Historia

Lidia Lwow-Eberle. Była symbolem walki o wolność. Posłuchaj jej wspomnień

Ostatnia aktualizacja: 05.01.2024 05:55
Panna Wyklęta. Sanitariuszka w 5 Wileńskiej Brygadzie Armii Krajowej, dowodzonej przez Zygmunta Szendzielarza ps. Łupaszka, prywatnie jego narzeczona. Znana w konspiracji pod pseudonimem "Lala". Lidia Lwow-Eberle zmarła 5 stycznia 2021 roku.
Lidia Lwow-Eberle w czasie konferencji prasowej poświęconej kolejnym wynikom prac identyfikacyjnych ofiar terroru komunistycznego, prowadzonych w ramach Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów 22 bm., w Warszawie. Wśród zidentyfikowanych dziewięciu ofiar są m.in.: mjr Zygmunt Szendzielarz ps. Łupaszka i mjr Hieronim Dekutowski ps. Zapora. Wa
Lidia Lwow-Eberle w czasie konferencji prasowej poświęconej kolejnym wynikom prac identyfikacyjnych ofiar terroru komunistycznego, prowadzonych w ramach Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów 22 bm., w Warszawie. Wśród zidentyfikowanych dziewięciu ofiar są m.in.: mjr Zygmunt Szendzielarz ps. Łupaszka i mjr Hieronim Dekutowski ps. Zapora. WaFoto: PAP/Grzegorz Jakubowski

Lidia Lwow-Eberle urodziła się w 1920 roku w Rosji, a wychowała się na Nowogródczyźnie. W 1939 roku rozpoczęła studia prawnicze na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Do 1943 pracowała jako nauczycielka w szkołach białoruskich, gdzie uczyła języka rosyjskiego.

Zygmunt Szendzielarz ps. Łupaszka - zobacz serwis historyczny

W sierpniu 1943 roku dołączyła do swojego pierwszego oddziału partyzanckiego Okręgu Wileńskiego AK, niedługo potem trafiła pod dowództwo "Łupaszki". Jego oddziały walczyły z Niemcami i z Sowietami. Była przy boku "Łupaszki" do połowy 1948 roku, kiedy to oboje zostali aresztowani.

Lidię Lwow stalinowski sąd skazał na dożywocie. Mjr Zygmunt Łupaszka dostał wyrok śmierci, który wykonano 8 lutego 1951 roku w więzieniu na warszawskim Mokotowie.

Po amnestii w 1956 roku Lidia Lwow wyszła na wolność. 

W jednej ze swoich radiowych gawęd opowiadała o tragicznych losach 5 Wileńskiej Brygady AK, dowodzonej przez Zygmunta Szendzielarza ps. Łupaszka, która w latach 1943-44 uwikłana była w walkę z Niemcami, Litwinami i Sowietami.

- W roku 1943 udało się dogadać z sowiecką partyzancką, mijaliśmy się z nimi w lasach bez strzału. Wszystko zmieniło się wraz z odwrotem Niemców z Wileńszczyzny. Sowieci uderzyli na nas z dwóch stron - wspominała Lidia Lwow Eberle.

"Łupaszka" dostał propozycję włączenia jego oddziału do wojska polskiego walczącego u boku armii radzieckiej. W tych okolicznościach zdecydował się na rozwiązanie brygady i danie wolnej ręki swoim towarzyszom broni. Lidia Lwow-Eberle została przy Łupaszce. W Polskim Radiu wspominała miesiące partyzanckich walk, zimę spędzoną w leśnej ziemiance i dramatyczne próby wyrywania się z kolejnych obław NKWD i UB.

Żołnierze Wyklęci - zobacz serwis historyczny

Posłuchaj gawęd Lidii Lwow-Eberle, które nagrała dla Polskiego Radia w czerwcu 2015 roku.

Posłuchaj
12:04 Dwojka Zapiski ze wspolczesnosci 1.06.2015.mp3 Lidia Lwow-Eberle o dzieciństwie i początkach II wojny światowej. (Zapiski ze współczesności/Dwójka, 1.06.2015)

Posłuchaj
14:16 Dwójka Zapiski ze współczesności 2.06.2015.mp3 Lidia Lwow-Eberle o życiu z partyzantami, pracy w leśnej kuchni, potyczkach wojskowych i początkach związku z mjr. Łupaszką. (Zapiski ze współczesności/Dwójka, 2.06.2015)

Posłuchaj
13:14 Dwojka Zapiski ze wspolczesnosci 3.06.2015.mp3 Lidia Lwow-Eberle o akcjach partyzanckich, bazie w Puszczy Białowieskiej, rozwiązaniu oddziału i wyjeździe z Łupaszką do Gdańska. (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

Posłuchaj
11:29 Dwójka Zapiski ze współczesności 4.06.2015.mp3 Lidia Lwow-Eberle o konspiracji w Gdańsku i Sztumie, partyzantce w Borach Tucholskich i na Podlasiu, aresztowaniu przez bezpiekę. (Zapiski ze współczesności/Dwójka, 4.06.2015)

  

Posłuchaj
12:42 Dwójka Zapiski ze współczesności 5.06.2015.mp3 Lidii Lwow-Eberle wspomina wyroki sądu stalinowskiego i czas od października 1950 roku. (Zapiski ze współczesności/Dwójka, 5.06.2015)
 

Lidia Lwow-Eberle pracowała w Komisji Badań Dawnych Warszawy, a następnie w Muzeum Historycznym miasta stołecznego Warszawy. Stała na czele oddziału archeologicznego Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego i uczestniczyła w jego odbudowie.

