45 lat kopalni soli w Wieliczce na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO
To jedyna kopalnia na świecie nieprzerwanie czynna od średniowiecza aż do dzisiaj. Na tablicy w szybie widnieją słowa poety Wincentego Pola – "Cudze chwalicie, swego nie znacie. Sami nie wiecie, co posiadacie".
2023-09-09, 05:30
9 września 1978 roku kopalnia soli w Wieliczce została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Posłuchaj
Pierwsze wzmianki o Wieliczce
Pierwsza wzmianka o bałwanie soli, czyli bloku solnym w kształcie beczki znajduje się w dokumencie lokacyjnym Wieliczki z 1290 roku. Jednakże wiadomość o pokładach soli kamiennej w Bochni jest młodsza o przeszło 40 lat. Dzisiaj trudno zrozumieć, dlaczego sól była tak cenna. Wyjaśnienia należy szukać jeszcze we wczesnym średniowieczu, przed powstaniem państwa polskiego. Wtedy sól służyła zarówno do jedzenia jak i płacenia.
Później przez wiele wieków kopalnia "magnum sal" Wieliczka była największym źródłem dochodów kolejnych królów. Zyski płynące z żup krakowskich sprawiły, że Kraków, Bochnia i inne miasta polskie przeszły metamorfozę z drewnianych w murowane. Działo się to zwłaszcza za panowania Kazimierza Wielkiego.
REKLAMA
Wartość soli okazała się ponadczasowa: "nic soli nie cechuje wyborniejszym smakiem, stąd jest tak pożądana, u wszystkich wzięta, że ją lubią zarówno ludzie i zwierzęta. Pierwsza stołów okrasa, czy posty, czy gody. Wszystko mija, ta nigdy nie wychodzi z mody".
Wnętrze kopalni
Takie warunki panują wewnątrz kopalni: "Tu zawsze głębokie ciemności, światłem tylko lamp i kaganków rozjaśnione, tu ciągle powietrze czyste, chłodne, jednakowe. […] Tu wszystko co widzisz, czego się dotykasz, po czym stąpasz, to sól".
W trakcie podziemnej wędrówki można zobaczyć podziemne jeziora, pochylnie, przejścia schodowe łączące różne poziomy. W dziewiętnastu komorach dostępnych do zwiedzania znajdują się przedmioty obrazujące rozwój warzelnictwa soli. Istotnym punktem trasy jest również największa i najpiękniej ozdobiona kaplica świętej Kingi.
Od średniowiecza do dziś
Dotychczas wydobyto w kopalni 20 mln ton soli, a eksploatacja doprowadziła do powstania podziemnych korytarzy o długości 300 km. Powołanie Towarzystwa Miłośników i Ochrony Światowego Zabytku Kopalni Soli w Wieliczce i utworzenie specjalnego funduszu mają być gwarancją uratowania jej od zagłady. Jest to niezmiernie ważne ze względu na znaczenie przyrodnicze i historyczne tego wyjątkowego obiektu.
REKLAMA
Słowa jednego z XVII-wiecznych francuskich podróżników mogą służyć za myśl przewodnią działań podejmowanych na rzecz ochrony tego unikalnego miejsca:
"Żupy solne Wieliczki nie mniej są znakomite jak piramidy egipskie, lecz użyteczniejsze, są one chwalebną pamiątką pracowitości Polaków".
Więcej o historii kopalni soli w Wieliczce posłuchaj w audycji 'Wieliczka, czyli wielka sól".
Skarb światowego dziedzictwa kultury
W 1978 roku UNESCO umieściło zespół architektoniczny Krakowa i kopalnię soli w Wieliczce na pierwszej liście skarbów światowego dziedzictwa kulturalnego wraz z innymi najcenniejszymi pomnikami godnymi ocalenia dla następnych pokoleń takimi jak np. wyspy Galapagos, katedra w Akwizgranie, Parki Narodowe Kanady i Stanów Zjednoczonych.
REKLAMA
mp
REKLAMA