ONZ: Finlandia naruszyła prawa Lapończyków. Chodzi o prawa wyborcze

Rozstrzygnięcie Komitetu Praw Człowieka, który jest organem traktatowym Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (CCPR), wobec Finlandii zostało wydane 1 lutego. Według Komitetu suwerenne prawa mniejszości zostały naruszone przez Najwyższy Sąd Administracyjny Finlandii (KHO), który to w 2015 r. zatwierdził, wbrew decyzji parlamentu Saamów, prawo do głosowania w wyborach do tego organu 93 osobom.

W rozpatrywanej przez Komitet sprawie osoby, którym parlament Saamów odmówił czynnego prawa wyborczego ze względu na to, że nie spełniały kryteriów z ustawy o parlamencie Saamów, odwołały się do sądu administracyjnego Finlandii. 

Według władz Saamów KHO dokonał własnej ″arbitralnej″ interpretacji kryteriów ustawowych, skutkującej ″bezprawnym″ działaniem i w rezultacie np. wydaniem odmiennych ″dyskryminujących″ rozstrzygnięć w ″identycznych przypadkach″.

Przykładowo sąd uznał, że choć dana osoba nie spełniała kryteriów przynależności do grupy etnicznej Saamów (np. jednym z warunków jest to, aby język saamski był dla danej osoby pierwszym językiem lub był pierwszym dla jednego z jej rodziców lub jednego z dziadków), to osoba ta demonstruje silne przywiązanie do języka Saamów i ich kultury. Na tej podstawie sąd przyznał jej prawo głosu.

Zlecenie komitetu ONZ

W skardze do Komitetu podkreślono np. również to, że fiński sąd zastosował odmienne rozstrzygnięcie wobec rodzeństwa z taką samą historią rodzinną. Wskazano, że ″jedyną różnicą″ między dwoma osobami, które się odwołały do sądu, było to, że ″same siebie różnie identyfikowały jako Saamów″.

Przewodnicząca parlamentu Saamów Tiina Sanila-Aikio z zadowoleniem przyjęła werdykt Komitetu. ″KHO zastąpił prawo ludności Saamów do samostanowienia własnym ogólnym osądem, pomijając brzmienie ustawy oraz skrupulatną pracę komisji, która dokonała analizy każdego pojedynczego przypadku - przyznała Tiina Sanila-Aikio w oficjalnym oświadczeniu wydanym po publikacji rozstrzygnięcia Komitetu.

Komitet ONZ zalecił, aby Finlandia ponownie poddała ocenie ustawę dotyczącą parlamentu Saamów, tak aby zdefiniować ″kto jest uprawniony do głosowania na członków saamskiego parlamentu″ oraz interpretować przepisy w ten sposób, by szanować prawo Saamów do samostanowienia oraz by wykluczyć ″wymuszoną asymilację″.

Rdzenna społeczność zamieszkującą Laponię

Parlament Saamów jest autonomicznym organem władzy społeczności Saamów, powołanym w obecnym kształcie w połowie lat 90. XX w. Jego głównym zadaniem jest realizowanie autonomii kulturowej. Parlament składający się z 21 członków oraz 4 zastępców, wybieranych na 4-letnią kadencję, reprezentuje lapońską społeczność w oficjalnych kontaktach krajowych oraz międzynarodowych.

Fińska konstytucja gwarantuje, że w obrębie terenów zamieszkanych przez Lapończyków przysługuje im autonomia językowa i kulturowa, określona w ustawie. Najbliższe wybory do parlamentu Saamów w Finlandii odbędą się we wrześniu 2019 r. Siedzibą parlamentu jest Inari (ok. 330 km na północ od Rovaniemi).

Saamowie są rdzenną społecznością zamieszkującą Laponię - północne obszary Europy. Obecnie w granicach Norwegii, Szwecji, Finlandii i Rosji żyje kilkadziesiąt tysięcy Saamów. Szacuje się, że łącznie społeczność liczy ok. 75-100 tys. osób (obecnie najwięcej w Norwegii). W Finlandii jest ich około 10 tys. Dzień Narodowy Saamów obchodzony jest 6 lutego. Święto zostało ustanowione na pamiątkę pierwszego zgromadzenia Saamów w 1917 r., które odbyło się w Norwegii.

kad