Wojna zachwiała trzema filarami niemieckiej gospodarki. "Niemcy muszą eksperymentować"

Wraz z wyzwaniami klimatycznymi i demograficznymi oraz coraz bardziej odczuwalną presją regulacyjną te wielorakie wyzwania zagrażają podstawom niemieckiego modelu wzrostu zorientowanego na eksport, przemysł i wykwalifikowaną siłę roboczą.

Tak jest teraz

Lepka inflacja: Niemiecka stopa inflacji wzrosła do 6,8%, co stanowi najwyższy poziom od 1992 roku. Było to spowodowane głównie wyższymi cenami energii i żywności, a także zakłóceniami w łańcuchu dostaw i niedoborami siły roboczej. Europejski Bank Centralny (EBC) podniósł stopę procentową do najwyższego od 15 lat poziomu 4,25%, aby ograniczyć inflację, ale może to również osłabić wzrost i inwestycje.

Powolny wzrost: Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) zrewidował swoją prognozę dla niemieckiej gospodarki w 2023 r., przewidując spadek o 0,5% w porównaniu z wcześniejszymi szacunkami wzrostu o 0,9%. Jako powody obniżenia prognozy MFW podał wpływ wariantu Omicron, kryzys energetyczny i niepewność co do polityki nowego rządu koalicyjnego. Niemiecka gospodarka wzrosła zaledwie o 0,1% w trzecim kwartale 2023 r., po silnym odbiciu w pierwszej połowie roku.

Luka inwestycyjna: Niemiecka gospodarka cierpi na brak inwestycji biznesowych, zwłaszcza w innowacje i cyfryzację. Według raportu Niemieckiej Rady Ekspertów Gospodarczych stopa inwestycji w Niemczech od ponad dwóch dekad utrzymuje się poniżej średniej UE, a wzrost produktywności spowolnił. W raporcie ostrzegano również, że niemiecka polityka fiskalna jest zbyt restrykcyjna i nie wykorzystuje niskich stóp procentowych do stymulowania inwestycji publicznych w infrastrukturę, edukację i ochronę klimatu.

Napięcia handlowe: Niemiecka gospodarka jest w dużym stopniu uzależniona od eksportu, zwłaszcza do Chin, swojego największego partnera handlowego. Jednak relacje między Berlinem a Pekinem stały się w ostatnich latach bardziej napięte ze względu na kwestie praw człowieka, obawy o bezpieczeństwo i bariery w dostępie do rynku. Niemiecki kanclerz Olaf Scholz wezwał Chiny do zapewnienia zachodnim firmom "równych szans" i przestrzegania międzynarodowych zasad podczas wizyty w Pekinie w czerwcu 2023 roku. Powiedział również, że Niemcy chcą zdywersyfikować swoich partnerów handlowych i zmniejszyć swoją zależność od Chin.

Kwestia rynku pracy

- Najważniejszą cechą niemieckiej gospodarki jest solidny jak skała rynek pracy. Podczas gdy stopy bezrobocia w wielu innych krajach eksplodowały podczas globalnego kryzysu finansowego w latach 2007-2009, roczna stopa bezrobocia w Niemczech wzrosła o zaledwie 0,3 punktu procentowego i wyniosła 8,1% w 2009 r., ale w kolejnym roku powróciła do długoterminowego spadku. Nawet w pierwszym roku pandemii koronawirusa niemiecki PKB skurczył się o zaledwie 3,7% (około 2,5 pp mniej niż średnia dla UGW; USA: -2,8%). Niemcy były powszechnie chwalone za radzenie sobie z kryzysem COVID i ogólną odporność swojej gospodarki - stwierdził Stefan Schneider, analityk makroekonomiczny Deutsche Banku.

Subsydiowane przez rząd programy pracy krótkoterminowej (Kurzarbeit) - które objęły do 5,99 mln osób w szczytowym momencie kryzysu na rynku pracy - nie tylko utrzymały stopę bezrobocia w ryzach, ale w rzeczywistości stały się planem wprowadzenia podobnych programów w innych krajach europejskich.

Oczywiście blisko 250 mld EUR, które rząd wydał podczas kryzysu COVID (plus znaczna kwota gwarancji), wywołało pewne obawy o stabilność finansów publicznych, ale biorąc pod uwagę doskonałą pozycję wyjściową Niemiec - nadwyżki fiskalne od 2014 r. obniżyły wskaźnik długu publicznego do 59,6% do 2019 r. - wzrost wydawał się możliwy do opanowania.

