Zakaz eksportu szczepionek, współpraca z USA. Dziś specjalny wideoszczyt UE

Powiązany Artykuł

"Czas przejść od słów do czynów". Premier na łamach Politico zaapelował ws. szczepionek

Początkowo planowano, że marcowy unijny szczyt odbędzie się z osobistym udziałem przywódców 27 krajów w Brukseli. Jednak szybko rosnąca liczba zakażeń koronawirusem spowodowała, że szef Rady Europejskiej Charles Michel zdecydował o zorganizowaniu wideokonferencji. Z tego też powodu nastąpiły zmiany w programie szczytu. Nie będzie na przykład strategicznej dyskusji o relacjach z Rosją.

• Premier wziął udział w wideokonferencji przed posiedzeniem RE. Wśród tematów szczepienia
• Szef Rady Europejskiej: relacje UE z Rosją są na niskim poziomie

- Ze względów bezpieczeństwa szczera dyskusja o relacjach z Rosją poprzez wideołącza nie jest możliwa - powiedział brukselskiej korespondentce Polskiego Radia Beacie Płomeckiej jeden z wysokich rangą unijnych urzędników. Przewodniczący Rady Europejskiej zdecydował, że będzie to punkt czysto informacyjny.

W liście do unijnych przywódców Charles Michel napisał, że zrelacjonuje niedawną rozmowę z prezydentem Rosji, a strategiczna dyskusja o wzajemnych kontaktach odbędzie się na najbliższym szczycie, już z osobistym udziałem przywódców, co zapewne nastąpi w czerwcu. W projekcie wniosków z wideoszczytu napisano tylko, że przywódcy zostali poinformowani o ostatnich wydarzeniach w relacjach Unii z Rosją.

Powiązany Artykuł

Prof. Zbigniew Lewicki: chciałbym zobaczyć, co chce osiągnąć Joe Biden

Rozmowa z prezydentem USA

W programie pojawił się natomiast nowy punkt, bo przewodniczący Rady zdecydował o zaproszeniu do udziału w wideoszczycie prezydenta Stanów Zjednoczonych Joe Bidena. Rozmowa z amerykańskim prezydentem odbędzie się wieczorem. Ostatni raz przywódcy unijnych krajów rozmawiali na szczycie z prezydentem USA w 2009 r.

Podczas obrad premier Mateusz Morawiecki ma mówić o szykanach Polaków mieszkających na Białorusi. Prezes Związku Polaków na Białorusi Andżelika Borys została wczoraj skazana na 15 dni aresztu w związku z organizacją tradycyjnego dorocznego jarmarku "Grodzieńskie Kaziuki". Władze uznały, że uroczystość była nielegalną imprezą masową.

- Apelujemy do władz białoruskich, żeby przestały szykanować Polaków, żeby przestały traktować Polaków jak zakładników. Chcemy w spokoju, w przyjaźni budować jak najlepsze relacje między Polską a Białorusią - mówił wczoraj premier Mateusz Morawiecki. Podkreślał, że szykany wobec Polaków to działania niezgodne z jakimikolwiek standardami międzynarodowymi i zapowiedział, że będzie chciał poruszyć tę kwestię podczas wideoszczytu.

Walka z pandemią koronawirusa

Jednak najwięcej miejsca podczas rozpoczynającej się dziś wideokonferencji przywódcy 27 krajów poświęcą walce z pandemią koronawirusa. Tematem, który wywołuje kontrowersje wśród państw członkowskich, jest propozycja Komisji Europejskiej dotycząca zaostrzenia kontroli eksportu szczepionek poza Unię, co w praktyce oznacza rozszerzenie możliwości zablokowania wywozu preparatów.

Do tej pory w rozporządzeniu przyjętym pod koniec stycznia było jedno kryterium - możliwa była blokada eksportu szczepionek tych firm, które mają fabryki na terenie Unii, ale spóźniają się z dostawami do państw członkowskich i łamią podpisane z Brukselą umowy.

Teraz będą dwa dodatkowe kryteria - wzajemność i proporcjonalność. Można będzie zablokować eksport szczepionek do krajów, które nie wykazują się wzajemnością, czyli importują z Unii dawki, bądź komponenty do produkcji szczepionek, ale do Wspólnoty nie eksportują niczego. Drugie kryterium dotyczy sytuacji epidemicznej i poziomu zaszczepienia. Jeśli jakiś kraj będzie w lepszej sytuacji niż Unia Europejska, wtedy eksport szczepionek do takiego państwa również może być zablokowany.

To może uderzyć w Wielką Brytanię, która ma wyższy poziom zaszczepienia niż Unia i która nie wysłała do Wspólnoty ani jednej szczepionki, a sama otrzymała 10 milionów dawek wyprodukowanych w krajach członkowskich.

Wojna szczepionkowa?

Czy Unia Europejska może sobie pozwolić na wojnę szczepionkową, czyli na systematyczne blokowanie eksportu? To jeden z głównych tematów dyskusji.

Kraje członkowskie są poirytowane działaniami firmy AstraZeneca, która dostarcza szczepionki wyłącznie do Wielkiej Brytanii, a do Unii zamiast ok. 100 milionów dawek w pierwszym kwartale zamierza dostarczyć jedynie 30 milionów. I tu nie ma wątpliwości, że zakaz wywozu powinien być wykorzystany.

Zaostrzone kryteria kontroli eksportu pozwalają także na zablokowanie eksportu do Wielkiej Brytanii na przykład szczepionek firm, które wywiązują się ze swoich zobowiązań wobec Unii, czyli konsorcjum BioNTech i Pfizer.

- To może uderzyć w nas rykoszetem - powiedział jeden z polskich dyplomatów. Bo w odwecie na zablokowanie eksportu Wielka Brytania mogłaby zablokować dostawy składników potrzebnych do produkcji szczepionek. A to doprowadziłoby do załamania łańcucha dostaw. Wiele krajów ma w związku z tym wątpliwości.

pb