Europie nie grozi powtórka kryzysu bankowego z USA. To kwestia systemu gwarantowania depozytów

Bezpośrednią przyczyną bankructwa banków w USA była panika bankowa (ang. bank run), tj. masowa wypłata depozytów. Banki te nie miały charakteru powszechnego. Obsługiwały bardzo wyspecjalizowane firmy oraz prowadziły dość ryzykowane strategie zarządzania aktywami. SVB i SB obsługiwały sektor technologiczny.

Sektor technologiczny

Spółki technologiczne notują spadki aktywności w stosunku do czasów bezpośrednio związanych z pandemią i w konsekwencji rozwiązują depozyty. Banki, które je obsługują, zmuszone zostały do sprzedaży posiadanych papierów wartościowych oraz obligacji skarbowych ze stratą - rentowność papierów dłużnych znacznie wzrosła na skutek podwyżek stóp procentowych, a ich cena spadła. Informacja o zaksięgowaniu strat stała się dodatkowym impulsem dla pozostałych klientów, by wypłacać ulokowane środki.

Problemy szwajcarskiego Credit Suisse mają inny charakter. To bank, który od lat nie cieszył się dobrą opinią. Sytuacja finansowa banku regularnie ulegała pogorszeniu, a dodatkowo przez cały 2022 r. obserwowano znaczny spadek wartości depozytów, które w IV kwartale były o 40 proc. mniejsze. Informacja o kłopotach banków za oceanem sprawiła, że klienci utracili zaufanie również i do tego banku.

Szybka reakcja

W odróżnieniu od sytuacji w 2008 r., największe banki centralne błyskawicznie podjęły działania zwiększające płynność finansową. W reakcji na upadek SVB Rezerwa Federalna Fed zagwarantowała zwrot depozytów klientom, a także uruchomiła program pomocowy dla instytucji finansowych.

REKLAMA

W ramach Bankowego Programu Finansowania Terminowego instytucja może wziąć roczną pożyczkę pod zastaw amerykańskich papierów skarbowych i, co istotne, zabezpieczenie wyceniane będzie według jego wartości nominalnej.

Dodatkowo Fed porozumiał się z największymi bankami centralnymi: Bankiem Anglii, Bankiem Kanady, Bankiem Japonii, Europejskim Bankiem Centralnym, Szwajcarskim Bankiem Narodowym i zwiększył częstotliwość wymiany linii swapowych. Możliwość łatwiejszego dostępu do dolara ma ułatwić zapewnienie stabilności systemu finansowego w przyszłości.

Sytuacja kapitałowa a depozyty

"Zła sytuacja kapitałowa małych banków pozostanie wyzwaniem dla amerykańskiego systemu finansowego. Dla regionalnych jednostek nie objętych restrykcyjnymi wymogami problemem może okazać się zła struktura aktywów i depozytów - depozytariusze regionalnych banków mogą być zmuszeni wypłacić środki niezależnie od gwarancji rządowych.

Pod tym względem europejskie banki, obłożone bardziej restrykcyjnymi wymogami, są bezpieczniejsze. Rozproszona struktura depozytariuszy oraz duża płynność zmniejszają ryzyko problemów związanych z ich zaspokojeniem. Największe agencje ratingowe oceniają jako mało prawdopodobne ryzyko kryzysu systemu bankowego na starym kontynencie (S&P)" - skomentowali w notatce analitycy PIE.

REKLAMA

Gwarantowanie depozytów w Polsce

W Polsce Bankowy Fundusz Gwarancyjny w przypadku spełnienia warunku gwarancji wypłaca środki gwarantowane do wysokości ustawowo określonej kwoty. Kwota środków nieprzekraczająca równowartości w złotych 100 000 euro jest gwarantowana w całości.

