28 czerwca

548 - Zmarła Teodora, żona cesarza bizantyńskiego Justyniana I Wielkiego. Miała duży wpływ na wiele decyzji cesarza, przyczyniła się między innymi do uchwalenia wielu praw dotyczących pozycji kobiety i rodziny oraz rozwodów i dziedziczenia. Starała się też doprowadzić do zgody między wyznaniami monofizyckim i chalcedońskim. (ur. około 500)

1491 - Urodził się Henryk VIII z dynastii Tudorów, król Anglii od 1509 roku. Prowadził aktywną politykę międzynarodową. Pragnąc odgrywać dominującą rolę w Europie, rozwinął flotę morską, ufortyfikował wybrzeża. Nieudane starania w Rzymie o unieważnienie małżeństwa z Katarzyną Aragońską spowodowały zerwanie Anglii z papiestwem i ustanowienie Kościoła anglikańskiego na czele z królem. Zmarł 28 stycznia 1547 roku. 520 rocznica

1519 - Karol I, król Hiszpanii, został cesarzem Niemiec jako Karol V. Powstało największe mocarstwo ówczesnej Europy.

1569 - Podpisano Unię Lubelską. Korona Polska i Wielkie Księstwo Litewskie połączyły się w jedno państwo. Przed zawarciem Unii, do Polski przyłączono Wołyń, Podlasie, część Ukrainy i Podola. Obowiązywał wspólny monarcha, Sejm i polityka zagraniczna. Odrębne były urzędy centralne, wojsko i prawa sądowe.

REKLAMA

1577 - Urodził się Peter Paul Rubens, malarz flamandzki, jeden z największych twórców epoki baroku. W jego twórczości dominowała tematyka religijna i mitologiczna. Do najwybitniejszych obrazów Rubensa należą "Sąd Ostateczny",  "Chrystus na Krzyżu", "Trzy gracje", "Madonna z dzieciątkiem" oraz "Święto Wenus". Zmarł 30 maja 1640 roku.

1641 - Urodziła się Maria Kazimiera de La Grange d’Arquien, żona Jana III Sobieskiego, znana jako Marysieńka, królowa polska od 1674 roku, fundatorka między innymi kościoła Sakramentek na Nowym Mieście w Warszawie, wzniesionego dla upamiętnienia zwycięstwa Jana III nad Turkami. (zm. 30.01.1716) 370 rocznica   

1651 - Powstanie Chmielnickiego: początek trzydniowej bitwy pod Beresteczkiem, w której pospolite ruszenie wraz z wojskami zaciężnymi, dowodzone przez króla Jana Kazimierza, całkowicie rozbiły armię kozacko-tatarską, jedna z największych bitew lądowych XVII-wiecznej Europy. 360 rocznica

1709 - Wojska szwedzkie poniosły klęskę pod Połtawą, gdzie starły się z wojskami rosyjskimi Piotra Wielkiego.

REKLAMA

1712 - Urodził się Jean-Jacques Rousseau, francuski filozof, pisarz, teoretyk muzyki, autor "Rozprawy o naukach i sztukach", traktatu politycznego "Umowa społeczna", zawierającego projekt demokratycznego państwa. Zmarł 2 lipca 1778 roku.

1757 - Urodził się Jan Paweł Woronicz, arcybiskup, poeta, autor poematów "Świątynia Sybilli", "Assarmot" oraz wierszy okolicznościowych. Zmarł 7 grudnia 1829 roku. 

1813 - Zmarł Jan Chrystian Szuch, polski architekt i ogrodnik niemieckiego pochodzenia. Mianowany przez Stanisława Augusta intendentem ogrodów królewskich, zaprojektował Łazienki oraz niektóre warszawskie place: Zbawiciela, Unii Lubelskiej, Politechniki. Po abdykacji króla pracował dla bogatych rodzin magnackich. (ur. 1752)

1857 - Urodził się Władysław Szajnocha, geolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, jeden z założycieli Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Zmarł 1 sierpnia 1928 roku.

REKLAMA

1863 - Władze rosyjskie straciły w Wilnie Zygmunta Sierakowskiego, jednego z przywódców Powstania Styczniowego. Urodził się 19 maja 1827 roku.

