Znamy projekt nowej Ordynacji podatkowej. Ma wzmocnić podatnika

Przewiduje się, że nowy akt prawny, zmieniający 142 ustawy, ma wejść w życie 1 stycznia 2019 r. Najważniejszym zadaniem nowej ordynacji jest poprawa praw podatnika w relacjach z organami podatkowymi. Ordynacja, zawierająca 687 artykułów, wprowadza też zmiany w 140 z nich.

Dlaczego zupełnie nowe prawo?

W Ocenie Skutków Regulacji napisano, że obowiązująca od prawie 20 lat Ordynacja podatkowa była wielokrotnie nowelizowana. "Liczne zmiany świadczą o tym, że treść tego aktu musiała być często i w wielu obszarach dostosowywana do nowych uwarunkowań. Jednak mimo podjętych działań dostosowawczych, nie odpowiada już dzisiejszym potrzebom i standardom. Dlatego istnieje potrzeba stworzenia nowego aktu regulującego ogólne prawo podatkowe. Jest tak z kilku powodów" - napisano.

Celem zwiększenie ochrony pozycji podatnika

Wskazano, że jednym z nich jest coraz bardziej widoczna potrzeba opracowania w nowej Ordynacji takich mechanizmów, które prowadziłyby do wyważenia interesu publicznego i interesu podatnika. Zwrócono uwagę na uwzględnienie zgłaszanych postulatów zwiększenia ochrony pozycji podatnika w relacjach z organami podatkowymi.

"Sprawy dotyczące materii tak wrażliwej jak podatki muszą być rozwiązywane z poszanowaniem praw podatników, ale także – o czym nie można zapomnieć - z uwzględnieniem interesu publicznego" - podkreślono.

"Kolejnym powodem przemawiającym za przygotowaniem nowej ordynacji podatkowej jest fakt, że w obowiązującym akcie brakuje instytucji charakterystycznych dla dojrzałej kodyfikacji części ogólnej prawa podatkowego. Wśród nich na pierwszy plan wysuwa się potrzeba zapisania zasad ogólnych prawa podatkowego" - dodano.

Prawa i obowiązki podatnika w jednym akcje prawnym

Zdaniem autorów projektu, zachodzi także potrzeba określenia praw i obowiązków podatnika w formie katalogu zawartego w jednym akcie prawnym rangi ustawowej. "Służyć to będzie poprawie relacji pomiędzy podatnikami i organami podatkowymi, które w odczuciu społecznym są złe. Sformułowanie praw i obowiązków podatnika w ustawie będzie też miało wpływ na praktykę stosowania prawa, w tym co najistotniejsze, na jego wykładnię" - oceniono.

Nową ordynację podatkową przygotowała w ciągu 2 lat komisja kodyfikacyjnej ogólnego prawa podatkowego pod przewodnictwem prof. Leonarda Etela. 

Prof. Etel wyjaśnił, że projekty zostały przekazane resortowi finansów i zostaną poddane najpierw konsultacjom wewnątrzresortowym, a następnie konsultacjom społecznym. - Mam nadzieję, że zmiana zostanie uchwalona. Nie mamy alternatywy - powiedział. Według niego obecna Ordynacja podatkowa "zużyła się", trzeba ją zastąpić nową.

REKLAMA

"Garnitur pruje się w szwach"

- Nie można chodzić dłużej w garniturze, który pruje się w szwach - ocenił szef komisji kodyfikacyjnej. Wskazał, że na przykład dla oznaczeń poszczególnych jednostek redakcyjnych artykułu 119, obecnej Ordynacji zabrakło już liter polskiego alfabetu.

Kluczowe jest zaufanie

Profesor podkreślił, że nowej Ordynacji podatkowej przyświecają dwa zasadnicze cele. Pierwszy, to przywrócenie zaufania w relacjach organów podatkowych i podatników. Współautor projektu wyjaśnił, że chodzi o to, aby w poczuciu podatników stosunki te nie przypominały relacji kata i ofiary, a w przypadku urzędników - policjanta i złodzieja.

- Brak zaufania między podatnikami i urzędnikami, to obecnie jeden z najważniejszych problemów. Chcemy umożliwić im rozmowę, przywrócić zaufanie w relacjach urzędnik-podatnik - podkreślił Etel.

Cięcie kosztów

Dodał, że drugi cel to zmniejszenie kosztów podstępowania podatkowego. Jego zdaniem w wielu przypadkach pobór podatków jest za drogi - czasami dochodzi do takich paradoksów, że dochód z podatku jest niższy od kosztów ponoszonych w związku z jego ściągnięciem.

Dwa lata pracy

Zgodnie z harmonogramem prac, komisja miała dwa lata na przygotowanie zmian, licząc od 13 października 2015 r., czyli przyjęcia przez rząd Ewy Kopacz (PO) kierunkowych założeń. Prace nad założeniami trwały prawie rok. Jak tłumaczono wówczas, zmianom przyświecają dwie idee. Pierwsza, to zmiana społecznego przekonania, że "organy podatkowe są złe" - dlatego w założeniach zadbano o prawa podatnika w jego relacjach z organami podatkowym. Druga, to zwiększenie efektywności realizacji zobowiązań podatkowych.

Więcej udogodnień dla podatników

Zgodnie z założeniami, podatnicy mogliby dostać uprawnienie do uzyskiwania z wielu źródeł informacji o charakterze urzędowym oraz ochronę, w razie zastosowania się do nich. Podatnicy mogliby dokonywać uzgodnień z organami, co do przeszłych lub przyszłych rozliczeń – zanim dojdzie do sporu. W ustawie znalazłaby się procedura rozwiązywania sporów z udziałem mediatorów.

Przewidziano dłuższe terminy na wniesienie odwołania lub zażalenia oraz nowe regulacje dotyczące przedawnień zobowiązań podatkowych. Zaproponowano także wprowadzenie postępowania uproszczonego oraz ogólnych zasad prawa podatkowego m.in. zasady ugodowego załatwiania spraw, czy zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika (in dubio pro tributario).

Prawo do rzetelnego załatwiania sprawy podatkowej

Nowa Ordynacja  zawiera katalog podstawowych praw i obowiązków podatnika. Wśród nich miałoby się znaleźć m.in.: prawo do rzetelnego, bezstronnego, sprawnego i terminowego załatwiania sprawy podatkowej; prawo do ochrony prywatności i danych podatnika; prawo do naprawienia szkody; prawo do uzyskania informacji; prawo do uprzejmego, profesjonalnego i sprawiedliwego traktowania.

Na nowo mają zostać uregulowane zasady pełnomocnictw, zwiększona ma być rola tzw. czynności sprawdzających, jako mniej sformalizowanej formy weryfikacji zobowiązań. Ponadto zaproponowano uporządkowanie procedury kontroli podatkowej. Zdaniem Komisji powinna być ona przyjazna dla podmiotów wywiązujących się z obowiązków podatkowych. Natomiast kontrola skarbowa powinna być nakierowana na zwalczanie przestępczości skarbowej: działania w zorganizowanej grupie przestępczej, pranie brudnych pieniędzy, wystawianie pustych faktur itp.

W przyszłej Ordynacji ma się też znaleźć tzw. klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania. Miałaby ona uniemożliwić dokonywanie sztucznych i niemających uzasadnienia gospodarczego czynności, za pomocą których podatnik próbowałby ominąć przepisy i osiągnąć korzyści podatkowe.

abo, jk