I wojna opiumowa – chiński kolos na glinianych nogach

Posłuchaj

I wojna opiumowa - fragment audycji i z cyklu "Kronika dwóch tysiącleci". (PR, 23.07.2000)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

3 czerwca 1839 wybuchła chińsko-brytyjska I wojna opiumowa.

W początkach XIX wieku Chiny były niekwestionowanym hegemonem we wschodniej Azji. Potężne na pozór państwo, było jednak kolosem na glinianych nogach. Feudalny ustrój społeczny, przestarzałe techniki produkcji i konflikty społeczne, zwłaszcza powstania chłopskie, wstrząsały podstawami imperium. W rzeczywistości Chiny były mocarstwem jedynie w odniesieniu do słabszych sąsiadów.

- Utrzymujące się od stuleci przekonanie o własnej potędze umacniała polityka izolacji Chin od wpływów zewnętrznych – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Jarosław Czubaty.

Chiny ograniczały także dostęp dla kupców europejskich na terytorium Cesarstwa. Handel odbywał się tylko w kilku wyznaczonych miastach, przede wszystkim w południowym porcie Kanton. Zwłaszcza z kupcami brytyjskimi.

Jak większość Europejczyków kupowali oni przede wszystkim jedwab i herbatę. Początkowo płacili za nie srebrem, jednak wkrótce wprowadzili własny środek wymienny – opium. Narkotyk szybko zdobył przerażającą popularność wśród Chińczyków, niszcząc nie tylko zdrowie setek tysięcy poddanych cesarza, ale też przyczyniając się do znacznych strat handlowych.

Wobec bezskuteczności kilkukrotnie ponawianych zakazów handlu opium, w 1839 roku rząd chiński skonfiskował brytyjskim kupcom w Kantonie spore ilości opium i innych towarów. Akcja ta, odpowiednio nagłośniona przez prasę, wywołała oburzenie opinii publicznej w Wielkiej Brytanii.

Wkrótce do Chin wyruszyła ekspedycja wojenna, która zajęła wyspę Hongkong i zablokowała Kanton. Źle zorganizowana i nie posiadająca nowoczesnego uzbrojenia armia chińska, mimo przewagi liczebnej, nie była w stanie stawić skutecznego oporu.

29 sierpnia 1842 roku na pokładzie okrętu "Cornwallis" podpisano traktat nankiński. Hongkong przechodził pod wieczyste władanie Wielkiej Brytanii. Chiny zobowiązały się do wypłacenia 20 milionów funtów kontrybucji wojennej, otwierały dla kupców brytyjskich pięć portów, w których mogły przebywać brytyjskie okręty wojenne. Zaś obywatele Wielkiej Brytanii zyskali w Chinach prawo eksterytorialności.

- Traktat wywołał natychmiastową reakcję innych mocarstw, zainteresowanych wpływami w Chinach. W najbliższych latach podpisanie podobnych traktatów wymusiły na rządzie cesarskim Stany Zjednoczone, Francja, Rosja, Belgia i Szwecja – mówił historyk.

Po I wojnie opiumowej izolacja i niekwestionowana hegemonia Chin w tej części świata należała do przeszłości.

Posłuchaj audycji z cyklu "Kronika dwóch tysiącleci".