Najważniejsze informacje w skrócie: 

• Główny Urząd Statystyczny opublikował informacje o budżetach gospodarstw domowych w 2024 roku. W stosunku do 2023 dochody rozporządzalne i wydatki znacząco wzrosły
• Udział wydatków w dochodach rozporządzalnych gospodarstw domowych spadł do 59,3 proc. Tak dobrej sytuacji jeszcze nie było 
• Ogólna poprawa sytuacji nie zmienia faktu, że najbiedniejsze 20 proc. społeczeństwa musi wydawać więcej niż zarabia

Polakom znacząco się poprawia

Co roku publikowane są informacje o tym, jak wyglądają budżety polskich rodzin. Czy, precyzyjniej rzecz ujmując, gospodarstw domowych. Dane te pozwalają nieco dokładniej zajrzeć "do kieszeni" Polakom niż tylko na podstawie zestawień mediany wynagrodzeń. Okazuje się, że w 2024 polskim rodzinom poprawiło się dość znacząco w stosunku do 2023. 

Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę w gospodarstwie domowym wzrósł bowiem do 3167 złotych (realnie wzrósł o 14,1 proc.), a wydatki wzrosły do 1878 złotych. Przy tym udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym spadł poniżej 60 proc. do 59,3 proc.

Jak najbiedniejsi finansują swoje życie na minusie

Jak można wydawać więcej, niż się zarabia? To niestety możliwe tylko na trzy sposoby, z których każdy jest dramatyczny:

💳 Zadłużanie się

Korzystanie z pożyczek, zwłaszcza wysokooprocentowanych "chwilówek", lub pożyczanie od rodziny. To droga do spirali zadłużenia, gdzie odsetki pożerają coraz większą część dochodu.

📦 Wyprzedaż majątku

Sprzedawanie ostatnich wartościowych rzeczy, o ile takie jeszcze są.

🤝 Korzystanie z pomocy

Żywność z banków żywności, pomoc od organizacji charytatywnych i wsparcie rodziny.

Dane GUS pokazują, że dla 20% Polaków życie to codzienna walka o zbilansowanie budżetu, często przegrywana.

W kategorii wydatki ujęte są zarówno zakupy żywności, napojów itp., ale także koszty utrzymania mieszkania i wydatki na energię. Spadek udziału wydatków w ogólnej kwocie, jaką mają na głowę członka rodziny Polacy, to dowód na to, że ogólna sytuacja Polaków się poprawie.

Najwyższe dochody, przeciętnie, mają osoby pracujące na własny rachunek. Przeciętnie mają 3790 zł miesięcznie, a wydają 2151 zł. Ale najniższy udział wydatków w dochodach mają rolnicy - przy dochodzie rozporządzalnym 3309 zł miesięcznie rolnicy wydają zaledwie 1311 zł każdego miesiąca. W efekcie ich wydatki stanowią niecałe 40 proc. dochodu rozporządzalnego na osobę. 

Najwyższy udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym mają gospodarstwa domowe rencistów. Przy przeciętnym dochodzie 2449 zł miesięcznie wydają 1903 zł, a więc 77,7 proc. 

Najbardziej "przeciętni" są pracownicy. Ich gospodarstwa domowe uzyskują dochód na osobę w wysokości 3163 zł, a wydatki mają na poziomie 1860 zł. 

Najbiedniejsi wydają więcej niż zarabiają

Najbardziej interesująco przedstawia się jednak podział na grupy kwintylowe. GUS zrobił zestawienie, w którym populację podzielono na pięć części pogrupowanych względem dochodu rozporządzalnego i wysokości wydatków. 

Wyraźnie widać utrzymujące się duże rozwarstwienie dochodowe. A także trudną sytuację najbiedniejszych 20 proc. społeczeństwa. 

Pierwsza grupa kwintylowa (najbiedniejsi) ma średnio do dyspozycji na głowę członka rodziny (gospodarstwa domowego) 1151 zł dochodu rozporządzalnego miesięcznie. Wydaje natomiast 1302 zł miesięcznie. Co oznacza, że najbiedniejsi wydają 113,2 proc. dochodu rozporządzalnego miesięcznie. Jak zauważa GUS, jest to poprawa w stosunku do 2023, gdy najbiedniejsi wydawali 146,2 proc. swoich dochodów. 

W znacznie lepszej sytuacji są pozostałe części społeczeństwa. Już w drugim kwintylu średnie wydatki stanowią tylko 63,7 proc. dochodów. A te wynoszą tu średnio 2225 zł miesięcznie, podczas gdy wydatki 1417 zł. 

W trzeciej grupie kwintylowej dochody to 2838 zł miesięcznie na osobę, wydatki zaś 1659 zł. Dopiero czwarta grupa kwintylowa średnio przekracza przeciętny dochód rozporządzalny na osobę w Polsce. Tu dochód wynosi 3598 zł miesięcznie, a wydatki 2021 zł. 

📊 W której grupie jesteś? Prosty test budżetu domowego w 3 krokach

Dane GUS pozwalają sprawdzić, jak Twoja sytuacja finansowa wygląda na tle reszty kraju. Policz to sam:

1️⃣ Krok 1: Oblicz dochód na osobę

Zsumuj wszystkie miesięczne dochody netto w Twoim gospodarstwie domowym (pensje, emerytury, 800+ itd.).

2️⃣ Krok 2: Podziel przez liczbę osób

Podziel uzyskaną kwotę przez liczbę osób w gospodarstwie (np. 8000 zł / 4 osoby = 2000 zł na osobę).

3️⃣ Krok 3: Porównaj z tabelą

Sprawdź w tabeli z artykułu, do której "grupy kwintylowej" należy Twój wynik. To da Ci brutalnie szczery obraz Twojej pozycji finansowej w Polsce.

Znacząco od reszty społeczeństwa odskoczyły już osoby najzamożniejsze. 20 proc. osób o najwyższych dochodach ma do dyspozycji na głowę członka gospodarstwa domowego średnio 6071 zł, a wydaje 3012 zł - czyli więcej, niż średni dochód na osobę u 60 proc. społeczeństwa. 

Czytaj także: 

• Tyle trzeba zarabiać, by być klasą średnią. Dużo?
• Tylu Polaków przeskoczyło 2. próg podatkowy. Bogacze?
• Niszczą rynek i nie płacą podatków?  Działalność nierejestrowana poza kontrolą

Źródło: GUS/Andrzej Mandel