"Ideo-pop". Dr Karol Samsel: potrzeba nam oczyszczającego spojrzenia na romantyzm
- Maria Janion w książce "Projekt krytyki fantazmatycznej" wskazywała wyraźnie, że nasza wyobraźnia po romantyzmie, wyobraźnia na temat romantyzmu, jest skupiona wokół fantazmatów, wyobrażeń narodowych. Dzisiaj przede wszystkim są to określone obrazy, wizje, można wypowiedzieć wyłącznie sucha ikonografia czy ikonologia - mówił w Polskim Radiu 24 dr Karol Samsel, poeta, filozof.
2022-01-22, 21:55
Rok 2022 został ustanowiony przez Sejm Rokiem Romantyzmu Polskiego. Data jest nieprzypadkowa, bowiem dwieście lat temu w Wilnie ukazały się "Ballady i romanse" Adama Mickiewicza. Zawarte w pierwszym tomie "Poezji" wyznaczyły początek polskiego romantyzmu.
Dr Karol Samsel podkreślał, że polski romantyzm to zespół zjawisk. - Bogusław Dopart nie bez powodu mówił w kontekście polskiej epoki romantycznej o "pluralizmie prądów i synkretyzmie dzieła". Można mówić o tym, że jest to pierwsza epoka w dziejach polskiej nowoczesności w rozumieniu intelektualistycznym, dająca nam model literatury intelektualistycznej. Romantyzm to przede wszystkim wielość nurtów ideowych i ideologicznych, choć oczywiście najczęściej przywoływanym jest mesjanizm, mesjanizm polski i narodowy - zaznaczył.
- Należy jednak pamiętać o tym, że nie jesteśmy odosobnieni w tego rodzaju konstrukcjach. Poza najczęściej przywoływanym sebastianizmem, czyli mesjanizmem portugalskim warto przypomnieć o prądach mesjanistycznych obecnych chociażby w Ameryce czy w Anglii wiek XVI - XVII. To wszystko sprawia, że potrzeba nam oczyszczającego spojrzenia na romantyzm, potrzeba nam przynajmniej próby nowego wyodrębnienia tych zjawisk, próby uniwersalizacji i izolacji tych zjawisk od siebie, co jest niebywale trudne jeżeli tkwimy w samym środku romantycznego paradygmatu - dodał.
Gość audycji powołał się na prace Marii Janion, która w książce Projekt krytyki fantazmatycznej wskazywała, że postrzeganie romantyzmu skupione jest wokół wyobrażeń narodowych. - W te romantyczne wyobrażenia wpisujemy najczęstsze mesjanistyczne teksty polskich romantyków takie jak "Anhelli" i "Król Duch" Słowackiego, "Przedświt" Krasińskiego czy "Dziady" i "Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego" Mickiewicza, ale bardzo często zapominamy, że polski romantyzm i jego stosunek między innymi do spraw narodowych wyrasta na gruncie głębokiego przepracowania swoich formuł, można powiedzieć dla epoki najbardziej zasadniczych - podkreślał dr Karol Samsel zwracając uwagę na koncepcję ironii romantycznej Friedricha Schlegla.
REKLAMA
Posłuchaj
Pierwszy tom poezji Mickiewicza ukazał się w drugiej połowie czerwca 1822 r. w wileńskiej oficynie Józefa Zawadzkiego. Otwierała go "Przemowa (O poezji romantycznej)", następnie zamieszczone były "Ballady i romanse", a na końcu "Wiersze różne", wśród których znalazły się cztery utwory: "Hymn na dzień zwiastowania N.P. Maryi", "Żeglarz", "Warcaby. Do Franciszka" oraz "Przypomnienie. Sonet".
Tom ten był ponadto pierwszym zbiorem poezji romantycznej w Polsce. W otwierającej "Przemowie” oraz balladzie „Romantyczność" Mickiewicz przedstawił bowiem założenia programowe literatury, którą chciał tworzyć.
Więcej w zapisie audycji.
REKLAMA
* * *
Audycja: Ideo-pop
Prowadzący: Krzysztof Wołodźko
Gość: dr Karol Samsel
Data emisji: 22.01.2022
REKLAMA
Godzina emisji: 20.33
Polecane
REKLAMA