GUS: ubywa cudzoziemców na rynku pracy. Zaskakująca liczba urodzeń obywateli innych państw

Przypomnijmy na wstępie, że prawo do podjęcia pracy w Polsce przysługuje bardzo szerokiej grupie cudzoziemców. Swobodny dostęp do polskiego rynku pracy mają obywatele Unii Europejskiej, Islandii, Norwegii, Liechtensteinu (w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego) oraz Szwajcarii – przysługuje im prawo do pracy na takich samych warunkach, jakie mają zastosowanie do obywateli Polski. Obywatele innych państw mogą pracować w Polsce, jeżeli przedsiębiorca, który chce ich zatrudnić, uzyska dla nich odpowiednie zezwolenie na pracę albo cudzoziemiec posiada zezwolenie jednolite na pobyt czasowy i pracę.

Jak podkreśla GUS, wyjątek od tej zasady obejmuje obywateli pięciu krajów: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy. Obywatele tych państw mogą legalnie pracować na podstawie oświadczenia pracodawcy o powierzeniu pracy cudzoziemcowi bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Ponadto dla obywateli Ukrainy oraz dla ich małżonków wprowadzono dodatkowe ułatwienia w legalizacji zatrudnienia, o ile przybyli do Polski z terytorium Ukrainy od 24 lutego 2022 r. i deklarują zamiar pozostania w Polsce. 

Ponad 2 mln cudzoziemców 

W Polsce liczba cudzoziemców przekracza 2 mln osób. Dane te bazują na informacjach pochodzących z różnych rejestrów, takich jak PESEL, ZUS czy NFZ, które Główny Urząd Statystyczny (GUS) uznał za najbardziej rzetelne źródła danych. Metodologia badania uwzględniała eliminację "powtórzeń" w danych, dzięki czemu zminimalizowano ryzyko podwójnego liczenia osób znajdujących się w więcej niż jednym rejestrze.

Choć dokładne, aktualne liczby cudzoziemców zamieszkujących Polskę mogą być trudne do precyzyjnego określenia ze względu na dynamikę migracji i ograniczenia metodologiczne, wspomniane dane wskazują na znaczącą obecność i wpływ migrantów na społeczeństwo i demografię w Polsce.

Cudzoziemcy – pracownicy

Co ważne, GUS bada też liczbę osób pracujących w Polsce i niemających obywatelstwa polskiego. W specjalnym opracowaniu analizowana jest populacja cudzoziemców pracujących w gospodarce narodowej i wykonujących umowy cywilnoprawne w Polsce, z uwzględnieniem płci i wieku, sekcji PKD, obywatelstwa i w układach terytorialnych.

Złożoność i zmienność sytuacji na polskim rynku pracy pociąga za sobą potrzebę dostarczania nowych i bardziej szczegółowych danych o zasobach pracy, w tym o cudzoziemcach wykonujących pracę w Polsce. Zapotrzebowanie na informacje dotyczące obcokrajowców na rynku pracy wzrosło między innymi po rosyjskiej inwazji na Ukrainę, kiedy zwiększył się napływ cudzoziemców do Polski. 

W celu zaspokojenia nowych potrzeb informacyjnych podjęto próbę określenia liczby obywateli innych państw na rynku pracy na podstawie źródeł administracyjnych. 

Wyniki są częścią pracy eksperymentalnej mającej na celu określenie na podstawie źródeł administracyjnych liczby cudzoziemców wykonujących pracę. Zgodnie z obowiązującą w statystyce publicznej definicją, do pracujących w gospodarce narodowej nie są zaliczane osoby wykonujące umowy cywilnoprawne. Natomiast prezentowane w pracy eksperymentalnej dane dotyczą "osób wykonujących pracę", czyli pracujących w gospodarce narodowej, oraz osób wykonujących umowy cywilnoprawne możliwe do zidentyfikowania w rejestrach administracyjnych. Osoby sklasyfikowane jako pracujące, które jednocześnie wykonują umowy cywilnoprawne, są liczone tylko raz i zaliczane do grupy pracujących.

Analizowana zbiorowość nie obejmuje właścicieli, współwłaścicieli i dzierżawców gospodarstw indywidualnych w rolnictwie (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin), a także osób wykonujących umowy o dzieło i pomocników rolnika.

Mniej pracujących obywateli Ukrainy

Jak informuje GUS, na koniec sierpnia 2023 r. udział cudzoziemców w ogólnej liczbie wykonujących pracę wyniósł 6,5 proc. Cudzoziemców wykonujących pracę było prawie milion. Ich liczba w ostatnim czasie nieznacznie spadła. W tej liczbie 393,5 tys. stanowili cudzoziemcy realizujący umowy cywilnoprawne.

Obcokrajowcy wykonujący pracę w sierpniu 2023 r. pochodzili z ponad 150 państw.

Najliczniejszą grupą obcokrajowców wykonujących pracę w Polsce byli obywatele Ukrainy, których na koniec sierpnia 2023 r. było 691,6 tys. Ich udział w ogólnej liczbie cudzoziemców wykonujących pracę jednak zmniejszył się w stosunku do stycznia 2022 r. o 4,1 pkt proc.

Dla porównania, w 2022 r. zasadniczo z miesiąca na miesiąc wzrastała liczba cudzoziemców wykonujących pracę, którzy z tego tytułu podlegali ubezpieczeniom społecznym. Na koniec grudnia 2022 r. było ich 1004,4 tys. – tj. 27,3 proc. więcej niż w końcu stycznia 2022 r. W tej liczbie 432,6 tys. stanowili cudzoziemcy wykonujący umowy cywilnoprawne.

Z roku na rok rośnie liczba urodzeń cudzoziemców

Warto dodać, że Główny Urząd Statystyczny przedstawił również informacje potwierdzające występowanie w Polsce kryzysu demograficznego. Ministerstwo Cyfryzacji podało szczegółowe dane z rejestru PESEL. Wynika z nich, ilu cudzoziemców urodziło się w Polsce w 2023 roku.

Ekonomista Rafał Mundry opublikował na portalu X odpowiedź z Ministerstwa Cyfryzacji i wiadomo już, że nieco ponad 15 tys. z tych urodzeń to cudzoziemcy. Prosta matematyka pokazuje, że mówimy o ponad 5 proc. urodzeń, a jeszcze w 2020 r. ten wskaźnik wynosił trochę więcej niż 1 proc. Liczba rośnie z roku na rok.

• Wiceminister rodziny Sebastian Gajewski: waloryzacja świadczeń, 14. emerytura i renty wdowie. To będzie zrealizowane, ale bez podwyżki składki zdrowotnej
• Alarmujące dane GUS o urodzeniach. Katarzyna Ueberhan: potrzeba rozwiązań systemowych

GUS/bankier.pl/mn/mpkor