, którzy nie są biskupami, powinni przyjąć biskupią sakrę.

Co symbolizuje strój kardynała?

Nominacje kardynalskie papież ogłasza podczas konsystorza, czyli zebrania wszystkich kardynałów Kościoła pod przewodnictwem biskupa Rzymu. Również podczas konsystorza następuje uroczyste włączenie do kardynalskiego grona nowych jego członków – duchowni ci otrzymują od papieża pierścień oraz czerwony biret (czworokątne nakrycie głowy z pomponem).

Czerwień, tak charakterystyczna dla kardynalskiego stroju – bo i sutanna kardynała ma ten kolor – niesie ważne symboliczne przesłanie. Przypomina o męczennikach, którzy przelali krew w obronie wiary, i podkreśla heroiczne oddanie Kościołowi, jakim powinni się charakteryzować kardynałowie.

Co oznacza zwrot "kardynał in pectore"?

Papież podczas ogłoszenia nowo wybranych "książąt Kościoła" ma jednak prawo do szczególnego gestu – nieujawniania wszystkich nazwisk powołanych przez niego kardynałów. Biskup Rzymu oznajmia jedynie, że istnieje jakaś kardynalska nominacja, o której nie będzie teraz informował otwarcie. Zachowuje ją w sekrecie, "in pectore" (łac. w sercu).

REKLAMA

Skąd to zachowywanie tajemnicy?

Chodzi przede wszystkim o bezpieczeństwo kardynałów – choćby o ich ochronę przed prześladowaniami w krajach Kościołowi nieprzychylnych. Po 1945 roku, jak pisał historyk ks. Jarosław Wąsowicz, większość kardynałów in pectore wywodziła się z krajów komunistycznych. W dziejach Kościoła znaleźć można kardynałów in pectore z wieków wcześniejszych (choćby Pius IX w 1875 roku mianował in pectore pięciu purpuratów).

Kim byli kardynałowie in pectore?

Czy świat poznawał nazwiska kardynałów in pectore? Historia zna takie przypadki. Papież Paweł VI w 1969 roku oznajmił, że informację o dwóch nowo mianowanych kardynałach ukryje "w sercu", ale w 1973 ujawnił te nazwiska. Jednym z nich był biskup Szczepan Trochta prześladowany przez władze komunistyczne Czechosłowacji.

Z kolei w 1998 Jan Paweł II mianował kardynałem in pectore biskupa Mariana Jaworskiego – nazwisko to papież ogłosił w 2001 roku.

REKLAMA

Zdarzały się rzecz jasna sytuacje, w których kardynałów in pectore świat nie poznał nigdy. Tak było przy trzech nominacjach "w sercu" Jana XXIII czy jednej z czterech utajnionych nominacji Jana Pawła II (papież z Polski wyznaczył in pectore wspomnianego bp. Jaworskiego, abp. Rygi Jānisa Pujatsa oraz bp. Szanghaju Ignatiusa Kung Pin-meia).

Czy kardynał in pectore może uczestniczyć w konklawe?

Według Kodeksu Prawa Kanonicznego udział takiego nienazwanego kardynała w wyborze nowego papieża jest niemożliwy.

"Kto został promowany do godności kardynalskiej, a Biskup Rzymski zapowiedział jego kreowanie, jednak zastrzegł sobie in pectore ogłoszenie jego imienia i nazwiska, na razie nie ma żadnych obowiązków ani też nie przysługują mu żadne uprawnienia kardynałów", mówi kościelne prawo.

REKLAMA

"Na razie", gdyż kardynalskie obowiązki i uprawienia obowiązują dopiero po odtajnieniu przez papieża nazwiska hierarchy. 

Źródła: Polskie Radio

www.ekai.pl; Jarosław Wąsowicz SDB, "Udział Kardynała Szczepana Trochty Sdb w uroczystościach dziękczynnych w 25. rocznicę wyzwolenia KL Dachau w Sanktuarium Św. Józefa w Kaliszu", "POLONIA MAIOR ORIENTALIS", 2015, T. II.