Od 15 lutego możemy rozliczać nasz podatek PIT za 2022 rok. Jakie zmiany w nim zaszły?

Rozliczając swój PIT, podatnik będzie składał PIT-36 albo PIT-37 w jednej wersji. I tak jak dotychczas będzie rozliczał się indywidualnie, wspólnie z małżonkiem albo jako osoba samotnie wychowująca dzieci.

Podobnie jak w latach ubiegłych, także w 2023 r. określone dochody za rok 2022 rozliczy usługa Twój e-PIT. Zeznanie PIT-37 niezmienione przez podatnika zostanie automatycznie zaakceptowane 2 maja 2023 r. W tym przypadku złożenie zeznania nie będzie wymagało żadnej aktywności podatnika. Jak dotychczas, deklarację będzie można także wypełnić na piśmie.

Ulga dla klasy średniej

W rozliczeniu za rok 2022 podatnik nie będzie uwzględniał ulgi dla klasy średniej, która została uchylona 1 lipca 2022 roku. Podatek oblicza się od całości rocznych dochodów według skali podatkowej ze stawką 12 proc., kwotą wolną od podatku w wysokości 30 tys. zł oraz z progiem dochodowym wynoszącym 120 tys. zł. Dla nadwyżki ponad tę kwotę stosowana będzie stawka 32 proc. podatku.

Dla niektórych podatników rozliczenie z ulgą dla klasy średniej może okazać się korzystniejsze. Według szacunków MF może to być 1 osoba na tysiąc.

Aby żaden podatnik nie stracił na likwidacji ulgi dla klasy średniej, naczelnik urzędu skarbowego obliczy hipotetyczny podatek należny z uwzględnieniem ulgi dla klasy średniej, jeśli: wykazane w zeznaniu przychody będą wynosiły od 68 412,00 zł do 133 692,00 zł, podatnik złoży zeznania PIT-36 lub PIT-37 na aktualnym wariancie formularza, z wyborem sposobu rozliczenia (indywidualnie, wspólne z małżonkiem, w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci), przychody zostały osiągnięte ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która weszła w życie od 1 lipca 2022 r., potocznie nazywana "Niskimi Podatkami" zakłada m.in. obniżenie stawki PIT z 17 proc. na 12 proc., pozostawienie podniesionej od 1 stycznia 2022 r. wyższej kwoty wolnej (30 tys. zł), pozostawienie wyższego progu dochodowego (120 tys. zł), po przekroczeniu którego płaci się 32-proc. PIT.

Te rozwiązania powodują, że obciążenia podatkowe w skali roku dla Polaków spadną, a w ich portfelach pozostanie więcej pieniędzy. Dlatego nowa ustawa nazywana jest "Niskimi Podatkami".

Likwidacja niektórych rozwiązań

Całościowa zmiana systemu podatkowego w celu jego uproszczenia wiąże się także z likwidacją niektórych rozwiązań, takich jak ulga dla klasy średniej. Powodowała ona, że nowy system, choć był neutralny dla osób o wyższych zarobkach (od 5 701 do 11 141 zł brutto miesięcznie), jest skomplikowany i mniej przewidywalny.

Ulga dla klasy średniej obowiązywała od stycznia 2022 r., dotyczyła pracowników i przedsiębiorców na skali podatkowej. Stosowana była przy przychodach w łącznej wysokości od 68 412 zł do 133 692 zł rocznie. Dzięki niej Polski Ład był dla tych osób neutralny (jeśli wskazane przychody były ich jedynym źródłem dochodu).

Polska skala podatkowa dla rozliczeń PIT. Źródło: PAP

Nowa ustawa likwiduje również mechanizm tzw. rolowania zaliczek. Dotyczył on pracowników i zleceniobiorców oraz emerytów i rencistów, stosowany był dla dochodów do 12 800 zł brutto, dzięki niemu zaliczki na PIT były zamrożone na poziomie tych z 2021 r. (dla osób, które nie zyskiwały na reformie), a przez to nieadekwatne do wysokości, w której powinny być pobierane w związku z nowymi przepisami.

Uchylenie mechanizmu rolowania zaliczek, czyli ograniczania ich do wysokości z zeszłego roku, spowoduje, że w niektórych przypadkach wzrosną zaliczki na PIT, co skutkować będzie niższymi zarobkami na rękę.