Wiatr w oczy

- Niemiecka gospodarka oparta na przemyśle stoi w obliczu wielu wyzwań. Tym razem jednak zbieżność tych wyzwań sprawia, że jest to znacznie trudniejsze zadanie. Niemcy zostały dotknięte w momencie, gdy ich potencjał wzrostu - tj. zasadniczo zasoby do działania i dostosowywania się - ma spowolnić do poziomu poniżej 1% ze względu na kurczącą się podaż pracy - dodał Schneider.

Nic dziwnego, że szczytowa stopa bezrobocia w Niemczech w 2005 r. zbiegła się w czasie z osiągnięciem przez niemiecką populację w wieku produkcyjnym maksimum wynoszącego około 64 mln osób.
Ze względu na silnie rosnący wskaźnik aktywności zawodowej - wywołany częściowo przez reformy Hartza, częściowo przez lepszą podaż opieki nad dziećmi - rzeczywisty potencjał siły roboczej nadal wzrastał. W ubiegłym i bieżącym roku może on nawet wzrosnąć o około 750 000 z powodu silnego napływu imigrantów i wynieść 48,2 mln.

Jednak większość prognoz przewiduje znaczny spadek w nadchodzących dziesięcioleciach, pomimo silnej imigracji. Szacuje się, że liczba potrzebnych dodatkowych wykwalifikowanych pracowników wynosi obecnie około 630 000 rocznie.

Wiosną 2023 r. około 42% niemieckich firm stwierdziło, że ich działalność jest utrudniona z powodu braku wykwalifikowanego personelu. Biorąc pod uwagę, że około 12 mln osób z wyżu demograficznego - w większości dobrze wykwalifikowanych - przejdzie na emeryturę w nadchodzących latach, brak podaży pracy stanie się bardziej palący i będzie głównym czynnikiem spowalniającym potencjalne tempo wzrostu do 0,5% w drugiej połowie dekady.

Oprócz różnych środków kwalifikacyjnych, mających na celu zwiększenie krajowej podaży wykwalifikowanej siły roboczej, niemiecki rząd wdrożył w czerwcu 2023 r. nowe prawo migracyjne dla wykwalifikowanej siły roboczej (Fachkräfteeinwanderungsgesetz), które uprości uznawanie zagranicznych kwalifikacji i doświadczenia zawodowego oraz wprowadzi system punktacji (Chancenkarte) w celu przyciągnięcia potencjalnych kandydatów.

Wciąż jednak wyzwanie przyciągnięcia pracowników z zagranicy w czasie, gdy w wielu krajach trendy demograficzne również się ważą, a byłe kraje pochodzenia oferują obecnie również doskonałe perspektywy kariery, sprawia, że jest to prawdopodobnie trudne zadanie.

Przyszłość nie taka zła

Nie powinniśmy jednak zapominać o niektórych atutach niemieckiej gospodarki. Pierwszym i najważniejszym jest duża liczba zróżnicowanych firm, które stanowią podstawę niemieckiej zdolności do dostosowania się.

Po drugie, pomimo niepowodzeń związanych z COVID i wojną na Ukrainie, finanse publiczne (a także niskie zadłużenie sektora prywatnego) wyróżniają się wśród krajów G7, zapewniając większe pole manewru, niż ma większość innych krajów.

Zadłużenie krajów G7. Źródło: PAP

Ponadto debata na temat Standort (Niemcy jako lokalizacja przemysłowa) i konkurencyjności wydaje się znacznie bardziej intensywna niż w wielu innych krajach europejskich.

- Tym razem nie ma gotowych rozwiązań. Niemcy muszą eksperymentować i znajdować nowe sposoby robienia różnych rzeczy, ryzykując, że po drodze będą porażki, z czym perfekcjonistycznym Niemcom trudno sobie poradzić. Ale uświadomienie sobie wyzwania jest z pewnością kluczowym warunkiem poszukiwania i znajdowania takich rozwiązań. Historia może być zachęcająca, a udana odbudowa wschodnich Niemiec i pokonanie "chorego człowieka Europy" 20 lat temu służą jako przewodnik - podsumował Schneider.

Zapraszamy także do wysłuchania audycji, którą prowadził Błażej Prośniewski.

Posłuchaj

Piotr Soroczyński, główny ekonomista Krajowej Izby Gospodarczej mówi o tym czy stagnacja w Niemczech przełoży się na krajowa gospodarkę ( "Ekspres Gospodarczy" Błażej Prośniewski PR1) 5:34

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

• "Niemcy chylą się ku upadkowi, żaden kraj nie ma głupszej polityki klimatycznej". Biznesmen załamany stanem gospodarki

PolskieRadio24.pl/ IAR/ DB/ mib/PR1