TK umorzył skargę ws. noweli ustawy o IPN w części dot. karania za "polskie obozy śmierci"
2019-01-17, 09:30
Powodem umorzenia jest utrata mocy obowiązującej tych przepisów po ich uchyleniu w czerwcu ub.r. kolejną nowelizacją. Trybunał Konstytucyjny uznał również część przepisów dot. zbrodni ukraińskich nacjonalistów za niezgodne z konstytucją.
Posłuchaj
- Ustawą z dnia 27 czerwca 2018 roku artykuły 55a oraz 55b ustawy o IPN zostały uchylone. W związku z powyższym trybunał na podstawie art. 59 ust. 1 punkt 4 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym postanowił umorzyć postępowanie w zakresie badania konstytucyjności art. 55a ustawy o IPN - powiedział w uzasadnieniu wyroku sędzia Andrzej Zielonacki.
Sprawa dotyczyła rządowej nowelizacji ustawy o IPN, która po przyjęciu jej przez Sejm pod koniec stycznia 2018 r. wywołała kontrowersje m.in. w USA, Izraelu i na Ukrainie. O zbadanie zgodności jej przepisów z konstytucją wnioskował w lutym ub.r. - w trybie kontroli następczej - prezydent Andrzej Duda.
Nowela, której celem było przeciwdziałanie fałszowaniu polskiej historii w Polsce i na świecie, wprowadzała karę grzywny lub pozbawienia wolności do lat trzech za przypisywanie Polakom odpowiedzialności m.in. za ludobójstwo popełnione na Żydach w czasie wojny. Ostatecznie sankcje te zostały w czerwcu ub. roku wycofane przez rząd i parlament przy akceptacji prezydenta.
Przepisy dot. zbrodni ukraińskich nacjonalistów
W ustawie pozostały jednak przepisy dotyczące m.in. zbrodni ukraińskich nacjonalistów, które w połączeniu z art. 55 ustawy o IPN mają umożliwić wszczynanie postępowań karnych wobec tych osób, które zaprzeczają np. zbrodni wołyńsko-galicyjskiej, dokonanej na Polakach przez Ukraińską Powstańczą Armię w okresie II wojny światowej.
Zgodnie z art. 55 ustawy o IPN negacja tego rodzaju zbrodni zagrożona jest karą grzywny lub pozbawienia wolności do lat trzech.
Zgodnie z ustawą o IPN zbrodniami ukraińskich nacjonalistów (również tych ukraińskich formacji, które kolaborowały z III Rzeszą Niemiecką) są "czyny popełnione przez ukraińskich nacjonalistów w latach 1925-1950, polegające na stosowaniu przemocy, terroru lub innych form naruszania praw człowieka wobec jednostek lub grup ludności". Przepisy także głoszą, że taką zbrodnią było m.in. ludobójstwo na obywatelach II RP na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej.
- Trybunał stwierdza, że tworząc zakwestionowane przepisy ustawodawca posłużył się zwrotami o nieokreślonym desygnacie. Ich znaczenia ani nie zostały sformułowane w ustawie, ani nie można ich zrekonstruować w sposób niebudzący wątpliwości w oparciu o konotacje występujące w języku powszechnym - powiedział w uzasadnieniu wyroku sędzia TK Andrzej Zielonacki.
Jak dodał, pojęcie "ukraińscy nacjonaliści" funkcjonuje także w ustawie o kombatantach, ale - zarówno tam, jak i w ustawie o IPN - "ustawodawca zaniechał jednak definicji tego pojęcia".
- Ustawa o IPN w ogóle nie precyzuje, czy przez "ukraińskich nacjonalistów" należy rozumieć tylko zorganizowane struktury polityczne lub paramilitarne, których członkowie brali udział w czynach wymierzonych przeciw władzy państwowej oraz ludności cywilnej, czy też każdego, kto utożsamiając się z ideami ukraińskiego ruchu narodowego działał przeciw państwu polskiemu i jego obywatelom w czasie II RP, II wojny światowej i w okresie powojennym - podkreślił sędzia Zielonacki.
Sprawą w TK zajmował się skład pięciu sędziów. Przewodniczącą jest prezes TK Julia Przyłębska, a sprawozdawcą sędzia Andrzej Zielonacki. W składzie są też sędziowie: Grzegorz Jędrejek, Zbigniew Jędrzejewski i Michał Warciński.
Petro Poroszenko podziękował TK
Prezydent Ukrainy Petro Poroszenko podziękował polskiemu Trybunałowi Konstytucyjnemu za orzeczenie w sprawie ustawy o IPN w części dotyczącej zbrodni ukraińskich nacjonalistów.
"Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z Konstytucją wyrazy dotyczące "ukraińskich nacjonalistów" i "Małopolski Wschodniej". Dziękuję Panu Prezydentowi A. Dudzie za inicjatywę postępowania w TK i Trybunałowi za orzeczenie" – napisał szef państwa w języku ukraińskim i polskim w sieciach społecznościowych.
"Działamy dalej na rzecz wzmocnienia partnerstwa ukraińsko-polskiego" – podkreślił Poroszenko.
Prezydencka minister Anna Surówka-Pasek zabrała głos
- Brak definicji ustawowej pojęć "ukraińscy nacjonaliści" i "Małopolska Wschodnia" w przepisach w ustawie o IPN mógłby powodować problemy dla organów stosujących prawo - oceniła prezydencka minister Anna Surówka-Pasek. Dodała, że orzeczenie i konkluzja TK w tej sprawie są trafne.
- Tak jak pan prezydent podkreślał w swoim wniosku, zarówno pojęcie "nacjonalistów ukraińskich", jak też pojęcie "Małopolski Wschodniej" nie zostały przez ustawodawcę tutaj w żaden sposób zdefiniowane, co mogło rodzić pewne problemy zwłaszcza u organów stosujących prawo - powiedziała Surówka-Pasek.
dn