Umowa o pracę

Dla zatrudnionych na umowę o pracę, którzy nie złożyli PIT-2 wzrost zaliczek miesięcznych, czyli spadek miesięcznego wynagrodzenia netto wynika z uchylenia przepisu ustawy nakazującego rozliczać zaliczki wg zasad z 2021 r. Taki sam był powód (odmrożenie zaliczek na PIT) wzrostu zaliczek u niektórych etatowców (przy zarobkach od 10 300 do 12 800 zł/msc brutto), którzy złożyli PIT-2. W ich przypadku zaliczki wzrosły jednak maksymalnie o 60 zł.

Co więcej, wzrost zaliczek dla tych osób ma charakter przejściowy, gdyż zyskują one w dalszej części roku w wyniku podwyższenia progu podatkowego (z 85 528 zł do 120 000 zł), co w zaliczkach miesięcznych odczuły jednak dopiero w ostatnich miesiącach roku. Gdyby nie zmiana, to osoby te po przekroczeniu progu (85 528 zł) płaciłyby znacznie, nawet dwukrotnie lub trzykrotnie, wyższe zaliczki.

Usługa Twój e-PIT. Źródło: PAP

Służby mundurowe

Dla mundurowych, zarabiających do 12 800 zł/msc brutto, którzy nie złożyli PIT-2, spadek miesięcznego wynagrodzenia netto wynika z uchylenia przepisu utrzymującego zaliczki na PIT na poziomie z 2021 r.

Wzrost wysokości zaliczek odczują również ci mundurowi, którzy złożyli PIT-2, a zarabiają od 8 900 do 12 800 zł/msc.

Podobnie jak u etatowców wzrost zaliczek dla tej grupy osób ma charakter przejściowy, gdyż zysk pojawia się u nich w dalszej części roku w wyniku podwyższenia progu podatkowego (z 85 528 zł do 120 000 zł), co w zaliczkach miesięcznych odczuli jednak dopiero w ostatnich miesiącach roku. Gdyby nie zmiana, to osoby te również płaciłyby znacznie wyższe zaliczki po przekroczeniu progu (85 528 zł).

Zleceniobiorcy

Wyższe miesięczne zaliczki na podatek dochodowy, a co za tym idzie spadek miesięcznego wynagrodzenia netto zleceniobiorców przy zarobkach do 12 800 zł/msc brutto, pomimo korzyści z reformy dla tych podatników w ujęciu rocznym, również wynika z uchylenia przepisu utrzymującego zaliczki na poziomie z 2021 r. Dodatkową przyczyną jest też brak możliwości stosowania kwoty wolnej w trakcie roku przy zaliczkach na PIT. Co więcej, problem rozwiązał się z początkiem 2023 r., bo wtedy to weszły w życie przepisy pozwalające na stosowanie kwoty wolnej w trakcie roku przy umowach zlecenia.

Warto tu dodać, że zleceniobiorca może wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o ograniczenie poboru zaliczek na podatek przez płatnika (art. 22 Ordynacji podatkowej). Zaliczka występuje u niego bowiem z uwagi na brak możliwości stosowania kwoty zmniejszającej podatek w ciągu roku, podczas gdy podatek często nie jest w ogóle należny (np. przy zarobkach 3 200 zł brutto miesięcznie za rok podatek wyniesie 0 zł).

Emeryci

Emeryci z emeryturą od ok. 9 400 zł do 12 800 zł brutto/msc płacili od lipca 2022 roku wyższą zaliczkę na podatek dochodowy na skutek uchylenia przepisu utrzymującego zaliczki na poziomie z 2021 r. Wzrost zaliczek dla tej grupy osób miał charakter przejściowy, gdyż podatnicy zyskają w dalszej części roku w wyniku podwyższenia progu podatkowego (z 85 528 zł do 120 000 zł), co w zaliczkach miesięcznych było odczuwalne dopiero w ostatnich miesiącach roku.

Tacy emeryci również musieliby w ostatnich miesiącach roku - gdyby nie reforma - zapłacić dwu- lub trzykrotnie wyższe zaliczki niż faktycznie zapłacą po przekroczeniu progu (85 528 zł).

Wiele źródeł dochodów

Wyższe zaliczki na PIT od lipca 2022 roku przy wielu źródłach dochodów, mają kilka przyczyn. Pierwszą z nich jest uchylenie mechanizmu rolowania zaliczek, czyli odmrożenie zaliczek na PIT, drugą – możliwość stosowania kwoty wolnej od podatku tylko u jednego płatnika (podział kwoty wolnej na 3 płatników wejdzie w życie od 1 stycznia 2023 r.), brak możliwości stosowania kwoty wolnej przy umowach zlecenia (zmiana w tym zakresie wejdzie w życie 1 stycznia 2023 r.) oraz pobieranie składki zdrowotnej od każdej umowy i brak możliwości jej odliczenia.