1867 - Urodził się Lugii Pirandello, włoski pisarz i nowelista, autor powieści "Starzy i młodzi", Kleszcze", opowiadań "Romanse bez miłości", sztuk scenicznych "Żeby wszystko było jak należy", "Sześć postaci scenicznych w poszukiwaniu autora". Laureat literackiej Nagrody Nobla w 1934 roku. Zmarł 10 grudnia 1936 roku.    

1868 - Urodził się Maurycy Allerhand, prawnik cywilista, profesor Uniwersytetu imienia Jana Kazimierza we Lwowie, autor komentarzy do: Kodeksu Postępowania Cywilnego, Kodeksu Handlowego, Prawa Upadłościowego. Zmarł 10 sierpnia 1942 roku.

1873 - Urodził się Alexis Carrel, francuski chirurg, fizjolog i moralista, laureat Nagrody Nobla w 1912 roku w dziedzinie medycyny za prace dotyczące szwu naczyniowego oraz przeszczepiania naczyń i tkanek. Zmarł 5 listopada 1944 roku.

REKLAMA

1875 - Urodził się Henri-Leon Lebesque, francuski matematyk, jeden z twórców nowoczesnej teorii funkcji rzeczywistych. Wprowadził pojęcia, takie jak: całka Lebesque'a, miara Lebesque'a, funkcja mierzalna. Zmarł 26 lipca 1941 roku.

1878 - Urodził się Stanisław Brzozowski, pisarz, filozof, teoretyk kultury, krytyk literacki epoki Młodej Polski, zwolennik materializmu dziejowego, który wprowadził marksizm do myśli polskiej, znany jako autor prac "Legenda Młodej Polski", "Filozofia czynu", "Pod ciężarem Boga" oraz "pierwszej polskiej powieści intelektualnej" - "Płomienie". Zmarł 30 kwietnia 1911 roku.

1883 - Urodził się Bolesław Drobner, chemik, działacz socjalistyczny, członek przedwojennej Polskiej Partii Socjalistycznej, zwolennik współpracy z komunistami, poseł na Sejm w czasach PRL. Zmarł 31 marca 1968 roku.

1900 - Urodził się Leon Kruczkowski, pisarz, działacz polityczny związany z rewolucyjną lewicą, uczestnik kampanii wrześniowej. W czasie wojny dostał się do niewoli niemieckiej. W okresie międzywojennym publikował w "Wiadomościach Literackich". Autor powieści: "Kordian i cham", "Sidła" "Pawie pióra",  dramatów: "Niemcy", "Pierwszy dzień wolności", "Śmierć gubernatora". Zmarł 1 sierpnia 1962 roku.

REKLAMA

1914 - W zamachu w Sarajewie zginął austriacki następca tronu arcyksiążę Ferdynand. Historycy traktują to wydarzenie jako bezpośrednią przyczynę wybuchu I wojny światowej.

1915 - Urodził się Przemysław Mroczkowski, eseista, krytyk literacki, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przez wiele lat współpracownik "Tygodnika Powszechnego", autor prac: "Zarys historii literatury angielskiej", "Historia literatury angielskiej", "Znaki na głębiach. Eseje wokół liturgii". Zmarł 12 lipca 2002 roku.

1919 - Państwa Ententy podpisały w Wersalu traktat pokojowy z Niemcami, kończący I wojnę światową. 

1919 - Konferencja pokojowa w Wersalu przyjęła statut Ligi Narodów, organizacji powstałej z inicjatywy prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrow’a Wilsona, której celem było utrzymanie pokoju i współpracy na świecie. Rozwiązana w 1946 roku w związku z powstaniem ONZ. 

REKLAMA

1921 - Urodził się Zdzisław Witwicki, grafik, ilustrator, przez ponad trzydzieści lat redaktor artystyczny w Instytucie Wydawniczym "Nasza Księgarnia", ilustrator ponad 70 książek dla dzieci, w tym: "O wróbelku Elemelku", "Z przygód krasnala Hałabały", "Apolejka i jej osiołek" oraz klasyków literatury polskiej: Mickiewicza, Leśmiana, Kochanowskiego, Sienkiewicza, projektował obwoluty płyt i okolicznościowe pocztówki, swoje prace prezentował na ponad 200 wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą. 90 rocznica

1924 - Powołano przedsiębiorstwo Polskie Lasy Państwowe.