Zasady obliczania kwoty gwarantowanej

• Kwota gwarantowana ustalana jest według stanu środków deponenta na dzień spełnienia warunku gwarancji wobec banku lub kasy (wraz z naliczonymi na początek tego dnia odsetkami).
• Kwota gwarantowana obliczana jest od sumy środków pieniężnych ulokowanych na wszystkich rachunkach (np. lokatach terminowych, rachunkach bieżących, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych) jednej osoby oraz jej należności w danym banku lub kasie.
• W przypadku rachunku wspólnego każdemu ze współposiadaczy przysługuje odrębna kwota gwarancji.
• W przypadku rachunku powierniczego każdemu z powierzających przysługuje odrębna kwota gwarancji.
• W przypadku rachunku firmy inwestycyjnej, na którym zdeponowane są środki pieniężne powierzone przez jej klientów, każdemu z nich przysługuje odrębna kwota gwarancji.

Spełnieniem warunku gwarancji jest:

• w przypadku banku – zawieszenie działalności banku przez Komisję Nadzoru Finansowego i ustanowienie zarządu komisarycznego (o ile nie był ustanowiony wcześniej) oraz złożenie przez Komisję wniosku o ogłoszenie upadłości banku albo złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości banku przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny w ramach przymusowej restrukturyzacji,
• w przypadku spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej – zawieszenie działalności kasy przez Komisję Nadzoru Finansowego i ustanowienie zarządcy komisarycznego (o ile nie był ustanowiony wcześniej) oraz złożenie przez Komisję wniosku o ogłoszenie upadłości kasy albo złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości kasy przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny w ramach przymusowej restrukturyzacji,
•  w przypadku oddziału banku zagranicznego – uznanie przez sąd orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego dotyczącego banku lub majątku banku położonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Szczególne przypadki

W przypadkach szczególnych, w ograniczonym okresie, deponentowi będącemu osobą fizyczną przysługuje ochrona gwarancyjna w wysokości wyższej niż równowartość w złotych 100 000 euro. Wypłata środków gwarantowanych przekraczających limit równowartości w złotych 100 000 euro dokonywana jest na wniosek deponenta.

Do wysokości różnicy pomiędzy równowartością w złotych 200 000 euro a sumą pozostałych środków deponenta (nie wyższą jednak niż równowartość w złotych 100 000 euro), w terminie 3 miesięcy od dnia wpływu środków na rachunek, gwarantowane są środki deponenta pochodzące z:

• odpłatnego zbycia (o ile nie nastąpiło w ramach wykonywanej działalności gospodarczej): nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo budowlane, jej części lub udziału w takiej nieruchomości, samodzielnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu przepisów ustawy o własności lokali stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym lokalem, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu o przeznaczeniu mieszkalnym lub udziału w takim prawie,
• wykonania na rzecz deponenta umownego lub sądowego podziału majątku po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej,
• nabycia przez deponenta spadku, wykonania na jego rzecz zapisu lub otrzymania zachowku,
• wypłaty sumy ubezpieczenia z tytułu umowy ubezpieczenia na życie w związku ze śmiercią osoby ubezpieczonej lub dożyciem przez nią oznaczonego wieku,
• wypłaty sumy ubezpieczenia z tytułu umowy ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków w związku z uszkodzeniem ciała, rozstrojem zdrowia lub śmiercią osoby ubezpieczonej wskutek nieszczęśliwego wypadku,
• wypłaty odprawy pieniężnej na warunkach i w wysokości określonych w przepisach odrębnych,
• wypłaty odprawy emerytalnej lub rentowej, o której mowa w art. 92(1) § 1 ustawy – Kodeks pracy, lub odrębnych przepisach na warunkach i w wysokości określonych w tych przepisach.

W całości, w terminie 3 miesięcy od dnia wpływu środków na rachunek, gwarantowane są środki lub należności deponenta będącego osobą fizyczną pochodzące z wypłaty odszkodowania za szkodę wyrządzoną przestępstwem lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, odszkodowania lub zadośćuczynienia, o którym mowa w art. 552 ustawy - Kodeks postępowania karnego.

REKLAMA

• Perturbacje i obawy na światowych rynkach finansowych. Członek zarządu NBP: polskie banki nie są zagrożone

PolskieRadio24.pl/ IAR/ PAP/ BFG/ mib