Komuniści wprowadzają cenzurę

5 lipca 1946 roku, w Polsce wszedł w życie dekret o utworzeniu Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk.

2012-07-05, 07:00

Komuniści wprowadzają cenzurę
Każdy cenzor miał swoją sygnaturę, podawaną w stopce redakcyjnej publikacji (podkreślone na czerwono).

Posłuchaj

Tadeusz Konwicki o wpływie cenzury.
+
Dodaj do playlisty

Urząd ten był jedną z najważniejszych instytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Za jego pośrednictwem władze partyjne sterowały propagandą, nie dopuszczając do rozpowszechniania niewygodnych dla siebie informacji i treści. Instytucja zajmowała się kontrolą między innymi publikacji prasowych, radiowych i telewizyjnych, wydawnictw książkowych, filmów czy spektakli.

Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk został powołany w 1946 roku na mocy dekretu uchwalonego przez Krajową Radę Narodową. W 1981 roku dekret ten został zastąpiony przez Ustawę o Kontroli Publikacji i Widowisk. Cenzura obowiązywała we wszystkich krajach obozu socjalistycznego. W środowiskach twórczych szybko wypracowano metody omijania zakazów i ograniczeń cenzury. Decyzja o jej zniesieniu była jednak jednym z pierwszych postanowień nowego rządu utworzonego w 1989 roku. 11 kwietnia 1990 roku Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu cenzury.

Pod koniec istnienia GUKPiW było zatrudnionych w tej instytucji 465 osób, a planowany na utrzymanie jej budżet na 1990 rok wynosił blisko pięć miliardów ówczesnych złotych. Ostatecznie GUKPiW został zlikwidowany w kwietniu 1990 roku, ale już od zwycięstwa Komitetów Obywatelskich "Solidarności" w wyborach 4 czerwca 1989 roku w praktyce nie pełnił on swej funkcji.

Do zadań lokalnych oddziałów GUKPiW należała nie tylko kontrola prasy, publikacji czy widowisk, ale także kontrola punktów z urządzeniami poligraficznymi i kserograficznymi drukarni oraz zakładów produkujących pieczątki. Poszczególne ośrodki cenzury ściśle współdziałały z lokalnymi Komitetami Wojewódzkimi PZPR, Służbą Bezpieczeństwa i innymi instytucjami odpowiedzialnymi za kontrolę życia społeczno-politycznego w PRL.

Zapraszamy na strony serwisu RADIA WOLNOŚCI, gdzie znajdą Państwo nigdy nie publikowane rozmowy z Tomaszem Strzyżewskim, cenzorem, który w latach 70. uciekł do Szwecji i opublikował tam dokumenty, które ze sobą zabrał.

Tomasz
Tomasz Strzyżewski prezentuje "Czarną Księgę Cenzury". Fot. Wikipedia

Polecane

REKLAMA

Wróć do strony głównej