Najważniejsze informacje w skrócie:

• 520,20 zł za koszyk seniora: Tyle wyniósł w listopadzie Indeks Miesięcznych Zakupów, co oznacza wzrost kosztów o 4,78% rok do roku, przy jednoczesnej, symbolicznej stabilizacji cen (-0,57%) względem października.
• 30,13% minimalnej emerytury: Taka część świadczenia netto trafia wyłącznie na jedzenie i środki czystości, co w obliczu rozpoczętego sezonu grzewczego i infekcyjnego stawia seniorów w strefie wysokiego ryzyka ekonomicznego.
• Suplementowa pułapka: Oszczędności wynikające z tańszego masła (-12%) oraz będących podstawą diety ziemniaków (-18%) są w listopadzie zjadane przez wydatki na drogie zestawy witaminowe, kupowane pod wpływem reklam sugerujących konieczność „wzmocnienia przed świętami”.

Koszt nabycia zestawu produktów niezbędnych do funkcjonowania przez 30 dni dla profilu emeryta (jednoosobowe gospodarstwo domowe) wyniósł w listopadzie 2025 roku 520,20 zł. W ujęciu rocznym oznacza to wzrost wydatków o 23,72 zł (4,78%), co jest dynamiką zbliżoną do ogólnego wskaźnika inflacji w sklepach. Raport tworzony jest co miesiąc przez PolskieRadio24.pl, UCE Research oraz WSB Merito na podstawie badania "Indeks cen w sklepach detalicznych".

Ciekawie wygląda sytuacja w ujęciu miesięcznym. W przeciwieństwie do singli i rodzin, których koszyki w listopadzie podrożały, koszyk seniora zanotował symboliczny spadek wartości o 3,01 zł (-0,57%) względem października. Sprowadzając te dane do codzienności: podstawowe zakupy kosztują seniora średnio 17,34 zł dziennie. To spadek o 10 groszy dziennie w porównaniu do października.

Ta pozorna stabilizacja wynika ze specyficznej struktury diety osób starszych – duży udział ziemniaków oraz tłuszczów (które staniały) chwilowo zrównoważył drożyznę kawy i nabiału.

Indeks Miesięcznych Zakupów a emerytura minimalna. Seniorzy wciąż na krawędzi

Czy 520,20 zł miesięcznie to dużo, czy mało? Zestawiliśmy kwotę Indeksu Miesięcznych Zakupów seniora z listopada z wysokością minimalnej emerytury netto na 2025 rok, wynoszącą 1726,48 zł. Wskaźnik obciążenia dochodu bazowymi zakupami wyniósł 30,13%.

Dla porównania, w październiku wskaźnik ten był nieco wyższy, osiągając 30,30%. Ten symboliczny spadek (o niespełna 0,2 punktu procentowego) wynika z tańszego koszyka zakupowego, ale nie zmienia fundamentalnie trudnej sytuacji budżetowej seniorów. Udział wydatków na żywność wciąż utrzymuje się powyżej alarmującego progu.

– Fakt, że senior musi wydać 30% swojego świadczenia tylko po to, by codziennie coś zjeść i posprzątać mieszkanie, wciąż plasuje tę grupę w strefie wysokiego ryzyka ekonomicznego. Po odjęciu kosztów IMZ, z emerytury minimalnej w portfelu zostaje 1206,28 zł. Listopad to początek sezonu grzewczego i infekcyjnego, co oznacza skokowy wzrost rachunków za media i leki. Margines bezpieczeństwa jest więc iluzoryczny. Wystarczy jedna niedopłata za ogrzewanie, by senior z najniższym świadczeniem stanął przed dramatycznym wyborem: ciepły kaloryfer czy ciepły posiłek – stwierdził Michał Tomaszkiewicz, wydawca działu Pieniądze na PolskieRadio24.pl.

Ekstra wydatek miesiąca. Odporność w ładnym opakowaniu

Indeks Miesięcznych Zakupów pokazuje jedynie koszt bazy niezbędnej do przetrwania. W listopadzie budżet seniora jest jednak obciążony specyficznym wydatkiem „ekstra”, generowanym przez presję mediów. Szacuje się, że w tym miesiącu nawet 70-80% czasu reklamowego w pasmach dla seniorów zajmują reklamy suplementów diety na odporność.

Szacunkowy wydatek to kwota rzędu 100–150 zł. Seniorzy, oglądający telewizję, bombardowani są przekazem emocjonalnym: "musisz być zdrowy, by spędzić święta z wnukami". Pod wpływem lęku przed chorobą i samotnością (izolacją od rodziny w Wigilię), kupują w aptekach gotowe, pięknie opakowane "zestawy na odporność".

Często przepłacają przy tym drastycznie – ten sam zestaw witamin (D3, C, cynk) skompletowany z pojedynczych, generycznych preparatów, kosztowałby 15–20 zł. Różnica w cenie to "podatek od marketingu", który w całości zjada matematyczne oszczędności wynikające z tańszego masła.

W tym aspekcie listopadowy ekstra wydatek seniorów jest podobny do analogicznych zakupów singli, którzy niesieni podobnym marketingowym uniesieniem polują na okazje na Dzień Singla, wydając podobne kwoty.

Rentgen IMZ. Ziemniaki ratują, kawa rujnuje

- Koszyk zakupowy seniora znacząco różni się od koszyków singli i rodzin 2+2 zarówno ze względu na potrzeby jakie mają seniorzy, jak również i zamożność portfela, którym dysponują. W większości nie są to osoby, które mogą sobie pozwolić na zakupy produktów premium i bazują one na produktach podstawowych oraz promocjach oferowanych na te produkty tak, aby maksymalnie zaspokoić swoje potrzeby przy dość ograniczonym budżecie - wyjaśnił dr Artur Fiks z uniwersytetu WSB Merito.

