Bank odmówił ci kredytu? Musi podać powód

To efekt zmian m.in. w Prawie bankowym wprowadzonych przez wchodzącą w życie ustawę wdrażającą RODO (przepisy o ochronie danych osobowych) do poszczególnych ustaw.

Ogólne wyjaśnienie nie wystarczy

- Do tej pory klient, który starał się o pożyczkę albo kredyt i dostawał odmowę, mógł tylko spekulować, dlaczego: czy problemem był rodzaj wykonywanej pracy czy może wysokie koszty utrzymania rodziny? Banki - jeśli nawet wyjaśniały swoje decyzje - poprzestawały na ogólnych formułkach. Teraz będzie inaczej - powiedziała Katarzyna Szymielewicz z Fundacji Panoptykon, która zabiegała o wprowadzenie tego przepisu w trakcie prac legislacyjnych nad ustawą.

Jak tłumaczyła, zgodnie z nowymi przepisami banki i instytucje pożyczkowe muszą wskazać, jakie konkretnie informacje o sytuacji zawodowej, finansowej czy rodzinnej klienta zaważyły na negatywnej ocenie.

- W przypadku banków z prawa do wyjaśnienia możemy skorzystać także w przypadku decyzji pozytywnej, np. jeśli chcemy dowiedzieć się, dlaczego bank oferuje nam kredyt na takich a nie innych warunkach - powiedziała.

Kiedy opłata?

Według nowych przepisów wyjaśnienie oceny zdolności kredytowej dla konsumentów jest bezpłatne i bank nie może pobrać opłaty za realizację takiego wniosku. Jeśli o kredyt lub pożyczkę stara się przedsiębiorca, to bank ma prawo zażądać za udzielenie wyjaśnienia dodatkowej opłaty, przy czym taka opłata musi być „odpowiednia do wysokości kredytu”.

Ekspertka podkreśla, że zgodne z prawem wyjaśnienie powinno być bardzo konkretne. Bank musi ujawnić, czy w danej sprawie zaważyły nieopłacone na czas rachunki za gaz, czy niestabilne - w jego ocenie - źródło dochodów. Jeśli bank odrzucił wniosek, bo według jego kalkulacji klienta nie stać na spłatę raty w danej wysokości, powinien ujawnić wszystkie dochody i koszty, które wziął pod uwagę.

Prawo do wyjaśnienia ma dwa warianty, w zależności od tego, czy decyzję w sprawie kredytu lub pożyczki podjął człowiek czy też zapadła ona w procesie w pełni zautomatyzowanym. W tym pierwszym przypadku klient ma prawo do wyjaśnienia obejmującego czynniki - w tym jego dane osobowe - które miały wpływ na ocenę zdolności kredytowej.

 Decydował algorytm

W drugim przypadku, jeśli decyzja zapadła bez udziału człowieka, klient ma prawo do wyjaśnienia jej podstaw, a dodatkowo - jeśli nie zgadza się z rozstrzygnięciem - do interwencji człowieka. Jeśli jej zażąda, jego wniosek zostanie rozpatrzony ponownie, przy czym tym razem decyzję podejmie człowiek, nie algorytm. Z tej procedury można skorzystać zarówno w banku, jak i instytucji pożyczkowej.

Jak powiedziała Katarzyna Szymielewicz, obecnie podejmowanie decyzji jest w pełni zautomatyzowane przede wszystkim w wypadku małych, szybkich pożyczek. W wypadku większych kredytów - w tym kredytów hipotecznych - decyzje zawsze zapadają przy udziale człowieka, ale analitycy bankowi, oceniając wiarygodność klienta, co do zasady, posiłkują się algorytmami.

Teraz klient, któremu odmówiono kredytu, będzie mógł sprawdzić, czy w ocenie jego sytuacji finansowej nie popełniono jakiegoś błędu, np. wykorzystując błędne lub nieaktualne dane.

PAP, ak, NRG 

REKLAMA