Nagroda Nobla 2025 w dziedzinie literatury przyznana. Laureatem László Krasznahorkai

Literacka Nagroda Nobla 2025. Laureatem László Krasznahorkai

W czwartek ogłoszony został laureat tegorocznej literackiej Nagrody Nobla. Nagrodzony został węgierski pisarz László Krasznahorkai "za fascynującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki".

Kim jest László Krasznahorkai?

László Krasznahorkai to węgierski pisarz i scenarzysta filmowy. Urodził się 5 stycznia 1954 roku w miejscowości Gyula na południu Węgier. Pochodzi z rodziny prawniczej.

Ważniejsze dzieła László Krasznahorkaia:

• "Szatańskie tango" (węg. "Sátántangó", 1985),
• "Melancholia sprzeciwu" (węg. "Az ellenállás melankóliája", 1989),
• "Wojna i wojna" (węg. "Háború és háború", 1999).

Na podstawie "Szatańskiego tanga" powstał słynny, ponad 7-godzinny i hipnotyzujący film w reżyserii Béli Tarra. Debiutancka powieść była często porównywana z dziełami Kafki i Márqueza. Już wtedy zachwycił czytelników.

Węgier pisze w ojczystym języku. Otrzymał wiele nagród i odznaczeń, między innymi najważniejszą nagrodę państwową, Nagrodę Kossutha. Został członkiem Digitális Irodalmi Akadémia. W 2010 roku otrzymał w Berlinie Nagrodę Brücke Berlin, a w 2014 roku - America Award za całokształt twórczości.

Agnes, Emma i Kata to jego trzy córki. Jego druga żona, Dorka Krasznahorkai (panieńskie: Dóra Kopcsányi) jest sinolożką i typografką, Od 2007 roku mieszkają w Berlinie.

Tydzień Noblowski dobiega końca. Tegoroczni laureaci to:

• literatura: László Krasznahorkai;
• chemia: Susumu Kitagawa, Richard Robson, Omar M. Yaghi;
• fizyka: John Clarke, Michel H. Devoret, John M. Martinis;
• medycyna: Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell, Shimon Sakaguchi.

Literacka Nagroda Nobla jest przyznawana od 124 lat. Wśród 121 nagrodzonych dotąd pisarzy znalazło się 18 kobiet. W 2024 roku wyróżniono południowokoreańską pisarkę Han Kang za "intensywną prozę poetycką, która konfrontuje historyczne traumy i ujawnia kruchość ludzkiego życia".

Pozostały jeszcze dwie kategorie, w których nie ogłoszono laureatów: Pokojowa Nagroda Nobla (wyniki poznamy w piątek, 10 października) oraz ekonomia (laureat zostanie ujawniony w poniedziałek, 13 października).

Polacy, którzy zdobyli literacką Nagrodę Nobla:

• 1905 rok - Henryk Sienkiewicz za "wybitne osiągnięcia w dziedzinie epiki i rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu";
• 1924 rok - Władysław Reymont za "wybitny polski epos narodowy "Chłopi",
• 1980 rok - Czesław Miłosz za to, że "z bezkompromisową jasnością postrzegania wyraził warunki, na jakie wystawiony jest człowiek w świecie ostrego konfliktu";
• 1996 rok - Wisława Szymborska za "poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości";
• 2018 rok - Olga Tokarczuk za "narracyjną wyobraźnię, która z encyklopedyczną pasją przedstawia przekraczanie granic jako sposób życia".

Nagroda Nobla - od kiedy jest przyznawana?

Nagroda Nobla to złoty medal z wizerunkiem fundatora nagrody, Szweda Alfreda Nobla, oraz kaligrafowany dyplom. Od 2023 roku to także najwyższa w historii kwota pieniężna, 11 mln koron szwedzkich (równowartość ok. 4,2 mln zł).

Nagroda ta przyznawana jest od 1901 roku. To najważniejsze wyróżnienie przyznawane osobom zajmującym się nauką i badaniami, działaniami na rzecz pokoju na świecie oraz literaturą. Nagroda ta swój prestiż zawdzięcza nie tylko długiej tradycji, ale przede wszystkim idei, która stała za jej ufundowaniem.

• Gombrowicz, Joyce, Kafka. Wielcy pisarze, którzy nie dostali Nobla
• Poeta od urodzenia. Literacki Nobel dla Czesława Miłosza

Źródło: PolskieRadio24.pl/pb