"Białorusini są dziś w podobnej sytuacji". Były dyplomata USA wspomina czasy stanu wojennego

- To, co wtedy czuliśmy, będąc tutaj w Waszyngtonie to przede wszystkim bezsilna złość, że coś takiego może się dziać, że wojskowa junta może wypowiedzieć wojnę własnemu narodowi - powiedział Kontek, który założył w 1981 r. organizację Friends of Solidarity jako student uniwersytetu Georgetown. - Nie wiedzieliśmy, co robić, więc robiliśmy, co mogliśmy - dodał.

Jak wspomina, wprowadzenie stanu wojennego w Polsce spotkało się wówczas z wielkim poruszeniem w Stanach Zjednoczonych i wieloma gestami poparcia, w tym z przemianowaniem jednej ze stołecznych ulic na ulicę Solidarności i specjalnym programie telewizyjnym, w którym wystąpił prezydent Ronald Reagan, zaś Frank Sinatra zaśpiewał "Żeby Polska była Polską". Pierwsze spontaniczne manifestacje - najpierw w pobliżu polskiej ambasady, a później pod pomnikiem Kościuszki w Parku Lafayette'a pod Białym Domem - liczyły tysiące osób.

W poniedziałek w tym samym miejscu zgromadziła się grupa działaczy polonijnych z Kongresu Polsko-Amerykańskiego, upamiętniając 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego. Zebrani pod pomnikiem trzymali świece, zaś hymny Polski i USA odśpiewała sopranistka polskiego pochodzenia dr Laura Kafka-Price.

Sprawa polska w Białym Domu

- W 1981 r. prezydent Ronald Reagan mówił o stanie wojennym w orędziu świątecznym do narodu, co było pierwszym znakiem solidarności ze strony wolnego świata - wspomniał podczas uroczystości działacz Kongresu Sławomir Korzan, dodając, że "ostatecznie komuniści nie zdołali przezwyciężyć polskiego patriotyzmu, pragnienia wolności i głęboko zakorzenionych wartości wiary katolickiej".

REKLAMA

Kontek wspominał, że w grudniu 1981 r. i później, temat Polski był jednym z czołowych zagadnień poruszanych w Waszyngtonie.

- Byliśmy regularnie gośćmi w Białym Domu. Dyrektorem ds. Europy Środkowej i Wschodniej w Radzie Bezpieczeństwa Narodowego była wówczas Paula Dobriansky, która cały czas nam pomagała i była wielką przyjaciółką - mówił Kontek. Jak dodał, w działalność grupy włączyli się wszyscy najważniejsi przedstawiciele Polonii, od Zbigniewa Brzezińskiego, po Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Organizowali pomoc humanitarną dla Polski oraz pomagali uchodźcom przybyłym do USA po wprowadzeniu stanu wojennego.

- Jak przyjeżdżali ludzie z Polski, z Solidarności, to woziliśmy ich tu do wszystkich kongresmenów. Byli Kuroń, Gwiazda, (Kornel) Morawiecki. To było nasze życie przez te 5-6 lat. Ale na końcu było zwycięstwo - powiedział Kontek, który w późniejszych dekadach był amerykańskim dyplomatą, w tym m.in. w ambasadzie USA w Mińsku, a dziś doradza Departamentowi Stanu m.in. w sprawie Białorusi.

Powiązany Artykuł

Stan wojenny - zobacz serwis specjalny PolskieRadio.pl

- To, z czym się mierzą dziś Białorusini, to jest porównywalna sytuacja. Też demonstrują i walczą o swoje prawa, mimo masowych aresztów i tortur. Ich walka będzie trudniejsza, ale mam nadzieję, że skoro my musieliśmy na zwycięstwo czekać 10 lat, to oni też się doczekają. To jest piękny kraj i piękni ludzie i na to zasługują - ocenił.

REKLAMA

Czytaj także: 

• Zofia Romaszewska: Jaruzelski zdradził Polskę, to było wyjątkowo parszywe
• Piotr Duda: zbrodnie Jaruzelskiego i jego junty nie zostały rozliczone
• Spotkanie Michnika z Jaruzelskim: Gargas: powinniśmy zweryfikować nasze poglądy nt. III RP

jbt