25 lipca

1016 - Urodził się Kazimierz I Odnowiciel z dynastii Piastów, książę polski od 1039 roku,  syn Mieszka II, po śmierci którego musiał opuścić Polskę. Wrócił dzięki wsparciu cesarza niemieckiego Henryka III i pomocy księcia ruskiego Jarosława Mądrego. Odbudował aparat państwowy z ośrodkiem w Krakowie oraz sieć biskupstw polskich. Zmarł w 1058 roku. 995 rocznica

1261 - Cesarz Michał VIII Paleolog zdobył Konstantynopol kładąc tym samym kres istniejącemu od 1204 roku Cesarstwu Łacińskiemu. 750 rocznica

1489 - W kościele Mariackim w Krakowie dokonano odsłonięcia i poświęcenia nowego ołtarza, autorstwa mistrza z Norymbergii Wita Stwosza.

1492 - Zmarł papież Innocenty VIII. W 1484 roku wydał bullę "Summis desiderantes affectibus", która zainicjowała palenie na stosach "przeciwników" wiary chrześcijańskiej. Nazywano go powszechnie "ojcem ojczyzny", ponieważ pomimo celibatu, miał 16 dzieci. Okres jego rządów nazywano "złotym wiekiem bękartów".

REKLAMA

1510 - Florian Ungler założył w Krakowie pierwszą drukarnię na ziemiach polskich. 

1581 - Ogłoszono niepodległość konfederacji północnych prowincji Niderlandów od Hiszpanii: po powstaniu i antyhiszpańskiej wojnie wyzwoleńczej północna część Niderlandów uzyskała niepodległość - w 1579 roku prowincje północne zawarły Unię Utrechcką, a w 1581 roku powołały Republikę Zjednoczonych Prowincji. 430 rocznica

1655 - Wojska szwedzkie pod dowództwem feldmarszałka Wittenberga przekroczyły granicę polską. Rozpoczęła się wojna, która przeszła do historii pod nazwą "potopu szwedzkiego".

1800 - Urodził się Jakub Ignacy Waga, przyrodnik, autor pracy "Flora Polska", w której opisał ponad 1000 gatunków roślin. Zmarł 23 lutego 1872 roku. 

REKLAMA

1826 - Zginął przez powieszenie Paweł Pestel, rosyjski oficer, dekabrysta, uczestnik wojny z Napoleonem, organizator i ideolog Towarzystwa Południowego, zwolennik obalenia caratu i wprowadzenia republiki. 185 rocznica

1826 - Zmarł Kondratij Rylejew, rosyjski poeta, reprezentant nurtu romantycznej poezji obywatelskiej, autor cyklu pieśni politycznych, popularyzujących idee dekabrystów. Ważniejsze utwory: cykl wierszy "Dumy", poematy - "Nalewajko" i "Wojnarowski", tłumacz poezji A. Mickiewicza, jeden z przywódców powstania dekabrystów, po jego klęsce skazany na śmierć i powieszony. Urodził się 29 września 1795 roku. 185 rocznica

1891 - Urodził się Witold Stefański, parazytolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, SGGW, twórca polskiej szkoły weterynaryjnej, autor prac naukowych i podręczników "Parazytologia weterynaryjna". Zmarł 18 lipca 1973 roku. 120 rocznica

1894 - Urodził się Gawriło Princip, serbski nacjonalista, członek organizacji Młoda Bośnia. 24 czerwca 1914 roku dokonał udanego zamachu w Sarajewie na austriackiego następcę tronu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i jego żonę. Zabójstwo arcyksięcia stało się pretekstem do wybuchu I wojny światowej. Skazany na 20 lat więzienia. Zmarł 28 kwietnia  1918 roku.

REKLAMA

1894 - Urodził się Walter Brennan, amerykański aktor filmowy, grał w filmach: "Kowboj i dama", "Prawo dwóch pięści", "Jak zdobywano dziki zachód". Zmarł 21 września 1974 roku.

