Najważniejsze informacje w skrócie:

• Głównym problemem, na który skarżą się konsumenci, jest myląca prezentacja ofert tzw. wielosztuk (np. "1+1 gratis"), gdzie eksponowana jest niska cena promocyjna, a cena regularna jest ukryta lub nieczytelna
• Prezes UOKiK postawił zarzuty spółce Jeronimo Martins Polska oraz trzem osobom zarządzającym za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów w związku z niejasno komunikowanymi cenami
• Za wprowadzanie w błąd i łamanie dyrektywy Omnibus sieciom grożą kary finansowe do 10% obrotu, a menedżerom odpowiedzialnym za systemowe naruszenia – do 2 milionów złotych

Polskie sieci handlowe, walcząc o klienta, intensywnie stosują promocje typu "wielopak" czy "1+1 gratis", jednak sposób ich prezentowania budzi coraz większe kontrowersje. Cena, która jest wyraźnie eksponowana, obowiązuje tylko w przypadku kupna na raz określonej liczby produktów. Część konsumentów, szczególnie osób starszych, przegapia te szczegóły, podawane zazwyczaj małym drukiem, i doświadczają podczas płatności niemiłej niespodzianki.

- Otrzymujemy skargi świadczące o tym, że osoby starsze mają problem z odczytaniem najniższej ceny z 30 dni przed ogłoszeniem promocji czy ceny regularnej produktów. Podobne sygnały mamy również od innych grup konsumentów. Problemem jest konstrukcja cenówek, które stosują przedsiębiorcy. Informacje istotne z punktu widzenia klientów są napisane zbyt małą czcionką, a prezentowanie ofert tzw. wielosztuk jest mylące. Interpretacje warunków obniżki przedstawionych na etykiecie cenowej różnią się w zależności od tego, czy są dokonywane przez sprzedawcę, czy przez konsumentów. Klienci, często dopiero po zapoznaniu się z paragonami zdają sobie sprawę, że zostali wprowadzeni w błąd.– przekazała redakcji PolskieRadio24.pl Kamila Guzowska, Starsza Specjalistka w Departamencie Komunikacji UOKiK.

🛡️ Jak nie dać się nabrać na promocję?

Chcesz kupować mądrze i nie przepłacać? Twoja ściągawka na zakupy w 3 punktach.

🔍 Ignoruj wielką cenę, szukaj małej

Największa, kolorowa cena na etykiecie to często marketing. Zawsze szukaj na niej ceny za jedną sztukę lub za kilogram/litr. Tylko ona pozwala realnie porównać oferty.

📊 Porównuj z właściwą ceną

Nie patrz na przekreśloną "cenę regularną". Zgodnie z prawem (dyrektywa Omnibus) kluczowa jest "najniższa cena z 30 dni". Porównaj cenę promocyjną właśnie z nią – dopiero to pokaże, czy promocja jest prawdziwa.

📸 Rób zdjęcia i zgłaszaj

Widzisz rażąco mylącą cenówkę? Zrób jej zdjęcie. Możesz je wysłać do Inspekcji Handlowej lub UOKiK. To twoje prawo i sposób na walkę z nieuczciwymi praktykami.

Problem dotyczy mechanizmu promocyjnego, w którym niższa cena za jednostkę obowiązuje tylko pod warunkiem zakupu określonej liczby sztuk – na przykład dwóch. Konsumenci, kierując się wyeksponowaną ceną, byli przekonani, że zyskują znacznie więcej, niż wskazywał na to faktyczny rabat. 

Jeden z konsumentów, składając skargę do Urzędu na sieć Biedronka, opisał to zjawisko, odnosząc się do promocji sałaty: widząc z odległości około 1 metra informację „1+1 GRATIS” oraz cenę „3,00 zł”, klient logicznie zakładał, że jedna sałata kosztuje 3 złote, a druga jest gratis. Po dokładniejszym wczytaniu się w treść etykiety okazywało się jednak, że jedna sałata kosztowała faktycznie 5,99 zł, a druga była gratis.

Inną pomyłką, która popełniają często seniorzy, jest przyjęcie, że eksponowana cena obowiązuje przy zakupie jednego produktu. Dopiero przy kasie, a czasem w domu, przy przeglądaniu paragonu, dowiadują się, że kupowany pojedynczy produkt kosztował ich o kilkanaście-kilkadziesiąt procent drożej, niż myśleli.

- Podczas zakupów cena jest kluczowym czynnikiem dla konsumentów – część z nich wybiera najtańsze produkty, inni analizują relację ceny do jakości, część porównuje oferty różnych sprzedawców. W każdym przypadku, do podjęcia świadomej i racjonalnej decyzji, konsumentom niezbędna jest jasna i czytelna informacja o ostatecznej cenie produktu. Hasła marketingowe i obietnice są kuszące, ale warto zweryfikować, czy prawdziwe. Zawsze należy porównać najniższą ceny z 30 dni przed obniżką z ceną promocyjną. Inne wartości podawane przez przedsiębiorców, jak cena referencyjna czy początkowa, nie stanowią rzetelnego punktu odniesienia – ostrzegła w rozmowie z nami Kamila Guzowska.

Główne zarzuty UOKiK ws. promocji 📉

Konsumenci zgłaszają liczne skargi dotyczące mylących promocji, w tym typu "1+1" czy "2+1". Oto główne zastrzeżenia.

🙈 Ukrywanie ceny jednostkowej

Sklepy eksponują cenę w promocji, ale ukrywają cenę za jedną sztukę kupowaną poza nią. To uniemożliwia konsumentom łatwe porównanie i podjęcie świadomej decyzji.

