Polacy w Żytomierzu uczcili pamięć ofiar tzw. operacji polskiej NKWD. Sowieci zamordowali ponad 100 tys. osób

Żytomierszczyzna jest największym skupiskiem Polaków na Ukrainie. Potomkowie ofiar sowieckiej zbrodni żyją tu do dziś i kultywują pamięć o bolesnej historii.

- Strzałem w głowę zabijani byli Polacy, Ukraińcy i przedstawiciele innych narodowości. Na Żytomierszczyźnie zginęło wówczas ok. 20 tysięcy osób. Prawie 7 tysięcy z nich to byli Polacy. Ginęli za to, że nie wyrzekli się swojej tożsamości - powiedziała podczas uroczystości Wiktoria Laskowska-Szczur, prezes Żytomierskiego Obwodowego Związku Polaków na Ukrainie.

Polacy składają hołd swoim bliskim 

Polacy Żytomierza co roku składają hołd swoim bliskim przed krzyżem - pomnikiem ofiar represji komunistycznych, który stoi w miejscu dawnej kopalni gliny. W latach 30. ubiegłego wieku to właśnie tutaj dokonywano egzekucji, a następnie w masowych grobach chowano rozstrzeliwanych ludzi.

Zgromadzeni pod krzyżem Polacy powiedzieli, że pamięć o ofiarach operacji polskiej żyje w ich domach do dziś. Niektórzy z nich do dziś nie odnaleźli mogił swoich przodków.W gronie takich osób jest m.in. Maria Piwowarska z domu Ostrowska.

- Nasza rodzina do dziś nie wie, gdzie pochowani są nasi pradziadkowie, Michałko i Marcin. Mieszkali we wsi Krywotyn w rejonie emilczyńskim. Nie wiemy, dokąd ich wywieziono i gdzie zmarli. Dlatego przychodzimy co roku w to miejsce, by oddać hołd ich pamięci - mówiła pani Maria. - Ten ból jest wciąż żywy. Zaostrzył się szczególnie dziś, kiedy mam bratanków, którzy walczą na południu Ukrainy i bronią jej przed rosyjskim okupantem. Wydaje się, że historia znów się powtarza. Dlatego pamięć o ludziach, którzy zostali zamordowani i wywiezieni, powinna być pielęgnowana - dodaje.

Zobacz na i.pl: Karol Nawrocki, prezes IPN: Sowieci nienawidzili wolnej Polski

Ołena Uwajewa wie, że jej pradziadka Bazylego Wojciechowskiego zabito w więzieniu w Żytomierzu. Materiały na jego temat odnalazła w archiwum.

- W grudniu 1937 r. został aresztowany i za miesiąc, w grudniu 1938 r., został rozstrzelany w więzieniu w Żytomierzu. Został aresztowany po oskarżeniu o udział w polskiej organizacji powstańczej. Ten człowiek żył sobie spokojnie, pracował uprawiając ziemię. Zabrano mu życie tylko za to, że był Polakiem. A świadkami w jego sprawie byli kilkunastoletni chłopcy -wspomina ze smutkiem.

Polacy w Żytomierzu od dwóch lat starają się o pozwolenie na umieszczenie pod krzyżem ofiar represji komunistycznych tablicy w języku polskim. Miejscowe władze zapewniają, że pozwolenie zostanie wydane, jak tylko zbadają, ile osób spoczywa w tym miejscu.

- Nie można zostawiać tej sprawy. Zostanie ona rozwiązana - podkreślał Wiktor Kliminski, sekretarz Rady Miejskiej Żytomierza.

Gigantyczna eksterminacja Polaków

11 sierpnia 1937 r., szef NKWD Nikołaj Jeżow wydał rozkaz numer 00485 nakazujący "całkowitą likwidację polskich siatek szpiegowskich". Był to sygnał do rozpoczęcia operacji polskiej – gigantycznej akcji eksterminacji, przeprowadzonej przez sowieckie NKWD w latach 1937-38. W tym czasie aresztowano ponad 143 tys. osób. Co najmniej 111 tys. skazano na karę śmierci. Blisko 30 tys. Polaków zesłano do łagrów.

Na Ukrainie, która była największym skupiskiem ludności polskiej w ZSRR, osądzono niemal 56 tys. osób. Ponad 47 tys. z nich zamordowano.