Analiza szczegółowych wydatków pokazuje, co dokładnie dzieje się w kuchni seniora. Listopadowa stabilizacja ceny koszyka to w dużej mierze zasługa warzyw korzeniowych i tłuszczów. Największą ulgę przyniosły ziemniaki, które staniały rok do roku o 18,4%. Ponieważ są one fundamentem tradycyjnych polskich obiadów, ta obniżka realnie wpłynęła na końcowy rachunek.

Równie ważnym "hamulcem bezpieczeństwa" okazało się masło – jego cena spadła o 12,24%. Tanieją też produkty sypkie, takie jak cukier (-5,6%) czy mąka, co sprzyja domowym wypiekom.

Niestety, po drugiej stronie wagi mamy produkty, które drastycznie drożeją. Kawa mielona – podstawowy napój i element życia towarzyskiego seniora – podrożała rok do roku o 29,45%, a herbata o ponad 12%. W górę pną się też ceny nabiału (twaróg, mleko) oraz mięsa (drób, wołowina). W efekcie senior płaci mniej za ziemniaki do obiadu i posmarowanie kromki chleba, ale znacznie więcej za to, co do niej pije i co stanowi „wkładkę białkową” do posiłku.

- Seniorzy wskutek wzrostu cen nieraz są zmuszani do szukania substytutów ulubionych produktów bądź też rezygnacji z drobnych przyjemności na rzecz zaspokojenia niezbędnych potrzeb, jak choćby zakup leków. Oznacza to, że jeśli na przykład ziemniaki zbytnio zdrożeją, zaczną oni szukać ich tańszych, bardziej opłacalnych substytutów, jak kasze czy wyroby mączne, a jeżeli takich na rynku nie będzie, zaczną ograniczać konsumpcję innych, mniej istotnych dóbr, jak kawa czy słodycze, a w przypadku emerytów z najniższymi dochodami zupełnie zrezygnują z takich drobnych przyjemności, co jest szczególnie przykre w okresie świątecznym - dodał ekspert WSB Merito.

Dr Fiks podsumował, że największym problemem dla seniorów jest ograniczony budżet i jego optymalne wykorzystanie. - Jest takie ryzyko, że z powodu ograniczonych środków zakupiony zostanie tylko drogi ziemniak, a o bardzo drogich kawie i nabiale trzeba będzie zapomnieć. Na szczęście w obliczu spadającej inflacji oraz konkurowania cenami o klienta takie ryzyko jest obecnie niewielkie, a ceny powinny się stabilizować - podsumował analityk.

Porównanie indeksów. Emeryci najbardziej narażeni na podwyżki

Wskaźnik rocznej dynamiki kosztów dla Emeryta (4,78%) zbliżył się do ogólnego odczytu inflacji sklepowej (4,2%), ale wciąż go przewyższa. Różnica ta, choć matematycznie maleje, w portfelu seniora ma wymiar krytyczny. Mimo listopadowego wyhamowania, ta grupa społeczna wciąż najdotkliwiej doświadcza tzw. inflacji niskich dochodów.

Zjawisko to wynika z fundamentalnej różnicy w strukturze wydatków. Ogólny wskaźnik rynkowy jest często obniżany przez spadki cen w kategoriach, które dla emeryta są drugoplanowe – takich jak odzież, obuwie czy elektronika. Tymczasem koszyk seniora jest "sztywny" – dominują w nim produkty pierwszej potrzeby, z których nie można zrezygnować.

Nawet przy spadkach cen surowców na giełdach, ceny detaliczne produktów przetworzonych i bazowych (jak chleb, nabiał, kawa) pozostają wysokie ze względu na koszty pracy i energii. Emeryt, dysponujący niskim budżetem, nie ma pola manewru – nie może „przeczekać” drogiego chleba ani zamienić go na tańszy gadżet. Każdą podwyżkę przy kasie odczuwa więc znacznie silniej i bardziej bezpośrednio niż pracujący singiel czy zamożniejsza rodzina.
Tak samo jest z obniżkami - w listopadzie sklepy prześcigały się w promocjach na ziemniaki, co w obliczu całego Indeksu Miesięcznych Zakupów dało symboliczną obniżkę.

Źródło: PolskieRadio24.pl/UCE Research/WSB Merito/Michał Tomaszkiewicz

Skąd to wiemy? Jak to policzyliśmy?

Indeks Miesięcznych Zakupów (IMZ) to cykliczny raport tworzony wspólnie przez PolskieRadio24.pl, UCE Research oraz WSB Merito. W odróżnieniu od wskaźników inflacji (CPI) podawanych przez GUS, IMZ nie mierzy ogólnego poziomu cen w gospodarce, lecz pokazuje nominalny koszt zakupu ściśle określonego zestawu produktów (FMCG) niezbędnych do funkcjonowania przez miesiąc dla danej grupy społecznej. Dane cenowe pochodzą z cyklicznego raportu „Indeks cen w sklepach detalicznych” autorstwa UCE Research i Uniwersytetów WSB Merito, opartego na analizie ponad 94 tys. cen detalicznych w blisko 44 tys. sklepów.

Badanie prowadzone jest w trzech odsłonach, analizujących koszyki dla różnych typów gospodarstw domowych: Singla, Rodziny 2+2 oraz Emeryta. Prezentowany powyżej profil Emeryta zakłada osobę starszą prowadzącą jednoosobowe gospodarstwo domowe, której decyzje zakupowe oparte są na tradycji kulinarnej, gotowaniu w domu i ścisłej kontroli budżetu. W celu zaprezentowania najbardziej wymagającego scenariusza ekonomicznego, koszty koszyka odniesiono do minimalnej emerytury netto na 2025 rok.