Różne odcienie cenzury
2017-02-27, 23:00
Wydawało się, że cenzura po 1989 roku w Polsce już przestała obowiązywać; że w mediach jest wolność słowa; że nie ma tematów tabu. Z czasem okazało się, że także owa wolność wypowiedzi podlega kontroli. Jakiej? O tym w audycji Kwadratura Kultury mówili Elżbieta Zawistowska, historyk sztuki, dr Adam Sandauer, fizyk i Jerzy Kalina, artysta, performer.
Posłuchaj
Censere z łaciny oznacza osądzać. Kiedy jednak cenzurę wprowadzono po raz pierwszy? Wiadomo, że obowiązywała w różnych epokach, funkcjonowała na rozmaitych poziomach, stosowana na różne sposoby.
– Jedna z pierwszych wzmianek o potrzebie selekcji informacji i o tym, co można przekazywać w poezji czy mitach, znajduje się w "Państwie" Platona z ok. 360 roku p.n.e.. To ten filozof postulował wprowadzenie takich ograniczeń przeciw demoralizacji dzieci – powiedziała Elżbieta Zawistowska. – Prawdziwa cenzura publikacji zaczęła się natomiast wraz z wynalezieniem druku przez Gutenberga – dodała.
Dziś można mówić już o takich odmianach cenzury jak autocenzura, cenzura redakcyjna, represyjna, prewencyjna czy obyczajowa. Gdzie tkwi jednak jednakże jej źródło?
– Pierwsze zasady etyczne, oceny moralne i wartościowanie mówiące o tym, by zachowywać się dobrze, przekazywane są nam przez rodziców. Rodzinna edukacja połączona z myślą o bezpieczeństwie dziecka, by w przyszłości nie narobiło sobie szkód, to źródła cenzury – wskazywał Jerzy Kalina.
Jak podkreślał dr Adam Sandauer, nieszczęście cenzury pojawiło się kiedy rolę wychowywania i kształtowania świadomości przejęły władze i państwo. Legendą obrosła choćby ulica Mysia w Warszawie i praca tam zatrudnionego zespołu cenzorskiego.
– Cenzura to kształtowanie świadomości ludzi poprzez niepełne informowanie i częściowe nieinformowanie. Na początku miała ona charakter obyczajowy. Mieliśmy jednak również cenzurę, która uniemożliwiała zdradzanie tajemnic wojskowych czy cenzurowanie korespondencji – mówił gość Polskiego Radia 24.
Po 1989 roku powstały radia i telewizje, w których "zwykły obywatel" mógł zabrać głos. W programach "na żywo" zaczęli wypowiadać się ludzie dotychczas niedopuszczani do publicznych mediów. Jednak i te podlegają cenzurze. Kiedy i w jakich formach przejawia się ona współcześnie?
– Można by uznać, że obecnie cenzury nie mamy, jednak są obecne inne mechanizmy, które przejęły jej rolę. Robią to media, agencje PR, propaganda. Jest również polityczna poprawność i autocenzura – zaznaczał dr Adam Sandauer.
Więcej w całej rozmowie.
Program prowadziła Monika Małkowska.
Kwadratura Kultury w Polskim Radiu 24 - wszystkie audycje
Polskie Radio 24/dds
_____________________