1901 - Urodził się Wiktor Sukiennicki, historyk, profesor Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie, publicysta, autor prac "Polacy w ZSRR", "Trzydzieści lat emigracji rosyjskiej", "Przyczyny i początek wojny polsko-sowieckiej 1919-21". Po wojnie pozostał na emigracji,  kierował  polskim Wydziałem Prawa przy Uniwersytecie Oksfordzkim, współpracował z Radiem Wolna Europa i Instytutem Literackim w Paryżu. W 1959 roku wyjechał do USA, gdzie pracował w amerykańskim ośrodku badań sowietologicznych - Instytucie Hoovera przy Uniwersytecie Stanforda. Zmarł 10 kwietnia 1983 roku. 110 rocznica

1905 - Urodził się Elias Canetti, austriacki pisarz, autor powieści autobiograficznych "Ocalony język", "Pochodnia w uchu", a także dramatów, esejów i aforyzmów. Laureat literackiej Nagrody Nobla z 1981 roku. Zmarł 14 sierpnia 1994 roku.

1907 - Na wyspie Brownsea Robert Baden-Powell zorganizował eksperymentalny obóz dla młodych ludzi, żeby sprawdzić w praktyce ideę skautingu. Rok później założył pierwszą na świecie organizację skautowską.

REKLAMA

1909 - Francuski pilot i konstruktor Louis Bleriot jako pierwszy przeleciał nad Kanałem La Manche samolotem własnej konstrukcji. Był wykonany ze stalowych rur, jesionu i bambusa i napędzanym trzycylindrowym silnikiem o mocy 25 KM.

1917 - Słynna holenderska tancerka Mata Hari została skazana na śmierć za szpiegostwo na rzecz Niemiec.

1932 - Polska i Rosja podpisały w Moskwie układ o nieagresji. Oba kraje wyrzekły się wojny i zobowiązały się nie wstępować do koalicji, jawnie lub ukrycie, wrogich drugiemu sygnatariuszowi. Pakt zawarty na trzy lata, został później przedłużony do 1945 roku.

1934 - Urodził się Adam Boniecki, ksiądz, redaktor naczelny "Tygodnika Powszechnego" w latach 1999-2011, publicysta "Gazety Wyborczej. Autor książek "Rozmowy niedokończone", "Notes rzymski", "Kalendarium życia Karola Wojtyły".

REKLAMA

1934 - Inspirowana przez Niemcy próba puczu faszystowskiego w Austrii, w wyniku której zamordowano kanclerza republiki Dollfussa Engelberta, który był kanclerzem od 1932 roku. W czerwcu 1933 podpisał konkordat Austrii z Watykanem, w marcu 1933 roku wprowadził rządy autorytatywne zawieszając parlament.

1941 - Polskie podziemie opublikowało dywersyjne pismo "Der Hammer" przeznaczone dla żołnierzy niemieckich. W ramach "Akcji N" (Niemcy) drukowano szereg pism i tysiące ulotek antywojennych. Ich adresatami byli żołnierze i oficerowie Wehrmachtu. Hitlerowcy do końca wojny nie orientowali się, kto był autorem tych wydawnictw. Jednym ze współpracowników "Akcji N" był Zdzisław Jeziorański pseudonim "Jan Nowak", polityk i długoletni szef polskiej sekcji Radia Wolna Europa. 70 rocznica

1943 - Obalenie i aresztowanie Benito Mussoliniego. Marszałek Pietro Badoglio sformował rząd bez faszystowskich ministrów.

1944 - Polska Agencja Telegraficzna w Londynie opublikowała komunikat z protestem przeciwko powołaniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. 

REKLAMA

1951 - Teatr "Ateneum" im. Stefana Jaracza wznowił działalność w stolicy. 60 rocznica

1957 - Narodowe Zgromadzenie Konstytucyjne Tunezji pozbawiło władzy Sidi Mohammeda el Amina Paszę i proklamowało Republikę Tunezji. Pierwszym prezydentem został Habib Burgiba.

1967 - Papież Paweł VII odbył "pielgrzymkę pokoju" do Turcji, po raz pierwszy od średniowiecza papież odwiedził Konstantynopol.

1969 - Zmarł Witold Gombrowicz, pisarz, dramaturg i eseista. W sierpniu 1939 roku wyjechał do Argentyny, a w roku 1964 osiadł we Francji. Jest twórcą groteskowo-satyrycznych utworów demaskujących mity i konwencje współczesnej kultury. Autor powieści "Ferdydurke", "Trans-Atlantyk", "Pornografia", "Kosmos", dramaty "Ślub" i "Operetka" oraz "Dzienniki". Współpracownik paryskiego miesięcznika "Kultura". Urodził się  4 sierpnia 1891 roku.

