"Ideo-pop". Dr Karol Samsel: potrzeba nam oczyszczającego spojrzenia na romantyzm

Rok 2022 został ustanowiony przez Sejm Rokiem Romantyzmu Polskiego. Data jest nieprzypadkowa, bowiem dwieście lat temu w Wilnie ukazały się "Ballady i romanse" Adama Mickiewicza. Zawarte w pierwszym tomie "Poezji" wyznaczyły początek polskiego romantyzmu.

Dr Karol Samsel podkreślał, że polski romantyzm to zespół zjawisk. - Bogusław Dopart nie bez powodu mówił w kontekście polskiej epoki romantycznej o "pluralizmie prądów i synkretyzmie dzieła". Można mówić o tym, że jest to pierwsza epoka w dziejach polskiej nowoczesności w rozumieniu intelektualistycznym, dająca nam model literatury intelektualistycznej. Romantyzm to przede wszystkim wielość nurtów ideowych i ideologicznych, choć oczywiście najczęściej przywoływanym jest mesjanizm, mesjanizm polski i narodowy - zaznaczył.

- Należy jednak pamiętać o tym, że nie jesteśmy odosobnieni w tego rodzaju konstrukcjach. Poza najczęściej przywoływanym sebastianizmem, czyli mesjanizmem portugalskim warto przypomnieć o prądach mesjanistycznych obecnych chociażby w Ameryce czy w Anglii wiek XVI - XVII. To wszystko sprawia, że potrzeba nam oczyszczającego spojrzenia na romantyzm, potrzeba nam przynajmniej próby nowego wyodrębnienia tych zjawisk, próby uniwersalizacji i izolacji tych zjawisk od siebie, co jest niebywale trudne jeżeli tkwimy w samym środku romantycznego paradygmatu - dodał.

Gość audycji powołał się na prace Marii Janion, która w książce Projekt krytyki fantazmatycznej wskazywała, że postrzeganie romantyzmu skupione jest wokół wyobrażeń narodowych. - W te romantyczne wyobrażenia wpisujemy najczęstsze mesjanistyczne teksty polskich romantyków takie jak "Anhelli" i "Król Duch" Słowackiego, "Przedświt" Krasińskiego czy "Dziady" i "Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego" Mickiewicza, ale bardzo często zapominamy, że polski romantyzm i jego stosunek między innymi do spraw narodowych wyrasta na gruncie głębokiego przepracowania swoich formuł, można powiedzieć dla epoki najbardziej zasadniczych - podkreślał dr Karol Samsel zwracając uwagę na koncepcję ironii romantycznej Friedricha Schlegla.

Posłuchaj

Dr Karol Samsel o dziedzictwie polskiego romantyzmu (Polskie Radio 24 / Ideo-pop) 25:22

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

• Prof. Maria Janion i książki, które mogą zmienić życie

Pierwszy tom poezji Mickiewicza ukazał się w drugiej połowie czerwca 1822 r. w wileńskiej oficynie Józefa Zawadzkiego. Otwierała go "Przemowa (O poezji romantycznej)", następnie zamieszczone były "Ballady i romanse", a na końcu "Wiersze różne", wśród których znalazły się cztery utwory: "Hymn na dzień zwiastowania N.P. Maryi", "Żeglarz", "Warcaby. Do Franciszka" oraz "Przypomnienie. Sonet".

Tom ten był ponadto pierwszym zbiorem poezji romantycznej w Polsce. W otwierającej "Przemowie” oraz balladzie „Romantyczność" Mickiewicz przedstawił bowiem założenia programowe literatury, którą chciał tworzyć.

Więcej w zapisie audycji.

* * *

Audycja: Ideo-pop

Prowadzący: Krzysztof Wołodźko

Gość: dr Karol Samsel

Data emisji: 22.01.2022

Godzina emisji: 20.33