Stowarzyszenie "Memoriał" do likwidacji? Jest oświadczenie czterech prezydentów

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda, prezydent Republiki Litewskiej Gitanas Nausėda, a także prezydent Republiki Łotewskiej Egils Levits oraz prezydent Republiki Estońskiej Alar Karis wydali oświadczenie dotyczące Międzynarodowego Stowarzyszenia Historyczno–Oświatowego, Dobroczynnego i Obrony Praw Człowieka "Memoriał" oraz rewizjonizmu historycznego.

Ochrona praw człowieka

W oświadczeniu prezydenci przypomnieli, że "Memoriał" to jedna z najstarszych niezależnych organizacji zajmujących się obroną praw człowieka w Rosji i dokumentujących zbrodnie stalinowskie na całym obszarze byłego Związku Radzieckiego. "Niezwykle doceniamy poświęcenie oraz determinację pracowników Memoriału w upamiętnieniu ofiar sowieckich zbrodni dokonanych na narodzie polskim, litewskim, łotewskim i estońskim, a także na milionach Rosjan, Ukraińców oraz przedstawicieli innych narodowości" - wskazali. Prezydenci podkreślili także, że są "pełni uznania dla pracy obywateli Rosji, gotowych mówić całą prawdę o niewygodnej historii oraz łamaniu praw człowieka przez totalitarne reżimy”. "Praca ta w znaczący sposób przyczynia się do budowania europejskiej pamięci zbiorowej" - dodali.

"My, Prezydenci Estonii, Łotwy, Litwy i Polski, uzgodniliśmy wzmocnienie współpracy w walce z fałszowaniem historii, dezinformacją i rewizjonizmem historycznym. Będziemy wspólnie dbać o historyczną pamięć o zbrodniach popełnionych przez reżimy totalitarne" – czytamy w oświadczeniu.

Międzynarodowe Stowarzyszenie "Memoriał"

28 stycznia 1989 r. rozpoczęła się w Moskwie konferencja założycielska Międzynarodowego Stowarzyszenia Historyczno-Oświatowego, Charytatywnego i Obrony Praw Człowieka "Memoriał". Ważną rolę w jego powołaniu odegrali najwybitniejsi opozycjoniści, m.in. Andriej Sacharow, laureat Pokojowej Nagrody Nobla z 1975 r. Mottem Memoriału jest "Prawda o przeszłości w trosce o teraźniejszość i przyszłość".

• Rosyjscy intelektualiści podpisują petycję w obronie Memoriału
• Stowarzyszenie Memoriał broni się przed likwidacją. Walka rozegra się w sądzie

Wraz z upadkiem ZSRS Memoriał stał się w pełni niezależną od władz rosyjską organizacją pozarządową, która dokumentuje i propaguje wiedzę o represjach komunistycznych – głównie w okresie wielkiego terroru – i ich ofiarach, a także o historii ruchu dysydenckiego w Związku Sowieckim. Memoriał zajmuje się także obroną praw człowieka w Rosji, pomocą charytatywną ofiarom represji politycznych prowadzonych przez władze sowieckie oraz współcześnie.

Memoriał zajmuje się również represjami wobec Polaków w Związku Sowieckim. W stowarzyszeniu działa Komisja Polska, która zabiega m.in. o sądową rehabilitację ofiar zbrodni katyńskiej i odtajnienie uzasadnienia decyzji Głównej Prokuratury Wojskowej Federacji Rosyjskiej o umorzeniu w 2004 r. śledztwa w sprawie Katynia.

***

Najnowszym przejawem współpracy Polaków i Rosjan z Memoriału jest podpisane 16 listopada 2021 r. porozumienie zawarte z Muzeum Auschwitz. Jego celem jest współpraca na polach edukacji i kultury pamięci, a także rozwoju badań nad historią związaną przede wszystkim z losem sowieckich jeńców w Auschwitz. Dyrektor Memoriału Elena Żemkowa powiedziała, że stowarzyszenie i Muzeum "zajmują się zachowaniem pamięci o przemocy państwa wymierzonej w człowieka". 

as