💸 Fałszywe obniżki

Cena promocyjna jest często liczona od sztucznie zawyżonej ceny regularnej, która nigdy nie była stosowana. Korzyść z takiej "promocji" jest minimalna lub żadna.

🗓️ Brak informacji o cenie z 30 dni

Zgodnie z dyrektywą Omnibus, sprzedawcy muszą informować o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką. Ta informacja jest często pomijana, nieczytelna lub myląca.

⛓️ Wymuszanie zakupu "wielosztuki"

Promocje "1+1" lub "2+1" często wymuszają zakup większej ilości produktów, często niepotrzebnych, aby skorzystać z oferowanej ceny.

❓ Mylące warunki promocji

Skargi dotyczą ukrywania istotnych warunków, np. konieczności posiadania karty lojalnościowej. Konsumenci dowiadują się o nich dopiero przy kasie.

Stanowisko UOKiK. Systemowe naruszenia i konsekwencje

UOKiK konsekwentnie kwestionuje argumenty sieci handlowych, które próbują zrzucić winę na „błędy ludzkie” lub na brak uważności konsumentów, sugerując, że klient powinien dokładnie czytać etykiety i paragony. Urząd uznaje te praktyki za systemowe, a nie incydentalne pomyłki poszczególnych pracowników. Wygląd i treść cenówek jest bowiem ustalana odgórnie w centrali spółki, a zarząd ma obowiązek nadzorować i zatwierdzać ten proces.

W związku z tym Prezes UOKiK postawił zarzuty spółce Jeronimo Martins Polska za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Zebrany materiał dowodowy, w tym obszerna dokumentacja zdjęciowa Inspekcji Handlowej, pozwala uznać, że było to działanie trwające od wielu miesięcy we wszystkich sklepach sieci.

Konsekwencje takiego działania mogą być bardzo poważne. Za każdy z zarzutów na spółkę może zostać nałożona kara finansowa do 10% obrotu. Co więcej, ukarana może być również osoba zarządzająca – trzem menedżerom spółki postawiono zarzuty, a im grozi kara do 2 milionów złotych za umyślne dopuszczenie do naruszenia przepisów. 

Historia promocji "2 w cenie 1"

📜 Początki promocji

Koncepcja promocji typu "Kup jeden, drugi dostaniesz gratis" (BOGO) sięga XVIII wieku, a ich współczesna forma zyskała na popularności na początku XX wieku, zwłaszcza w branży spożywczej i katalogach wysyłkowych.

Psychologia sukcesu: Dlaczego to działa?

🏆 Poczucie zysku

Klienci czują, że "dostają coś za darmo", co jest postrzegane jako korzyść i sprawia, że czują się zwycięzcami w transakcji.

💰 Wartość za pieniądze

Konsumenci wierzą, że otrzymują podwójną wartość za tę samą cenę, co sprawia, że zakup wydaje się bardziej opłacalny.

🛒 Zachęta do zakupów hurtowych

Promocje te skłaniają klientów do zakupu większej ilości produktów, nawet jeśli pierwotnie nie planowali kupna drugiego egzemplarza.

😊 Zwiększona satysfakcja

Klienci, którzy skorzystali z promocji BOGO, są bardziej zadowoleni z zakupów, co może prowadzić do powrotów i lojalności wobec marki.

Od początku 2023 roku Inspekcja Handlowa, na zlecenie UOKiK, intensywnie kontroluje sieci spożywcze i inne podmioty pod kątem zgodności wywieszek cenowych z dyrektywą Omnibus. Obecnie UOKiK prowadzi 7 postępowań z postawionymi zarzutami (wobec m.in. Zalando, Media Markt, Sephora, Glovo, Shell Polska) oraz 7 postępowań wyjaśniających w sprawie sklepów stacjonarnych, w tym wobec sieci spożywczych: Aldi, Lidl, Dino i Żabka. W związku z błędnym prezentowaniem informacji o obniżkach Urząd wystosował również ponad 70 wystąpień miękkich.

Oprócz mylących wielosztuk, Prezes UOKiK postawił Jeronimo Martins Polska zarzut wprowadzania w błąd w związku z nieprawidłowym obliczaniem obniżek. Zabieg ten polega na tworzeniu tzw. fałszywych obniżek. Różne towary objęte promocją miały rabaty obliczane od ceny regularnej, a nie od najniższej ceny, która obowiązywała w ciągu ostatnich 30 dni przed obniżką. W odpowiedzi Sieć handlowa zmieniła sposób oznaczania cen promocyjnych, dodając większy napis wyjaśniający, że oferta jest ważna przy zakupie wymaganej liczby sztuk.

- Szczególną uwagę należy zwracać na towary oferowane w wielopakach - po porównaniu gramatury produktów i ceny jednostkowej, może się okazać, że zakup wcale nie jest tak opłacalny, jak się wydaje. W kontekście takich promocji ogromne znaczenie ma dokładne zweryfikowanie informacji, które podaje nam sprzedawca, w szczególności ceny jaka obowiązuje za tzw. wielopak, a jaka za jedną sztukę towaru – podsumowała Kamila Guzowska.

Czytaj także: 

• Gdzie najtaniej zrobić zakupy? Podpowie to nowa aplikacja
• "Zwodnicze promocje" na Temu. UOKiK stawia zarzuty
• Allegro wskakuje do Żabki. Chce się zmienić w królewicza dostaw

Źródło: PolskieRadio24.pl/Michał Tomaszkiewicz