Proces siedemnastu. Stalin uderza w trockistów
Przed sądem pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Niemiec i Japonii, rzekomo planowanego sabotażu i sprzeciwianiu się kolektywizacji oraz industrializacji stanęli ludzie, którzy zdaniem Stalina mieli stanowić opozycję, skupioną wokół Trockiego.
2024-01-23, 05:30
W połowie lat trzydziestych XX wieku Józef Stalin postanowił ostatecznie podporządkować sobie całe społeczeństwo. Środkiem do osiągnięcia tego celu mógł być tylko wszechobecny strach. Pragnął też zastąpić stare elity bolszewickie bezwzględnie lojalnymi młodymi działaczami ze szkoły Kominternu, którzy wychowywali się w rosnącym kulcie generalissimusa.
W latach 1936-1938 stracono prawdopodobnie ponad milion osób. Parę milionów aresztowano i zesłano do łagrów. Wydarzenia te nazwano wielką czystką.
Uderzono w dotychczasowy kręgosłup państwa. W jego elity państwowe, partyjne i intelektualne. Zlikwidowano niemal wszystkich komisarzy ludowych, gros korpusu oficerskiego, większość średniego i wyższego aparatu partyjnego.
- Było to zjawisko bezprecedensowe w historii. Nikt bowiem nigdy nie potrafił do tego stopnia zdziesiątkować swojego najbliższego politycznego otoczenia. To nawet nie udało się Kaliguli w Rzymie – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Paweł Wieczorkiewicz.
REKLAMA
System śledczy opierał się na sadystycznej brutalności - by oskarżony przyznał się do niepopełnionych win.
23 stycznia 1937 w Moskwie rozpoczął się tzw. proces siedemnastu (oficjalnie "proces alternatywnego antysowieckiego centrum trockistowskiego").
Przed sądem pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Niemiec i Japonii, rzekomo planowanego sabotażu i sprzeciwianiu się kolektywizacji i industrializacji w Związku Radzieckim stanęli ludzie, których posądzono o opozycyjną działalność prowadzoną wspólnie z Lwem Trockim. Wszystkie zarzuty były oczywistą mistyfikacją NKWD, a oskarżeni przyznali się do nich pod wpływem bestialskich tortur.
Najważniejszym oskarżonym był Jurij Piatakow, członek Komitetu Centralnego i wicekomisarz przemysłu ciężkiego, de facto kierujący procesem industrializacji. Na śmierć skazani zostali też Leonid Sieriebriakow, Nikołaj Murałow i dziesięć innych osób. Karol Radek dostał wyrok 10 lat łagru. W kolonii karnej zginął dwa lata później.
REKLAMA
Po procesie odbyło się plenum KC WKP(b), na którym po raz ostatni przeciwnicy Stalina usiłowali powstrzymać czystkę. Nie udało się, droga do masowych aresztowań stanęła otworem.
Posłuchaj audycji z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej" z udziałem wybitnego sowietologa prof. Pawła Wieczorkiewicza.
Posłuchaj
mjm/im
REKLAMA
REKLAMA