TikTokowe wybory prezydenckie, szok w Rumunii. Faworyt przeciw udzielaniu wsparcia Ukrainie
- Skoro zdarzyło się w Rumunii, może powtórzyć się wszędzie, także w Polsce. Sprawę trzeba wyjaśnić - mówi portalowi PolskieRadio24.pl George Scutaru z New Strategy Center w Bukareszcie. Antysystemowy kandydat na prezydenta nieoczekiwanie prowadzi w wyścigu. Dokładnie nie wiadomo, czemu zawdzięcza sukces, uważa się, że w części TikTokowi, inni wskazują też na błędy rządzących i elit Zachodu. Tymczasem nowy faworyt sondaży zapowiada, że sprzeciwi się wsparciu dla Ukrainy - a rola Rumunii jest w tym kluczowa.
2024-12-05, 20:30
Wynik pierwszej tury wyborów prezydenckich w Rumunii wywołały zaskoczenie. Nikt nie spodziewał się wygranej kandydata niezależnego Calina Georgescu, znanego z antyzachodnich wypowiedzi. Wygrał w pierwszej turze głosowania 24 listopada z 23 procentami głosów, a teraz prowadzi w sondażach w drugiej turze. Rozstrzygające głosowanie będzie już 8 grudnia.
Calin Georgescu przed drugą turą zapowiada, że chce ewaluować pożytki z tarczy antyrakietowej NATO. Część tej instalacji gości Rumunia, inną część polskie Redzikowo. Twierdzi też, że zamierza zablokować wsparcie dla Ukrainy. Jego plan na gospodarkę? Rumunia ma być samowystarczalna. To wszystko spowodowało spadki na rumuńskiej giełdzie.
Rumuńskie społeczeństwo wciąż nie wie tak naprawdę, co się stało. Nikt na razie tego nie jest w stanie dobrze zdiagnozować. - Wydaje się, że wzrost popularności kandydata nastąpił nagle, postępował bardzo szybko i był znaczny - tak mówi portalowi polskieradio24.pl George Scutaru, szef rumuńskiego think tanku New Strategy Center.
Dodaje, że wiele z wypowiedzi prorosyjskiego polityka jest korzystnych dla Władimira Putina czy Rosji.
REKLAMA
"To się może powtórzyć w Polsce"
Czy to efekt TikToka? To pytanie zadają sobie teraz wszyscy.
Ekspert mówi, że ten kandydat, owszem, budował dwój wizerunek i autorytet używając platformy TikTok. - I to powinno być sygnałem dla wielu państw Unii Europejskiej. Chodzi o regulacje dotyczące TikToka, a zwłaszcza w czasie kampanii wyborczej. Ponieważ skoro to zdarzyło w Rumunii - może być powtórzone i w innych krajach. I jest to bardzo jasny przykład tego, jak ludzie mogą być zmanipulowani w bardzo krótkim czasie, z bardzo silnym efektem, z użyciem dezinformacji - ocenia w rozmowie z portalem polskieradio24.pl..
George Scutaru zauważa, że wynik wyborów może mieć bardzo duży wpływ na sytuację Ukrainy. I także odbiorców zboża, które transportowane jest przez Rumunię i jej porty.
- Rumunia odgrywa bardzo ważną rolę, jeśli chodzi o Ukrainę. Jesteśmy drugim co do wielkości szlakiem, jeśli chodzi o tranzyt ukraińskiego eksportu. W zeszłym roku zapewniliśmy niemal 70 procent ukraińskiego eksportu (zboża). Nasze siły morskie odgrywają ważną rolę, jeśli chodzi o otwarte, wolne szlaki eksportu przez Morze Czarne. Chodzi o statki płynące z Odessy do Stambułu - wyjaśnia.
REKLAMA
- Zapewniamy także wsparcie militarne. Darowaliśmy Ukrainie jeden z systemów Patriot - mówi nasz rozmówca.
Taką decyzję podjął rząd Rumunii we wrześniu 2024 roku. Na początku października system trafił na Ukrainę. Polska w czerwcu nie zgodziła się na przekazanie polskiego systemu.
- W Rumunii mamy bazę treningową sił powietrznych. Tam ukraińscy piloci przygotowują się do pilotowania F-16. - dodaje.
Chodzi o ośrodek EFTC (European F-16 Training Centre) w 86. bazie lotniczej Locotenent Aviator Gheorghe Mociornita. W czerwcu zakończyła tam szkolenie pierwsza grupa pilotów.
REKLAMA
Jak ocenia Scutaru, jeśli w Rumunii wygra antyzachodni prezydent z antyukraińskimi poglądami - nie można sobie wyobrazić, że stopień wsparcia Ukrainy będzie taki sam.
Wybory parlamentarne. Co oznacza ich wynik?
Ekspert przekazał, że wynik tych ostatnich wyborów oznacza duże napięcie polityczne w Rumunii w najbliższym czasie. Bo około 40 procent miejsc zajmą partie suwerenistyczne, o podobnej retoryce jak kandydat Georgescu.
Ocenia, że teraz prawdopodobnie uda się stworzyć większość z partii prozachodnich - socjaldemokratów, liberałów. Do tego w parlamencie jest prozachodnia partia antysystemowa. Zdaniem eksperta możliwe jest, że powstanie rząd mniejszościowy. Jednak w następnych wyborach partie suwerenistyczne mogą przekroczyć 50 procent głosów.
