Polsko-indyjski zespół archeologów przebadał Soparę - starożytne miasto portowe

Naukowcy pozyskali, jeszcze bez prowadzenia wykopalisk, mnóstwo nieznanych do tej pory informacji na temat Sopary – starożytnego portu w obrębie współczesnych miast Nalla Sopara, Gas i Nirmal, położonych kilkadziesiąt kilometrów na północ od Mumbaju. Dowiedzieli się też, dlaczego port opustoszał w III w. n.e.

Port międzykontynentalny

"Starożytna Sopara była jednym z miast portowych aktywnie uczestniczących w handlu prowadzonym w zachodniej części Oceanu Indyjskiego, który łączył świat śródziemnomorski z Indiami i Zatoką Perską od początków naszej ery", powiedziała Nauce w Polsce dr Emilia Smagur z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW, kierowniczka badań ze strony polskiej. Funkcję szefa badań po stronie hinduskiej pełnił natomiast dr Riza Abbas z Indyjskiej Fundacji Badań Numizmatycznych, Historycznych i Kulturowych (INHCRF).

Przy pracach zastosowano szereg różnych metod badawczych. Do tej pory miejsce związane ze starożytną Soparą było badane wyłącznie sporadycznie i wyrywkowo. Dzięki dronowi powstał numeryczny model terenu, czyli trójwymiarowe odwzorowania powierzchni pozostałości starożytnego miasta. Archeolodzy wykonali też systematyczne badania powierzchniowe, również z wykorzystaniem detektora metalu, a także odwierty.

Co przyniosły badania?

Analiza odwiertów umożliwiła między innymi wyjaśnienie zagadki opuszczenia portu w III w. n.e. "Było to powolne zamulanie się dróg wodnych łączących Soparę z Oceanem Indyjskim", wyjaśniała dr Emilia Smagur.

REKLAMA

Badania pozwoliły naukowcom określić również zasięg miasta portowego. Wiadomo, jak przekazała dr Emilia Smagur, że zajmowało powierzchnię około kilometra kwadratowego. Wytypowano także prawdopodobną lokalizację zatoki portowej (dokładne informacje na temat rozplanowania miasta i wielkości budynków będą jednak możliwe po wykonaniu kolejnych badań).

Sopara – port z tradycjami

Port Sopara jest wymieniony w starożytnych źródłach, m.in. w "Periplusie Morza Erytrejskiego" czy "Geografii" Ptolemeusza. W źródłach indyjskich pojawia się jako ważny ośrodek buddyjski, bramijski i dźinijski, a także jako bogate miasto i emporium (ośrodek handlu) Aparanty, regionu, który rozwijał się intensywnie w czasie panowania dynastii Satawahanów (I w. n.e.). Jest to również jedyny indyjski port, w którym znaleziono edykty Aśoki (władcy z III w. p.n.e.), świadczące o tym, że miasto to było ważnym ośrodkiem również we wcześniejszym okresie.

Kolejne okresy rozkwitu portu w Soparze przypadają na czas pomiędzy VI a XIII wiekiem, kiedy wzmianki o niej pojawiają się u arabskich podróżników, a także na okres portugalski.

***

REKLAMA

• Peru. Znaleziono najstarszy krzyż andyjski. Ma ponad 4000 lat
• Bawaria. Odkryto miecz z epoki brązu w doskonałym stanie. "Takie znaleziska są bardzo rzadkie"

***

Prace naukowców związane z portem w Soparze były pierwszymi badaniami archeologicznymi w Indiach, w których współkierującym była badaczka z Polski. Miały one miejsce w 2020 roku, jednak z powodu pandemii koronawirusa wykonanie analiz specjalistycznych opóźniło się i dopiero teraz badacze byli w stanie podsumować projekt.

Polacy planują wykopaliska również w innym starożytnym indyjskim porcie - położonym dalej na południe w Indiach. Pod koniec maja dr Marek Woźniak z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN zapowiedział, że planuje rozpoczęcie wykopalisk w porcie Muziris w 2024 r. Był to starożytny międzykontynentalny port przeładunkowy, z którego wysyłano statkami produkty do Europy przez m.in. Egipt już - jak twierdzi dr Woźniak - ponad 2 tys. lat temu. Relikty tego miasta znajdują się pod współczesną wsią Pattanam.

REKLAMA

PAP/Nauka w Polsce/jp