"Represjonowani za to, że trwali przy polskości". Specjalna inicjatywa IPN

Okazją do przypomnienia losów społeczności polskiej w przedwojennym Wolnym Mieście Gdańsku jest przypadająca w 2022 r. 100. rocznica powstania Klubu Sportowego Gedania.

Dyrektor oddziału IPN w Gdańsku Mirosław Golon powiedział podczas konferencji prasowej, że historia Gedanii "dalece wykracza poza aktywność sportową". - W ramach klubu prowadzona była też działalność kulturalna, oświatowa, charytatywna, konspiracyjna - przypomniał.

Golon podkreślił, że Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku to "pigułka losu Polaków, tych najbardziej poszkodowanych po roku 1918, 1920 i 1921 po ukształtowaniu granic państwa polskiego".

- Chcemy przypomnieć ich losy od 1920 r. gdy Polska wróciła nad morze - ale nie nad całe, bo część polskiego Pomorza zostawała nadal poza granicami II Rzeczypospolitej - ich martyrologię, represje, cierpienia i tę cenę, którą zapłacili za dążenie do wolności - mówił szef gdańskiego IPN.

REKLAMA

Wolne Miasto Gdańsk. Upamiętnienie wyjątkowych Polaków

Podkreślił, że osoby ze środowiska polskiego w Gdańsku były represjonowane tylko za to, że "trwali przy polskości".

- Gdyby tę polskość w latach 20., a szczególnie w okresie hitlerowskim w latach 30. porzucili, to nie byliby represjonowani, włos z głowy by im nie spadł. Funkcjonowaliby dalej, ich rodziny nie byłyby prześladowane, nie byliby mordowani. Upamiętnień Polaków żyjących w okresie Wolnego Miasta Gdańska jest dziś bardzo dużo, ale powinno być jeszcze więcej - mówił Golon.

Gdański IPN planuje w tym roku odsłonić na terenie Gdańska i Sopotu ok. 50 szklanych tablic upamiętniających zasłużonych Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku.

Naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Gdańsku Katarzyna Lisiecka poinformowała, że przygotowano spis polskich patriotów, działaczy na rzecz krzewienia polskości w Wolnym Mieście Gdańsku obejmujący ok. 1,5 tys. nazwisk.

REKLAMA

- Mamy ustalone przedwojenne adresy ich zamieszkania. Jedna trzecia tych działaczy polskich została w czasie II wojny światowej zamordowana - dodała naczelnik OBUWiM.

Wystawa "Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku"

Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN Gdańsk przygotowuje wystawę modułową pt. "Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku".

Ma też powstać cykl figurek z brązu o wysokości 45 cm. Każda z nich będzie inna i posiadać atrybut działacza polskiego np. harcerską rogatywkę, piłkę nożną czy "Gazetę Gdańską".

REKLAMA

W ramach upamiętnienia społeczności polskiej w WMG odbędą się też spacery historyczne śladami polskich instytucji i firm w przedwojennym w Gdańsku. Planowany jest rajd rowerowy śladami Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku.

Przewidziana jest publikacja popularnonaukowa "»Nam Polakom w Gdańsku więcej niż komukolwiek potrzeba wykształcenia charakterów, tężyzny moralnej i dyscypliny narodowej«. Sportowcy i działacze Klubu Sportowego Gedania". Ma być gotowa na 15 września na 100. rocznicę powstania klubu.

IPN Gdańsk wydał także okolicznościowy kalendarz ścienny na 2022 r. "»Nie rzucim ziemi skąd nasz ród…«. Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku" z biogramami 14 wybitnych Polaków.

Wolne Miasto Gdańsk powołano 15 listopada 1920 r. na mocy traktatu wersalskiego. Władzę i kompetencje podzielono w nim między II Rzeczpospolitą a Niemcy. Było ono swoistym autonomicznym miasto-państwem pod ochroną Ligi Narodów (jej interesy reprezentował Wysoki Komisarz). Wolne Miasto Gdańsk miało własną konstytucję oraz parlament. Interesy Polski reprezentował w nim Komisarz Generalny Rzeczypospolitej Polskiej.

REKLAMA

WMG istniało w latach 1920-1939. Zajmowało około 1900 km², a w jego skład wchodziły m.in. Gdańsk i Sopot w ówczesnych granicach oraz istniejące wówczas powiaty Niziny Gdańskie, Wyżyny Gdańskie i Żuławy Gdańskie.

W Wolnym Mieście mieszkało ponad 400 tys. ludzi - przeważała ludność niemiecka. Według różnych szacunków ludność polska liczyła od 9 do 14 proc. Polacy otrzymali m.in. przywilej posiadania własnej służby pocztowej i kolejowej.

• "Prace odbędą się w 50 miejscach w Polsce i za granicą". Szwagrzyk o planach poszukiwań ofiar totalitaryzmów
• "Nie udało się im zabić polskiego genotypu wolności". Prezes IPN o stanie wojennym
• Wolne Miasto Gdańsk - wersalska bomba z opóźnionym zapłonem

pb

REKLAMA