Początek astronomicznej wiosny. Kiedy zmieniamy czas na letni?

Co zmieni się razem z nadejściem wiosny?

• Dni stają się wyraźnie dłuższe, będą trwały dłużej od nocy aż do przesilenia letniego
• Początek astronomicznej i kalendarzowej wiosny oznacza nadchodzącą zmianę czasu - zegary przestawiamy 30 marca
• Do życia budzi się przyroda - pojawiają się wiosenne kwiaty, zobaczyć i usłyszeć można też ptaki zwiastujące wiosnę, jak bociany i skowronki
• Rosnące temperatury powietrza są zwiastunem wiosny klimatycznej i termicznej

Wiosna to szczególny czas w roku, kiedy przyroda budzi się do życia po zimowym odpoczynku. To moment, kiedy dni zaczynają być dłuższe, a słońce coraz częściej pojawia się na niebie. Kiedy oczekiwać nowej pory roku?

Pierwszy wyznacznik wiosny - równonoc wiosenna

Astronomiczna wiosna rozpoczyna się w chwili równonocy wiosennej, czyli wtedy, gdy Słońce przechodzi przez tzw. punkt Barana. Na półkuli północnej ma to miejsce około 20 marca i oznacza początek wydłużania się dni. W 2025 roku wiosna wystartuje dokładnie 20 marca o godzinie 10:01. W tym momencie dzień i noc będą trwały po równo 12 godzin, a w kolejnych tygodniach dni staną się coraz dłuższe.

Wiosna astronomiczna kończy się w dniu przesilenia letniego, które na półkuli północnej przypada zazwyczaj 21 lub 22 czerwca. W 2025 roku będzie to 21 czerwca - wtedy oficjalnie powitamy lato. W tym czasie Słońce coraz mocniej ogrzewa naszą półkulę, a dni osiągają swoją maksymalną długość. Później, po równonocy jesiennej (około 22-23 września), dni znów zaczną się skracać.

REKLAMA

Wiosna astronomiczna nie zawsze pokrywa się z wiosną kalendarzową. Ta druga ma stałą datę - 21 marca - i to właśnie ten dzień tradycyjnie uznaje się za początek wiosny w wielu kulturach. Jednak w rzeczywistości równonoc wiosenna może wypaść dzień wcześniej lub później (np. 20 lub 22 marca), w zależności od roku. W latach przestępnych daty te mogą dodatkowo przesunąć się o jeden dzień wstecz.

W 2025 roku mamy szczęście - początek wiosny astronomicznej (20 marca, 10:01) jest bardzo bliski dacie kalendarzowej, więc obchody i natura niemal idealnie się zsynchronizują!

Zmiana czasu 2025 - pamiętaj, by wtedy przestawić zegarki

Razem z nadejściem wiosny w wielu krajach Europy, w tym w Polsce, następuje zmiana czasu z zimowego na letni. W 2025 roku zmiana czasu odbędzie się w ostatnią niedzielę marca - 30 marca. Tego dnia zegary zostaną przesunięte o godzinę do przodu, z 02:00 na 03:00, co oznacza stratę godziny snu.

Zmiana na czas letni pozwala lepiej wykorzystać dłuższe dni i zwiększyć dostępność światła dziennego w godzinach popołudniowych. Zegarki przestawiamy zawsze w ostatnią niedzielę marca, co zapewnia synchronizację w krajach, które stosują czas letni i zimowy. Wprowadzenie czasu letniego miało na celu oszczędność energii oraz zwiększenie komfortu życia, umożliwiając dłuższe korzystanie z naturalnego światła w godzinach aktywności ludzi. Obecnie jednak planowane jest odejście od zmian czasu.

REKLAMA

Temperatury - kolejny zwiastun wiosny

Za wiosnę klimatyczną przyjmuje się okres roku, w którym średnie dobowe temperatury powietrza wahają się pomiędzy 5 a 15°C. Temperatura powietrza, także nocą, rzadko spada poniżej 0°C. Czas w przyrodzie, kiedy oczekiwana jest wiosna, i klimatycznie obserwujemy okres przejściowy między zimą a wiosną, nazywany jest przedwiośniem.

Przyroda i jej zwiastuny wiosny - przebiśniegi, krokusy, skowronki i bociany

W tym czasie zauważalne są zmiany w otaczającym nas świecie. Pierwszy kwiat wiosenny to "prymula", czyli "pierwiosnek". Na drzewach zaczynają rozkwitać pąki, kwiaty takie jak przebiśniegi i krokusy pojawiają się na polanach. Także śpiew ptaków staje się bardziej intensywny. Wiosna obserwowana w zmianach natury to wiosna fenologiczna. Za jej początek przyjmuje się rozpoczęcie wegetacji oraz kwitnienie przebiśniegów i krokusów. Pamiętać jednak należy, że kwiat "śnieżyczka przebiśnieg", bo tak brzmi jego oficjalna nazwa, choć uchodzi za zwiastun wiosny, jest najbardziej charakterystyczny dla przedwiośnia.

W ciepłe dni nad polami i łąkami swoje loty godowe zaczynają skowronki, wydając charakterystyczne odgłosy dzwonienia. Podobnie jest z kosami, których głos, przypominający czasem gwizdanie, można często usłyszeć w miastach. Jednym z najbardziej oczekiwanych znaków wiosny jest przylot bocianów. Powrót na lęgowiska rozpoczynają one w styczniu. W Polsce pojawiają się czasami już na początku marca. Większość ptaków przylatuje jednak znacznie później - zwykle w połowie kwietnia.

O tym pisał już Jan Długosz w swoich "Kronikach"

Z nadejściem wiosny związany jest też ludowy zwyczaj topienia Marzanny, o którym już w XV wieku pisał Jan Długosz w "Kronikach". Obrzęd topienia słomianej kukły był symbolicznym zniszczeniem zimy, śmierci oraz wszelkiego zła. Polskie słowo "wiosna" ma korzenie w języku praindoeuropejskim, "ves" oznaczało jasność, światło i radość.

REKLAMA

W zależności od kontynentu i strefy klimatycznej pory roku zmieniają się wcześniej bądź później i trwają dłużej bądź krócej. Dla półkuli południowej wszystkie opisane daty i zjawiska są przesunięte o pół roku. Za miesiące wiosenne na półkuli północnej uznaje się marzec, kwiecień i maj, a na południowej wrzesień, październik i listopad.

Źródła: Polskie Radio/PolskieRadio24.pl/Przemysław Goławski/kor