Koniec absurdów na L4? Minister wyjaśnił, jak rząd zmieni przepisy
- Lekarz może orzec niezdolność do pracy z powodu choroby, czyli wypisać zwolnienie lekarskie, tylko do jednego miejsca pracy, a do drugiego już nie - zapowiedział w Polskim Radiu 24 Sebastian Gajewski, wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej.
2025-10-29, 10:57
Najważniejsze informacje w skrócie:
- Praca na zwolnieniu chorobowym: Wprowadzone zostanie prawo do wystawiania L4 tylko do jednego miejsca pracy, jeśli w drugim miejscu wykonywana jest praca innego rodzaju, która nie zakłóca procesu leczenia.
- Definicje i wyjątki: Nowelizacja wprowadzi definicje pracy zarobkowej i aktywności niezgodnej z celem zwolnienia oraz określi wyjątki dla czynności incydentalnych motywowanych istotnymi okolicznościami (np. pójście do apteki, zdarzenia losowe).
- Nie Kodeks pracy, a ustawa chorobowa: Zmiany nie dotyczą Kodeksu pracy, lecz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
W wywiadzie dla Polskiego Radia 24, Profesor Sebastian Gajewski, wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej, szczegółowo omówił planowane, długo oczekiwane zmiany w przepisach dotyczących zwolnień lekarskich (L4). Należy podkreślić, że te modyfikacje nie stanowią zmian w Kodeksie pracy, jak początkowo błędnie sądziło wiele osób, lecz są to „zmiany w ustawie chorobowej, czyli w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa”.
Posłuchaj
Projekt, który ma uporządkować niespójności prawne, jest już na zaawansowanym etapie legislacyjnym. - Ten projekt przyjęła Rada Ministrów dwa tygodnie temu. Powędrował do Sejmu. W listopadzie odbędzie się pierwsze czytanie – wyjaśnił wiceminister.
Wiceminister Gajewski stanowczo podkreślił, że kluczowa zasada dotycząca przebywania na L4 pozostaje niezmienna, mając na celu uspokojenie obaw, które narosły wokół projektu. - Zasada jest cały czas ta sama. W trakcie zwolnienia lekarskiego zajmujemy się leczeniem, rehabilitacją, rekonwalescencją, ale nie pracujemy – przypomniał polityk.
Nowe zasady L4 w pigułce. Odpowiadamy na kluczowe pytania
Rząd zmienia przepisy o zwolnieniach lekarskich. Co to oznacza dla ciebie?
Mam dwie prace. Czy L4 zwolni mnie z obu?
Niekoniecznie. Lekarz będzie mógł wystawić L4 tylko na jedną pracę, jeśli uzna, że druga praca (innego rodzaju) nie zaszkodzi twojemu leczeniu.
Czy ZUS nadal będzie kontrolował, co robię na L4?
Tak, zasada "leczymy się, a nie pracujemy" pozostaje.
Ale nowe przepisy mają dokładnie zdefiniować, co jest "pracą zarobkową" i "aktywnością niezgodną z celem zwolnienia".
Czy mogę wyjść do apteki, sklepu, po dziecko na L4?
Tak. Nowe przepisy mają wprowadzić wyjątki dla takich "czynności incydentalnych motywowanych istotnymi okolicznościami".
Koniec z absurdalnymi karami za codzienne czynności.
Co w razie pożaru, powodzi na L4?
Będzie można ratować dobytek. Ustawa przewiduje wyjątek dla "zdarzeń losowych".
Kiedy zmiany wejdą w życie?
Projekt jest w Sejmie, pierwsze czytanie w listopadzie 2025.
Jeśli zostanie szybko uchwalony, może wejść w życie na początku 2026 roku.
Zmiany dotyczą natomiast sytuacji skomplikowanych i niejednoznacznych, które dotychczas prowadziły do konfliktu między interpretacjami prawnymi a praktyką życia.
- Ustawa ta dopuszcza, że w sytuacji, w której ktoś pracuje w dwóch miejscach i w obu miejscach podlega ubezpieczeniom społecznym, to lekarz może orzec niezdolność do pracy z powodu choroby, czyli wypisać zwolnienie lekarskie tylko do jednego miejsca pracy, a do drugiego już nie – wyjaśnił Gajewski.
Warunkiem skorzystania z tej nowej możliwości będzie jednak ścisłe spełnienie dwóch kryteriów: osoba musi wykonywać pracę innego rodzaju w obu miejscach zatrudnienia, a ta druga praca nie może „zakłócać leczenia bądź rekonwalescencji”.
- To jest przykład chirurga, który łamie jeden palec, nie może operować w szpitalu, ale może z powodzeniem prowadzić wykłady z chirurgii – przytoczył przykład polityk.
