Efraim Szreger - znany i poważany architekt wczesnego klasycyzmu
239 lat temu, 16 marca 1783 roku, zmarł w Warszawie znany i poważany architekt Efraim Szreger. Był obywatelem pochodzenia niemieckiego i pierwotnie jego nazwisko zapisywane było Ephraim Schröger.
2022-03-16, 05:35
Budowniczy pałaców i kościołów
Co ciekawe, wiele wzniesionych przez niego budowli przetrwało do czasów obecnych i możemy podziwiać ich piękno osobistym zwiedzaniem - tu choćby zbór ewangelicki w Toruniu, który obecnie jest kościołem Św. Ducha. Często też codziennie mijamy zabudowania wzniesione myślą Szregera i nawet nie wiemy o tym. Zwróćmy uwagę choćby na Pałac Szustra przy parku Morskie Oko lub przebudowany przez architekta Pałac Prymasowski w Warszawie.
Jego ojciec przeniósł się z Preszowa, niewielkiego miasteczka na Słowacji, 20 kilometrów na północ od Koszyc, do Torunia. Tam właśnie młody Efraim ukończył w 1743 roku Gimnazjum Akademickie i na dalszą naukę udał się do Warszawy. W stolicy studiował architekturę i inżynierię architektoniczną u znanych Jana Deybla oraz Daniela i Joachima von Jauch. Dość powiedzieć, że nauka ta trwała aż dziewięć lat. Znajomość z saskim inżynierem wojskowym von Jauchem pozwoliła mu na otrzymywanie zamówień dworskich i królewskich od Stanisława Augusta Poniatowskiego. Szreger, bo tak spolszczano jego nazwisko, został nawet królewskim konstruktorem budowlanym.
Posłuchaj
Wiele z budowli projektowanych i budowanych przez Szregera niestety nie przetrwało do czasów obecnych. Tu choćby uwieczniony na pięknym obrazie Bernarda Bellotta pt. "Ulica Miodowa w Warszawie" (1777) Pałac Tappera przy Miodowej 7. Ten najbogatszy i najbardziej wpływowy bankier okresu Stanisława Augusta mógł pozwolić sobie na okazałą budowle w centrum Warszawy. Częściowo zniszczony pożogą wojenną pałac został jednak rozebrany w 1948 roku w związku z budową Trasy W-Z albowiem znajdował się na linii tunelu.
REKLAMA
Warszawa-Gniezno-Poznań-Skierniewice
Szreger nie był całkowicie związany tylko z Warszawą. Przebudowywał kościoły Poznania, Gniezna, Skierniewic czy Łowicza. W wielu przypadkach dostosowywał budowle barokowee do zasad wczesnego klasycyzmu, który w tamtych czasach królował w dużej mierze w Europie.
Państwowe Wydawnictwo Naukowe anonsuje książkę poświęconą dziełom tego architekta: "Monografia pióra prof. dr Stanisława Lorentza - jednego z najbardziej zasłużonych polskich historyków sztuki i muzeologów - jest wynikiem długoletnich studiów nad życiem i twórczością Efraima Szregera. Ten wybitny architekt późnego rokoka i klasycyzmu, pracujący na zlecenie króla i magnaterii polskiej, jest twórcą fasady kościoła Karmelitów Bosych na Krakowskim Przedmieściu, licznych kamienic mieszczańskich, przebudowy Pałacu Prymasowskiego w Warszawie, a także autorem wielu projektów dla Zamku Królewskiego i Ujazdowa. Spośród wielu budowli sakralnych i rezydencji pałacowych poza Warszawą na szczególną uwagę zasługuje kościół, ratusz oraz założenie pałacowe w Skierniewicach". (nota wydawnicza)
Zachęcamy do zdobycia tej książki i szerszego zapoznania się z twórczością tego architekta. Poszukiwaczom historii pozostaje również możliwość rozwikłania zagadki, dlaczego niektóre biogramy i strony internetowe jako datę śmierci podają 16 sierpnia 1783 roku.
PP
REKLAMA
REKLAMA