Stopy procentowe w górę w całej Europie Środkowo-Wschodniej. Banki centralne reagują na inflację

2022-07-08, 07:30

Kraje Europy Środkowo-Wschodniej zmagają się z podwyższoną inflacją. Sprawdzamy, jak lokalne banki centralne regionu dostosowują politykę monetarną do sytuacji gospodarczej.

Polska: Trudna nawigacja polityki antyinflacyjnej wśród ryzyka stagflacji

W drugim kwartale 2022 roku PKB Polski utrzymał solidne tempo na poziomie 7% rok do roku, tylko nieznacznie słabsze od cyklicznego szczytu 8,5% w pierwszym kwartale. Przemysł rośnie w dwucyfrowym tempie, a usługi rynkowe nawet przyspieszyły, spowalnia jedynie sektor budowlany. Ale załamanie PMI w czerwcu było najbardziej dotkliwe w regionie, a indeks osiągnął 25-miesięczne minimum. Główne komponenty, zwłaszcza produkcja i nowe zamówienia, doświadczyły spadku widzianego tylko podczas pandemii i globalnego kryzysu finansowego.

Wspiera to oczekiwania ekonomistów z ING dotyczące technicznej recesji w drugiej połowie 2022 roku, kiedy to PKB powinno spowolnić do około 0,9% r/r w czwartym kwartale. Z drugiej strony, konsumpcja nie wykazuje żadnych oznak spowolnienia pomimo bardzo słabego zaufania konsumentów i planów wydatkowych. Można to tłumaczyć agresywną stymulacją fiskalną na poziomie ponad 3% PKB w 2022 roku. Mimo to, tegoroczny wzrost powinien osiągnąć solidne 4,7% r/r i 2,5% w przyszłym roku.

Wskaźnik CPI w czerwcu osiągnął poziom 15,6% r/r. Chociaż istnieją pewne oznaki, że CPI traci impet, indeks ustanowił nowy 25-letni szczyt i jest daleko od swojego szczytu. CPI ma osiągnąć lokalny szczyt w październiku i 1 kwartale 2023 roku, kiedy pojawi się nowa fala cen regulowanych i podwyżek płacy minimalnej. Długoterminowe wyzwania wciąż pozostają: silne efekty drugiej rundy i bardzo wysokie oczekiwania inflacyjne.

Stopy procentowe a inflacja w Polsce. Źródło: PAP

Lokalna inflacja i silne podwyżki stóp banków centralnych Europy Środkowo-Wschodniej zwiększyły oczekiwania na agresywne zacieśnienie przez Narodowy Bank Polski (NBP). Jednak silny spadek PMI sygnalizuje spowolnienie i ryzyko stagflacji. Rada Polityki Pieniężnej podniosła na lipcowym spotkaniu stopę referencyjną NBP o 0,5 proc. do 6,5 proc., co może nie być ostatnią podwyżką.

Kursy walut dnia 07.07.2022r. Źródło: PAP

Czechy: Koniec cyklu podwyżek stóp procentowych

Zgodnie z oczekiwaniami twarde dane miesięczne i wskaźniki wyprzedzające za drugi kwartał sugerują już lekki spadek gospodarki i dalszy spadek w najbliższych miesiącach. Czerwcowy PMI spadł do najniższego odczytu od połowy 2020 r., a zaufanie konsumentów pogrążyło się do rekordowo niskiego poziomu. Ogólnie rzecz biorąc, jest bardzo prawdopodobne, że w gorących miesiącach letnich czeka Czchów zimny prysznic.

Z drugiej strony inflacja nadal rośnie, osiągając w maju 16,0% r/r. Jednak niedawno ogłoszone podwyżki cen energii na 2 kwartał 2022 roku i ciągły wzrost cen paliw ponownie implikują ryzyko wzrostowe.

Po stronie fiskalnej, rząd pracuje nad szeregiem środków mających na celu złagodzenie wpływu rosnących cen na gospodarstwa domowe. Jednak jak dotąd pozostaje on w tym względzie znacznie w tyle za swoimi regionalnymi odpowiednikami. W połowie lipca ma zostać przedstawiony zrewidowany projekt budżetu państwa na ten rok, który powinien zwiększyć prognozowany deficyt i uwzględnić kryzys migracyjny i energetyczny.

Jeśli chodzi o politykę pieniężną, to od początku lipca nastąpiła zmiana przywództwa w Narodowym Banku Czech (CNB), który z największego jastrzębia w regionie przesunął się na stronę gołębią. W scenariuszu bazowym ekonomiści nie spodziewają się kolejnej podwyżki stóp w tym roku. Nie można mimo to wykluczyć, że kolejne niespodzianki inflacyjne w górę zmuszą bank centralny do ponownego podniesienia stóp procentowych.

Węgry: Ponura przyszłość

Napływające dane dotyczące aktywności gospodarczej wskazują na wyraźne spowolnienie w drugim kwartale. Ekonomiści ING spodziewają się, że rząd utrzyma środki antyinflacyjne przez pozostałą część roku. Nadal widać dodatnią realną dynamikę płac (napędzaną przez publiczne ugody płacowe i niedobory siły roboczej), co powinno wspierać popyt krajowy pomimo słabego otoczenia zewnętrznego. Oznacza to również silniejszą inflację napędzaną przez popyt, podczas gdy wpływ szoków podażowych będzie nieco ograniczony. W tym kontekście średnia inflacja może utrzymać się na na poziomie 11% w 2022 roku, ze szczytem na poziomie nieco poniżej 13% w miesiącach jesiennych.

Od początku 2022 roku Narodowy Bank Węgier podniósł podstawową stopę procentową o 535 pb i obecnie wynosi ona 7,75%. Pomimo przeprowadzenia największego cyklu zacieśniania w regionie, aktywa węgierskie pozostały pod presją z powodu kilku ryzyk politycznych i geopolitycznych. Jedynym realistycznym punktem wpływu polityki pieniężnej pozostaje waluta. Aby utrzymać stabilność EUR/HUF, bank centralny musi kontynuować zdecydowane zacieśnianie przynajmniej do momentu osiągnięcia szczytu inflacji. Ekonomiści przewidują stopę końcową w przedziale 9,25-9,75% z ryzykiem wzrostowym.

Rumunia: Aktywność gospodarcza spowalnia

Tegoroczna średnia inflacja wyniesie 13,0% i 8,9% w 2023 roku. Może to oznaczać szczyt obecnego cyklu inflacyjnego, ale droga do niższych poziomów będzie długa. Kluczowym czynnikiem dla przyszłorocznego profilu inflacji będzie decyzja o ewentualnym przedłużeniu obowiązujących obecnie limitów cenowych na gaz ziemny i energię elektryczną dostarczaną do gospodarstw domowych. Biorąc pod uwagę fakt, że rok 2023 jest rokiem przedwyborczym, są uzasadnione wątpliwości czy limity zostaną zniesione.

Aktywność gospodarcza wykazuje oznaki spowolnienia, a badania zaufania wskazują na spowolnienie w produkcji i usługach, choć sektor detaliczny nadal pozostaje silny

Ekonomiści w ostatnim czasie nieznacznie podnieśli prognozę końcowej stopy referencyjnej z 5,50% do 6,00%, bazując głównie na ostatnich (relatywnie jastrzębich) decyzjach regionalnych banków centralnych. Przewidują podwyżkę o 75 pb w lipcu i podobną w sierpniu.