REKLAMA
Mówi, że prawdopodobnie Rumunię czeka okres relatywnej niestabilności. A z drugiej strony ten rząd miałby możliwość prowadzenia tego samego kursu, co do tej pory w zakresie obronności i polityki zagranicznej. Mógłby zapewnić poparcie dla Ukrainy na dotychczasowym poziomie. Zależy to jednak od tego, kim będzie prezydent - mówi.
Nie będzie łatwo prowadzić proces legislacyjny, dodaje jednak. Politycy antysystemowi w Rumunii, jak zauważa, często promują pełen przemocy typ języka politycznego i politycznego podejścia. I są gwałtownymi ludźmi jako politycy, zachowują się w wielu przypadkach brutalnie.
Będzie to zatem trudny okres. A do tego wydarzenia w Rumunii mogą wpłynąć na sytuację na świecie i w Ukrainie, zauważa analityk.
Sukces prorosyjskiego kandydata w Rumunii
Dlaczego kampania kandydata-niespodzianki była tak skuteczna?
REKLAMA
Jak przyznaje ekspert, na razie nie wiadomo. Promowana była narracja, że Rumunia jest kolonią Zachodu, że jest państwem drugiej kategorii w Europie. Szerzona była narracja o pokoju i przeciw NATO. Głoszono idee suwerenistyczne.
Dodaje, że nie tylko w Rumunii takie narracje są szerzone - wystarczy spojrzeć na Niemcy czy Francję. Tam także szerzy się tego rodzaju populizm czy suwerenizm. Jednak w Rumunii okazał się wielkim sukcesem w porównaniu do innych krajów.
- To, co robi wrażenie, to skala. To podejście w Rumunii odniosło sukces - zauważa.
Jak to możliwe, że poparcie dla Georgescu wzrosło tak szybko w ostatnich tygodniach? Tego na razie nie wiadomo.
REKLAMA
Analityk zaznacza, że w Polsce, w innych krajach, też trzeba się zastanowić, na ile popularny jest TikTok, jak często jest oglądany. Jakie kategorie ludzie go oglądają?
Zwraca uwagę, że to wszystko dzieje się w czasie wojny. - Trzeba pamiętać, że w międzywojniu skrajne partie faszystowskie zdobyły poparcie w Niemczech, we Włoszech, w Rumunii, bo zyskiwały na braku wiarygodności partii mainstreamowych. Wydaje się że historia może się powtarzać. Niestety - konkluduje. I, jak ocenia, używana przez tego kandydata retoryka jest w pewnym zakresie analogiczna do tego "co mówili w okresie międzywojennym rumuńscy faszyści".
Dodaje, że ostateczną prognozą trzeba czekać na wynik wyborów prezydenckich. W Rumunii według Konstytucji to prezydent nominuje kandydata na premiera, w konsultacji z partiami. Ekspert zauważa, że w Rumunii nie jest łatwo doprowadzić do przyspieszonych wyborów.
Wsparcie dla Ukrainy to koszty
Analityk zaznacza, że Rumunia zaczynała w marcu 2022 roku z 3 tysiącami tranzytu ton zboża z Ukrainy. - W październiku 2023 mieliśmy 3 miliony ton zboża ukraińskiego na miesiąc, płynącego przez Rumunię. Wydaliśmy 4 mln euro z własnych środków, by poprawić nasze możliwości, aby pomóc Ukrainie (…) Mamy zakłócenia GPS na Morzu Czarnym, nie jest łatwo utrzymać tam żeglugę. 18 razy znajdowaliśmy szachedy na rumuńskim terytorium. Jesteśmy blisko brzegu Ukrainy na Dunaju - a Rosja próbuje ukraińskie bombardować porty na Dunaju - dodaje.
REKLAMA
Zaznacza, że w pomoc dla Ukrainy, w utrzymanie żeglugi, włożono bardzo wiele rumuńskich pieniędzy, a także wiele wysiłku.
Nowe fakty
Obecne władze Rumunii powiadomiły sojuszników o próbie zagranicznej ingerencji w wybory. Ujawniono raporty służb wywiadowczych na ten temat.
Rumuński skrajnie prawicowy faworyt w wyborach prezydenckich w środę powiedział agencji Reutera, że sprzeciwi się dalszemu eksportowi ukraińskiego zboża przez Rumunię i dalszej pomocy wojskowej dla Kijowa, jeśli zostanie wybrany, i że Bukareszt nie jest zobowiązany do przestrzegania zobowiązań NATO dotyczących wydatków na obronę.
Komisja Europejska wezwała TikToka do zamrożenia danych, dotyczących kampanii wyborczych w Unii Europejskiej do marca 2025 roku.
REKLAMA
***
Wybory w Rumunii wciąż pozostawiają wiele pytań bez odpowiedzi. Jaką rolę odegrał TikTok? Jaką rolę odegrali Rosjanie? Z jakich powodów ludzie głosowali na Georgescu? Jakie błędy popełnili rządzący, politycy, elity Rumunii, Zachodu, Unii Europejskiej? Co tak naprawdę przyczyniło się do zwycięstwa kandydata-niespodzianki? I jeśli wygra, jaką politykę będzie tak naprawdę prowadził? Jakie działania w Rumunii prowadziła Rosja, i jeśli organizowała operację ingerencji w wybory, to czy zakończyła się ona powodzeniem i dlaczego?
***
REKLAMA
Rozmawiała i opracowała Agnieszka Kamińska, PolskieRadio24.pl
REKLAMA