W III Rzeczpospolitej podjęła działalność w środowiskach kombatanckich byłych żołnierzy Armii Krajowej, szczególnie w Światowym Związku Żołnierzy AK. Jako uczestniczka walk AK i świadek historii uczestniczyła w licznych uroczystościach patriotycznych.

W 2017 roku wzięła udział w symbolicznym otwarciu aresztu przy Rakowieckiej w Warszawie, gdzie po aresztowaniu w 1948 roku trafiła wraz z Zygmuntem Szendzielarzem.

Bohaterka ponad 30 filmów dokumentalnych, otrzymała w 2017 roku na IX Festiwalu Filmowym Niepokorni Niezłomni Wyklęci nagrodę "Źródło" dla pasjonatów historii, którzy pracą, wiedzą oraz doświadczeniem inspirują twórców filmowych do podejmowania tematyki historycznej. Rok wcześniej na tym samym festiwalu odebrała nagrodę "Sygnet Niepodległości", przyznaną pośmiertnie Zygmuntowi Szendzielarzowi.

W 2006 roku prezydent Lech Kaczyński odznaczył Lidię Lwow-Eberle Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Prezydent Andrzej Duda pośmiertnie odznaczył pułkownik Lwow-Eberle Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

IAR

Czytaj także

Józef Franczak. Ostatni z żołnierzy wyklętych

Ostatnia aktualizacja: 21.10.2023 06:00
21 października 1963 roku zginął od kul ZOMO Józef Franczak ps. Lalek, żołnierz ZWZ-AK, WiN, ostatni partyzant podziemia niepodległościowego. Po II wojnie światowej nie złożył broni, ukrywał się 18 lat. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Żołnierze Wyklęci. Walczyli o wolność do końca

Ostatnia aktualizacja: 01.03.2020 06:00
- Wyrok ten, przeto powinien stanowić przestrogę dla każdego, kto ośmieliłby się podnieść rękę na władzę ludową w Polsce i zdobycze mas pracujących – napisał płk Aleksander Warecki, sędzia Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie w uzasadnieniu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Hieronim Dekutowski ps. Zapora. Bohater, o którym historia nie zapomni

Ostatnia aktualizacja: 07.03.2024 05:40
Był żołnierzem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficerem Armii Krajowej, członkiem Delegatury Sił Zbrojnych i Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość", cichociemnym, kawalerem orderu Virtuti Militari. Hieronim Dekutowski ps. Zapora został zamordowany w więzieniu mokotowskim 75 lat temu, 7 marca 1949.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Feliks Selmanowicz "Zagończyk". Zamordowany strzałem w tył głowy

Ostatnia aktualizacja: 28.08.2023 05:55
"Odchodzę w zaświaty. To, co pozostawiam na tym świecie najdroższego, to Polskę i Ciebie" – napisał przed śmiercią do syna Feliks Selmanowicz. Zamordował go strzałem w tył głowy dowódca plutonu egzekucyjnego Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Łukasz Ciepliński "Pług". Niezłomny dowódca AK i WiN

Ostatnia aktualizacja: 26.11.2023 05:55
26 listopada 1913 roku urodził się Łukasz Ciepliński. Był ostatnim dowódcą Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Po uwięzieniu przez komunistów zachował niezłomną postawę, której świadectwo zawarł w grypsach napisanych do żony i syna. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Paweł Ukielski: Cele bezpieki w budynku Ministerstwa Sprawiedliwości są unikatowe, bo znajdowały się tam, gdzie było samo skondensowane zło systemu komunistycznego

Ostatnia aktualizacja: 01.03.2020 08:00
- Jest to ekspozycja, która pokazuje losy żołnierzy Armii Krajowej, losy powstańców warszawskich po nastaniu drugiego totalitaryzmu - mówił w rozmowie z Portalem PolskieRadio24.pl Paweł Ukielski, historyk, wicedyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Katownia w podziemiach MBP. "Tu działo się piekło"

Ostatnia aktualizacja: 01.03.2024 05:50
Podziemia budynku obecnego Ministerstwa Sprawiedliwości kryją mroczną tajemnicę. Na przełomie lat 40. i 50. były świadkami okrutnego losu, jaki został zgotowany żołnierzom podziemia antykomunistycznego przez stalinowskich oprawców. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mjr Hieronim Dekutowski "Zapora". Polskę miał w sercu aż do śmierci

Ostatnia aktualizacja: 08.03.2020 08:17
71 lat temu, 7 marca 1949 roku, w warszawskim więzieniu został zamordowany major Hieronim Dekutowski "Zapora", legendarny dowódca oddziałów partyzanckich Armii Krajowej oraz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość na Lubelszczyźnie. W audycji "Historyczne wydarzenie tygodnia" rozmowa o życiu i niepodległościowej działalności jednego z Żołnierzy Wyklętych.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kartka z modlitewnika Eugenii Siedzik, matki "Inki"

Ostatnia aktualizacja: 03.09.2021 05:48
Miała 38 lat kiedy została rozstrzelana przez Niemców i pochowana w nieznanym do dziś miejscu. Wcześniej przeżyła piekło wielomiesięcznego śledztwa. Eugenia z Tymińskich Siedzik – matka "Inki".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Płk Franciszek Niepokólczycki w rękach komunistycznych oprawców

Ostatnia aktualizacja: 22.10.2023 06:00
To był typowy stalinowski proces pokazowy, szczegółowo wyreżyserowany przez aparat partyjny, Urząd Bezpieczeństwa i prokuraturę. Franciszek Niepokólczycki cudem jedynie uniknął kary śmierci, na którą skazano go w 1947 roku w procesie toczącym się w Krakowie.
rozwiń zwiń