Rada Narodowa. Symboliczny parlament na obczyźnie
- Rada Narodowa powstawała jako namiastka parlamentu, ale też jako wyraz tego, o czym mówił gen. Władysław Sikorski: iż na obczyźnie ukształtował się Rząd Jedności Narodowej - mówił prof. Eugeniusz Duraczyński. - Rada Narodowa miała symbolizować tę jedność.
2024-12-09, 05:40
9 grudnia 1939 roku prezydent Władysław Raczkiewicz powołał Radę Narodową Rzeczypospolitej Polskiej - ciało opiniodawcze stanowiące namiastkę parlamentu.
Symboliczne znaczenie
Klęska wojny obronnej 1939 roku skompromitowała rządy sanacyjne. Nowo wybrani prezydent Władysław Raczkiewicz i premier Władysław Sikorski dążyli do odbudowania struktur Państwa Polskiego na obczyźnie w oparciu o przedwojenne, opozycyjne opcje polityczne.
- To niesłychanie ważne wydarzenia w ówczesnej sytuacji. Mówiąc o tym zwracamy uwagę na znaczenie tego faktu dla walczącego w kraju narodu - wyjaśniał prof. Eugeniusz Duraczyński w audycji z cyklu "Tradycje polskiego parlamentaryzmu". - To też bardzo istotny element w przekreślaniu hitlerowskiej tezy o wymazaniu Polski z politycznej mapy Europy.
W ramach owych struktur powołana została także Rada Narodowa, która stanowić miała organ doradczy i opiniodawczy prezydenta i premiera.
REKLAMA
- Na jej czele stał sędziwy, wielki polski pianista, wówczas już osiemdziesięcioletni Ignacy Paderewski - mówił gość audycji Elizy Bojarskiej i Mariana Kruczkowskiego.
Posłuchaj
Rada Paderewskiego
Wybór Paderewskiego miał znaczenie symboliczne. Sam nestor, ze względu na zły stan zdrowia i wiek, nie wykonywał swoich obowiązków. Spoczęły one na barkach zastępców - Stanisława Mikołajczyka (Polskie Stronnictwo Ludowe), Hermana Liebermana (Polska Partia Socjalistyczna) i Tadeusza Bieleckiego (Stronnictwo Narodowe).
Kryzys po układzie Sikorski-Majski
REKLAMA
Pierwsza kadencja rady trwała do lipca 1941 roku. Wówczas część emigracyjnych polityków ostro sprzeciwiła się podpisaniu układu Sikorski-Majski między Polską a ZSRR. Część rządu ustąpiła na znak protestu. Opuszczone resorty objęli m.in. dotychczasowi posłowie Rady Narodowej.
Wśród nowych członków rządu były najważniejsze osobistości symbolicznego parlamentu: Mikołajczyk i Lieberman. Pozbawiona przewodnictwa Rada Narodowa została rozwiązana we wrześniu 1941 roku. Kolejna kadencja rozpoczęła się dopiero w lutym 1942 roku. Tak długi wakat wiązał się z trudnościami w znalezieniu reprezentacji obozu narodowego: większość narodowców była przeciwna układowi Sikorski-Majski.
- Ustalono, że przewodniczącym rady zostanie prof. Stanisław Grabski - mówił prof. Eugeniusz Duraczyński.
REKLAMA
Wobec zbrodni
Wśród członków rady drugiej kadencji znaleźli się posłowie narodowości żydowskiej: Ignacy Szwarzbart i Szmul Zygielbojm, którzy wykazali się szczególną aktywnością w odpowiedzi na wieści płynące z kraju, dotyczące zbrodni hitlerowskich dokonywanych na Żydach.
- Rada Narodowa wnioskowała, by rząd polski wystąpił do rządów alianckich z żądaniem represyjnych bombardowań Niemiec z wyraźnym ostrzeżeniem, że są to bombardowania wywołane mordami na ludności polskiej, a zwłaszcza na ludności żydowskiej na ziemiach polskich - wyjaśniał prof. Duraczyński. - Strona polska napotkała na brak reakcji rządów brytyjskiego i amerykańskiego.
Kolejne kadencje Rady Narodowej działały również po wojnie. Instytucja przetrwała do 1991 roku, gdy w kraju doszło do pierwszych całkowicie wolnych wyborów do Sejmu i Senatu.
Czym jeszcze zajmowała się Rada Narodowa? Posłuchaj audycji.
REKLAMA
bm
REKLAMA