1926 - Urodził się Janusz Wojciech Cegiełła, krytyk muzyczny, popularyzator muzyki, autor książek: "Rodzina Instrumentalskich", "Przeboje mistrzów", "Szkice do autoportretu polskiej muzyki współczesnej". 85 rocznica

1926 - Urodził się Mel Brooks, amerykański aktor i reżyser, głównie filmów komediowych, między innymi "Producenci", "Dracula - wampiry bez zębów", "Robin Hood: Faceci w rajtuzach", "Kosmiczne jaja". Jest zdobywcą Oscara w 1968 roku za najlepszy scenariusz oryginalny do filmu "Producenci" oraz nagród Emmy i Grammy. 85 rocznica

REKLAMA

1927 - Na Wawelu złożono sprowadzone z Paryża prochy Juliusza Słowackiego.

1928 - Na zjeździe delegatów kół młodzieży wiejskiej powołano Związek Młodzieży Wiejskiej RP "Wici".

1931 - Urodził się Adam Zieliński, prawnik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, prezes Najwyższego Sądu Administracyjnego w latach 1982-92, Rzecznik Praw Obywatelskich w latach 1996 - 2000. 80 rocznica

1934 - Bolesław Orliński ustanowił rekord świata w szybkości samolotu myśliwskiego. Jego PZL Super P-24 osiągnął prędkość 416 kilometrów na godzinę.

REKLAMA

 1938 - Ochotnicy z Brygad Międzynarodowych, w większości komuniści, anarchiści i socjaliści, opuścili Hiszpanię. Zaczęła obowiązywać umowa o nieingerencji w wojnie domowej w Hiszpanii, podpisana przez: Francję, Niemcy, Włochy, Wielką Brytanię i ZSRR.

1940 - Generał Charles de Gaulle utworzył Narodowy Komitet Wolnej Francji.

1943 - Urodził się Klaus von Klitzing, niemiecki fizyk, dyrektor Instytutu Maxa Plancka w Stuttgarcie, laureat Nagrody Nobla w 1985 roku za odkrycie kwantowego efektu Halla.

1945 - Polscy komuniści na czele z Bolesławem Bierutem powołali Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej pod przewodnictwem Edwarda Osóbki Morawskiego. Pierwszym wicepremierem został Władysław Gomułka. Stanowisko drugiego wicepremiera przyjął lider PSL Stanisław Mikołajczyk. Rząd został uznany przez ZSRR, Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię, Francję i inne państwa, przeciwko jego powołaniu protestował rząd RP na uchodźstwie.

REKLAMA

1945 - W Gdyni otwarto port, odbudowany ze zniszczeń wojennych.

1946 - Powstała Międzynarodowa Organizacja Radia i Telewizji OIRT, skupiająca rozgłosnie radiowe i stacje telewizyjne Europy Wschodniej. W 1993 roku połączyła się z EBU. 65 rocznica

1948 - Urodziła się Kathy Bates, amerykańska aktorka teatralna i filmowa, reżyser. Zagrała w wielu filmach, między innymi: "Misery", "Smażone zielone pomidory", "Barwy kampanii". Za główna rolę w filmie "Misery" według prozy Stephena Kinga, otrzymała w 1990 Oscara dla najlepszej aktorki.

1950 - Sejm uchwalił ustawy: o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli, o zmianie podziału administracyjnego państwa oraz o utworzeniu województw: koszalińskiego, opolskiego i zielonogórskiego. 

REKLAMA

1953 - W Gdyni powstało Muzeum Marynarki Wojennej.