Co ZUS może sprawdzić na kontroli L4 (nawet po zmianach)?
Nowe przepisy uelastycznią zasady, ale kontrole ZUS nie znikną. Czego może dotyczyć kontrola?
Formalna poprawność zwolnienia
Czy L4 zostało wystawione prawidłowo przez uprawnionego lekarza?
(Kontrola dokumentacji).
Wykorzystanie zwolnienia
Czy faktycznie powstrzymujesz się od pracy zarobkowej (poza dozwolonym drugim etatem)?
Czy twoje aktywności są zgodne z celem zwolnienia (leczeniem)? (Kontrola w miejscu pobytu).
Czego NIE MOŻE kontroler ZUS?
Kwestionować diagnozy lekarskiej ani sposobu leczenia – od tego jest lekarz orzecznik ZUS.
Kontroler sprawdza tylko, czy formalnie i faktycznie przestrzegasz zasad L4.
A co jeśli nie wpuszczę kontrolera?
Masz prawo nie wpuścić kontrolera do domu, ale może to skutkować wezwaniem na wyjaśnienia do ZUS.
Kolejnym ważnym elementem reformy jest precyzyjne określenie, czym jest praca i jakie aktywności są dozwolone w trakcie zwolnienia.
- Dzisiaj przepis mówi, że nie wolno wykonywać w trakcie zwolnienia pracy zarobkowej, ale nie mówi, co to jest praca zarobkowa. Nie przepis mówi, że nie wolno podejmować aktywności niezgodnej z celem zwolnienia, ale nie mówi co to jest aktywność niezgodna z celem zwolnienia – pokreślił Gajewski.
Po wprowadzeniu nowych przepisów, ta dwuznaczność ma zniknąć.
- Po wprowadzeniu tych przepisów, nad którymi dzisiaj pracujemy, będziemy mieli zdefiniowaną i pracę zarobkową, i aktywność niezgodną z celem zwolnienia. Od obu przesłanek, od obu sytuacji będziemy mieli wyjątki: czynność incydentalna, która jest motywowana istotnymi okolicznościami – zapowiedział wiceszef MRPiPS.
Te „istotne okoliczności” obejmą codzienne, niezbędne czynności, za które do tej pory teoretycznie groziły konsekwencje: - Czyli na przykład będzie to pójście do sklepu, pójście do apteki, pójście do lekarza, odprowadzenie dziecka do szkoły – podał Gajewski.
Prezenteizm – dlaczego chorzy chodzimy do pracy (i dlaczego to źle)?
Nowe przepisy o L4 na jeden etat mogą niektórym wydawać się zachętą do pracy mimo choroby. Ale problemem w Polsce jest raczej prezenteizm – czyli przychodzenie do pracy mimo choroby.
Dlaczego to robimy?
Strach przed utratą dochodu: Zasiłek chorobowy to tylko 80% pensji.
Presja pracodawcy/współpracowników: Poczucie winy, że "zostawiamy innych z robotą".
Brak zastępstwa: Szczególnie w małych firmach.
Dlaczego prezenteizm jest zły?
Mniejsza wydajność: Chory pracownik jest mniej wydajny.
Więcej błędów: Popełnia więcej błędów.
Zarażanie innych: Zaraża innych współpracowników.
Dłuższe leczenie: Wydłuża własne leczenie.
Wniosek
Nowe przepisy, dając lekarzowi elastyczność, mogą pomóc w sytuacjach granicznych, ale nie powinny zachęcać do ignorowania choroby.
Ponadto, wprowadzona zostanie klauzula pozwalająca na działanie w sytuacjach ekstremalnych i nieprzewidzianych.
- Komuś się może wydarzyć zdarzenie losowe. To może być katastrofa naturalna, powódź, pożar. Oczywiste jest, że nawet na zwolnieniu będziemy ratować dobytek, będziemy ratować rodzinę, będziemy zajmować się swoim otoczeniem – stwierdził gość Polskiego Radia 24.
Jak podsumował wiceminister, do tej pory przepisy ustawy chorobowej „nie widziały tego, że czasami jest tak, że taką aktywność na zwolnieniu po prostu trzeba i wypada podjąć”. Projekt, który trafił do Sejmu (gdzie pierwsze czytanie odbędzie się w listopadzie), ma to zmienić.
Czytaj także:
- ZUS teraz może więcej. Ma nowe sposoby na wyłudzających L4
- Koniec wynagrodzenia chorobowego od firm. Ministerstwo już nad tym pracuje
- L4 pod lupą ZUS. Polacy muszą oddać miliony za szybszy powrót do zdrowia
Źródło: Polskie Radio 24/Michał Tomaszkiewicz