Od wielu lat toczy się dyskusja czy działania teatralne prowadzone z osobami niepełnosprawnymi są bardziej teatrem, czy terapią. Liczy się ich wymiar estetyczny, czy też etyczny? W Warszawie działa prowadzony przez Justynę Sobczyk Teatr 21, a niedawno można było obejrzeć spektakl szwajcarskiego Teatru Hora, od dwudziestu lat przygotowującego przedstawienia z udziałem osób z upośledzeniem umysłowym. Spektakl z zespołem tego teatru przygotował wybitny choreograf Jerome Bel. W "Notatniku Dwójki" rozmawialiśmy z twórcami tych teatrów: Justyną Sobczyk i Ursem Beelerem.

Zapytaliśmy naszych gości co skłoniło ich do wyboru takiej drogi artystycznej, co ich fascynuje, martwi i daje siły do dalszego działania. – Zdecydowałem się na pracę z ludźmi upośledzonymi umysłowo i daje mi ona wiele satysfakcji, przede wszystkim dlatego, że chcę odkrywać ukryty potencjał moich aktorów. Społeczeństwo żyje w pośpiechu, wszyscy gdzieś biegniemy. Osoby, które nie mogą w tym pędzie uczestniczyć są wykluczane. Jeżeli tylko trochę zwolnimy, to okazuje się, że to my wiele rzeczy pomijamy, a oni widzą więcej, bo dokładnie przyglądają się wszystkiemu co znajduje się wokół nich – opowiadał w Dwójce Urs Beeler.

Justyna Sobczyk swoją wizję teatru dla osób niepełnosprawnych przedstawia w następujący sposób: – Bardzo bym chciała, żeby ten teatr miał swoje miejsce w przestrzeni miasta. Uważam, że jest on potrzebny - podkreślała.

Ostatnio Teatr 21 wystawiał spektakl "Ja jestem Ja", przeznaczony dla przedszkolaków. - Graliśmy go dla stu sześćdziesięciorga dzieci w wieku około czterech lat. Na scenie wystąpiło jedenastu aktorów z Zespołem Downa i autyzmem i dali radę. Teraz staram się przekonywać nauczycieli, żeby przychodzili ze swoimi klasami na spektakl "Śmiertelnie trudna gra" i widzę jak trudno, kogoś namówić, bo słyszę: "Ja bym chciał, ale nie wiem czy te dzieci są przygotowane na kontakt z niepełnosprawnymi" – mówiła w "Notatniku Dwójki".

Naszego gościa czasami opanowuje też zwątpienie. – Potrafię sobie wyobrazić przestrzeń, w której moglibyśmy grać nasze przedstawienia, bo mamy już bogaty repertuar. Zastanawiam się, czy produkować dalej te spektakle, bo my nie mamy już co z nimi robić. Ewidentnie funkcjonujemy dzięki takiemu sprzymierzeńcowi jakim jest Instytut Teatralny – podkreślała w rozmowie Justyna Sobczyk z warszawskiego Teatru 21.

Audycję przygotowała Monika Pilch.

WŁ

W audycji goście rozmawiali również o spektaklu "Europa" wystawionym w Teatrze Polskim w Bydgoszczy. Przedstawienie powstało w ramach projektu "Cztery miasta, cztery historie" i zostało zrealizowane przez cztery teatry - Teatr w Bydgoszczy, Birmingham Repertory Theatre, Zagreb Youth Theatre i Staatsschauspiel Dresden. – Ośmiu aktorów po dwóch z każdego teatru, gra to w czterech językach, najczęściej w swoich ojczystych. Sztuka opowiada, tzn. projekt do którego to należy, o dziedzictwie europejskim - zjednoczonej bądź nie zjednoczonej Europie. Czasami takiego rodzaju zdarzenia, czy też projekty administracyjne mają uzasadnić istnienie sztuki w repertuarze i zazwyczaj to się nie udaje. W przypadku Teatru Studio i przedstawienia Marcina Libera było podobnie – powiedział Jacek Wakar – W tym spektaklu aktorzy nie mieli mikroportów, tylko mówili do mikrofonów. Ja najbardziej podziwiałem aktorów za to, że im się nie poplątały te kable ­– żartobliwie podsumował spektakl "Europa" prowadzący audycję Tomasz Mościcki.

Natomiast w Teatrze Nowym w Łodzi wystawiono sztukę "Samuel Zborowski" w reżyserii Szymona Kaczmarka. Spektakl wg. dramatu Juliusza Słowackiego nazywany jest "najdziwniejszym poematem literatury polskiej". Ten niedokończony dramat, przez niektórych uznawany za szkic czy zbiór zapisków, nie doczekał się wielu realizacji. – W tym spektaklu multimedia zaczynały się już od holu, gdzie ustawiono około dwudziestu ryczących telewizorów, na których było widać jakieś dziwne sceny gimnastyczne, podobno szaleństwa, po czym przeniosłam się do sali głównej, gdzie również były liczne sceny szaleństwa. Wideo grało w spektaklu ważną rolę, pojawiało się dwukrotnie, ale tylko w znaczących momentach, a spektakl kończył się optymistycznym przemówieniem Lucyfera – była to projekcja wielkiej twarzy na całą tylnią ścianę sceny. Co to miało oznaczać to nikt nie wie, ale jest to poparte autorytetem prof. Anny Kuligowskiej-Korzeniewskiej, która powiedziała, że mamy prawo nie rozumieć "Samuela Zborowskiego" – opowiadała o spektaklu Hanna Baltyn – Mnie się to przedstawienie podobało, choć oczywiście go nie zrozumiałam. W przypadku tej inscenizacji nie nudziłam się, ponieważ aktorzy w niej występujący dostarczyli mi energii. Czułam, że to przedstawienie ma temperaturę – dodała.

Gośćmi Tomasza Mościckiego byli Hanna Baltyn, Przemysław Skrzydelski i Jacek Wakar.

WŁ