1956 - Pod hasłami: "Chcemy chleba i wolności!", "Precz z bolszewikami!", "Żądamy wolnych wyborów pod kontrolą ONZ!", robotnicy w poznańskich Zakładach imienia Stalina (obecnie imienia Hipolita Cegielskiego) rozpoczęli strajk generalny, który przerodził się w wielotysięczną manifestację, a następnie w walki uliczne, z użyciem siły przez wojsko i milicję. W dwudniowych starciach raniono około 900 osób, 75 zginęło, wśród nich 13-letni Romek Strzałkowski. 55 rocznica

1958 - Urodził się Paweł Edelman, operator, autor zdjęć do wielu filmów, między innymi: "Pianista", "Kroll", "Psy", "Słodko-gorzki", "Historie miłosne". W 2003 roku był nominowany do Oscara za zdjęcia do filmu "Pianista". W 2005 roku został laureatem Hollywoodzkiej Nagrody Filmowej w kategorii: "Operator roku".

1960 - Urodził się Marek Jurek, polityk, poseł X kadencji Sejmu PRL oraz I, IV i V kadencji Sejmu RP, przewodniczący Prawicy Rzeczypospolitej, od 2005 do 2007 Marszałek Sejmu V kadencji. Stały publicysta tygodnika "Niedziela".

REKLAMA

1961 - Urodziła się Maria Ciunelis, aktorka, od 1985 roku aktorka Teatru Ateneum w Warszawie, wystąpiła również w filmach: "Ubu Król", "Dzień Świra", "Wszyscy jesteśmy Chrystusami", "Wielka wsypa", oraz w serialach telewizyjnych - "Samo życie", "Plebania". 50 rocznica

1974 - Katastrofa w kopalni "Silesia" w Czechowicach-Dziedzicach. Śmierć poniosło 32 górników.

1976 - Zmarł Sir Stanley Baker, brytyjski aktor i producent filmowy, grał w filmach "Inspektor Morgan prowadzi śledztwo", "Działa Nawarony". Urodził się 28 lutego 1928 roku. 35 roczica

1981 - W Poznaniu odsłonięto pomnik poświęcony pamięci ofiar wydarzeń czerwcowych z 1956 roku. 30 rocznica

REKLAMA

1983 - Polscy piloci balonowi Stefan Makne i Ireneusz Cieślak, startujący na balonie Polonez, zdobyli pierwsze miejsce w międzynarodowych zawodach o puchar Gordona Bennetta, zorganizowanych we Francji.

1991 - W Budapeszcie podpisano protokół o rozwiązaniu Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), utworzonej w styczniu 1949 roku. 20 rocznica

1991 - Zakończono prace przy drążeniu tunelu pod Kanałem La Manche. Prace rozpoczęto w marcu 1987 roku. Tunel został oddany do eksploatacji 6 maja 1994 roku. 20 rocznica

1996 - Rada Najwyższa Ukrainy uchwaliła konstytucję - pierwszą ustawę zasadniczą państwa ukraińskiego po odzyskaniu niepodległości w 1991 roku. 15 rocznica

REKLAMA

2000 - Zmarł ksiądz profesor Józef Tischner, filozof, teolog i publicysta, jeden z najwybitniejszych i najbardziej twórczych współczesnych myślicieli polskich, autor książek: "Etyka Solidarności", "Myślenie według wartości", "Spowiedź rewolucjonisty", "Nieszczęsny dar wolności", "W krainie schorowanej wyobraźni", "Historia filozofii po góralsku", "Spór o istnienie człowieka". Urodził się 12 marca 1931 roku.

2001 - Rozpoczęły się wypłaty odszkodowań dla byłych robotników przymusowych III Rzeszy. 10 rocznica

2006 - Na mocy rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, Czarnogóra została 192. członkiem ONZ. 5 rocznica

2010 - Zmarł Robert Byrd, amerykański polityk, senator z Wirginii Zachodniej, reprezentant Partii Demokratycznej, najdłużej urzędujący parlamentarzysta w historii Stanów Zjednoczonych, wybory do Senatu wygrał w 1958 roku i spędził w nim 51 lat, wcześniej przez sześć kadencji zasiadał w Izbie Reprezentantów, z racji swej wiedzy historycznej, nazywany był "chodzącą encyklopedią". (ur. 20.11.1917)

REKLAMA

2010 - Zmarł Nicolas Hayek, szwajcarsko-libański przedsiębiorca, współzałożyciel i prezes zarządu Grupy Swatch, producenta zegarków. (ur. 19.02.1928)