To zjawisko występuje na przykład u pracujących na więcej niż jednym etacie (umowa o pracę), emerytów pracujących na umowie o pracę czy zatrudnionych na umowie o pracę realizujących dodatkowe zadania na umowie zlecenia.

Miesięczna strata pojawi się w drugim lub kolejnych źródłach przychodów. Natomiast w tym źródle dochodu, gdzie stosowany jest PIT-2, zaliczki na PIT spadną z zastrzeżeniem przypadków opisanych powyżej.

Wyższe zaliczki na PIT nie oznaczają straty w rozliczeniu rocznym

Warto pamiętać, że wzrost zaliczek na podatek oznacza niższe wynagrodzenie miesięczne, nie oznacza straty w rozliczeniu rocznym. W nowelizacji ustawy "Niskie Podatki" w rozliczeniu rocznym większość podatników zyskuje zarówno w stosunku do 2021 r., jak i w odniesieniu do zasad wprowadzonych w styczniu 2022 r. Wyższe zaliczki od lipca 2022 roku zmniejszają ryzyko dużych dopłat przy rozliczeniu rocznym za 2022 r.

PIT-2: nie masz obowiązku, ale warto

PIT-2 to oświadczenie pracownika, które upoważnia pracodawcę do pomniejszenia zaliczki na podatek za dany miesiąc o kwotę zmniejszającą podatek. PIT-2 składa się raz, najczęściej zaraz po podjęciu pracy u danego pracodawcy. PIT-2 może być również złożony w trakcie roku podatkowego.

Płatnik odlicza kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał to oświadczenie.

Oświadczenie to jest zatem podstawą dla zakładu pracy do stosowania kwoty wolnej w zaliczkach. Raz złożony PIT-2 zachowuje ważność w kolejnych latach podatkowych (aż do jego odwołania/wycofania przez pracownika).

Każdy pracodawca ma obowiązek pobierania z wynagrodzenia pracownika zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Zatem od przyszłego roku pracownicy nie będą zobligowani do ponownego złożenia PIT-2 (poprzednio złożony będzie nadal aktualny).

Oczywiście, jeżeli będą chcieli dokonać zmian w złożonym oświadczeniu (np. podzielić 1/12 kwoty zmniejszającej zaliczkę na kilku płatników), to złożą nowy PIT-2 (na druku opracowanym w MF lub na innym przygotowanym przez płatnika, albo poprzez system kadrowo-płacowy).

Przygotowany przez Ministerstwo Finansów nowy druk oświadczenia PIT-2 będzie zagregowany. Oznacza to, że będzie można za jego pomocą złożyć wszystkie oświadczenia/wnioski, które przewiduje ustawa o PIT.

Zasiłki, zapomogi, ulgi

Osoby, które w roku podatkowym 2022 otrzymały zasiłki i zapomogi, takie jak np. zasiłek rodzinny, pielęgnacyjny, porodowy – nie muszą wykazywać tych kwot w rocznym rozliczeniu PIT i płacić podatku dochodowego.

Posłuchaj

Justyna Pasieczyńska z Krajowej Administracji Skarbowej tłumaczy na co trzeba zwrócić uwagę wypełniając formularz do podatku PIT ( "Ekspres Gospodarczy" Justyna Golonko PR1) 4:54

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Jednak niektóre zasiłki, np. zasiłek chorobowy, macierzyński albo zasiłek dla bezrobotnych, są opodatkowane i należy wykazać je w zeznaniu PIT. Właściciele domów mogą również uwzględnić w rozliczeniu ulgę termomodernizacyjną. 

Ulga dla młodych

Ulga dla młodych przysługuje osobom, które nie ukończyły 26. roku życia i osiągają przychody z pracy (czyli ze stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy, stosunku służbowego lub stosunku pracy nakładczej) i z umów zlecenia zawartych z firmą. A począwszy od 2021 r. – również z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej i stażu uczniowskiego. Z ulgi korzysta około 2 mln młodych pracowników.

Ulgą objęte są przychody z pracy i z umów zlecenia oraz od 2021 r. z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej i stażu uczniowskiego do wysokości 85 528 zł w roku podatkowym. Do tego limitu przychody młodego podatnika są zwolnione z PIT.

Ulga w PIT dla młodych osób nie zwalnia cię z zapłaty składek na ZUS i NFZ (jeśli jesteś objęty ubezpieczeniami społecznymi oraz ubezpieczeniem zdrowotnym).

• Kiedy rodzic samotnie wychowuje dziecko? Ministerstwo Finansów wyjaśnia, kto ma prawo do ulgi podatkowej

PR1/PolskieRadio24.pl/ MF/ mib/Justyna Golonko