REKLAMA

1971 - Zmarł Władysław Daszewski, scenograf, grafik, malarz i karykaturzysta, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W latach międzywojennych projektował scenografię dla teatrów warszawskich i lwowskich, współpracował najczęściej z Leonem Schillerem, po wojnie był dyrektorem Teatru Narodowego, twórca scenografii do "Krakowiaków i Górali" W. Bogusławskiego i "Burzy" W. Szekspira. Urodził się 3 marca 1902 roku. 40 rocznica

1980 - Zmarł Włodzimierz Wysocki, poeta, aktor i pieśniarz rosyjski. Sławę aktorską zyskał kreacjami w Teatrze na Tagance, między innymi w sztuce "Hamlet", "Życie Galileusza" oraz kilkoma rolami filmowymi: "Zły dobry człowiek", "Gospodarz tajgi". Głównie jest znany jako wykonawca ekspresyjnych ballad, ponadto jest autorem zbiorów wierszy. Urodził się 25 stycznia 1938 roku.  

1982 - Zmarł Roman Jakobson, językoznawca amerykański pochodzenia rosyjskiego, slawista i teoretyk języka, jeden z twórców współczesnej nauki o literaturze.

1984 - Swietłana Sawicka, radziecka kosmonautka, jako pierwsza kobieta, odbyła spacer w kosmosie - spędziła 3 godziny poza stacją Salut 7 prowadząc eksperymenty naukowe.

REKLAMA

1985 - Zmarł Piano Red właśc. William Lee Perryman, amerykański pianista nazywany "ojcem chrzestnym rock and rolla".   

1986 - Zmarł Vincente Minnelli, amerykański reżyser filmowy i teatralny, producent, reżyserował między innymi filmy: "Amerykanin w Paryżu", "Gigi", "Zły i piękny", "Pasja życia", "Ojciec panny młodej", "Długi tydzień w Parkman". Urodził się 28 lutego 1903 roku. 25 rocznica

1992 - W Kaliszu utworzono Wielkopolski Bank Rolny S.A. - pierwszy prywatny bank rolny w Polsce.

1995 - Zmarł Osvaldo Pugliese, argentyński kompozytor, uznany za jednego z najwybitniejszych twórców tanga. Stworzył dramatyczne aranżacje tanga, obecnie często wykonywane w czasie prezentacji scenicznych. Urodził się 2 grudnia 1905 roku.  

REKLAMA

2000 - Katastrofa samoloty Concorde, który krótko po starcie z paryskiego lotniska Charlesa de Gaulle'a, spadł na hotel w miasteczku Gonesse. Zginęło 113 osób, w tym dwie Polki przebywające w hotelu.

2003 - Zmarł John Schlesinger, angielski reżyser filmowy, uznany za czołowego przedstawiciela "młodych gniewnych" w brytyjskim kinie. Twórca filmów "Billy kłamca", "Darling", "Nocny kowboj", "Dzień szarańczy", "Maratończyk". Urodził się 16 lutego 1926 roku. 

2004 - W Toronto w Kanadzie zmarł Leszek Mech, scenarzysta filmów animowanych, poeta i prozaik, dziennikarz, współscenarzysta przygód Bolka i Lolka, związany przez wiele lat z bielskim Studiem Filmów Rysunkowych. Współautor scenariuszy około 300. filmów animowanych, w tym serii o "Bolku i Lolku", a także animowanych filmów pełnometrażowych "Wielka podróż Bolka i Lolka", "Przygody Błękitnego Rycerzyka", autor serii książek dla dzieci "Bolek i Lolek poznają świat". Urodził się w 1933 roku.

2006 - Zmarł Janka Bryl, białoruski pisarz, poeta, eseista i tłumacz, zaliczany do klasyków literatury białoruskiej, autor opowiadań "Wartki Niemen", powieści "W Zabłociu świta", miniatury filozoficznej "Witraże". Zmobilizowany w 1939 roku walczył po stronie polskiej w kampanii wrześniowej w obronie Gdyni, dostał się do niewoli niemieckiej, z której w 1941 zbiegł. Urodził się 4 sierpnia 1917 roku w Odessie. 5 rocznica

REKLAMA

2008 - Zmarł Hiram Bullock, amerykański gitarzysta, wokalista, showman, jeden z najwybitniejszych wirtuozów gitary elektrycznej. Grał z orkiestrą Gila Evansa, zespołem Chaki Khan i grupą Milesa Davis. Muzyka Bullocka ostatnich lat oscylowaławokół "hendrixowskiej" stylistyki i była postrzegana w relacjach awangardy jazzu i rocka. Urodził się 11 września 1955 roku.