100 000 zł za pracę w Wigilię. Tak zmieniło się prawo

Najważniejsze informacje w skrócie: 

• Wigilia Bożego Narodzenia jest od 2025 roku dniem ustawowo wolnym od pracy. Za zatrudnianie pracowników, także w ramach umów cywilnoprawnych, grożą 24 grudnia wysokie kary
• Grzywny dla pracodawców łamiących zakaz i zmuszających pracowników do pracy w tym dniu wynoszą od 1000 do 100 tys. złotych. Najwyższe kary grożą w handlu detalicznym
• W zawodach, w których praca w Wigilię jest konieczna, pracownicy będą musieli mieć oddany dzień wolny 

Pierwsza taka Wigilia

W tym roku pracownicy pierwszy raz mogą skorzystać z dnia wolnego 24 grudnia. Od 2025 roku jest to bowiem dzień ustawowo wolny od pracy. Dla wielu Polaków to świetna wiadomość - będzie można bowiem skupić się na przygotowaniach do świąt bez konieczności łączenia tego z dojazdami do i z pracy. 

Zakaz, jak informuje w komunikacie Państwowa Inspekcja Pracy, obejmuje także zatrudnianie osób w ramach umów cywilnoprawnych - aczkolwiek dotyczy to handlu. 

Do 100 tys. zł kary za zmuszanie do pracy w Wigilię

Przedsiębiorcy zatrudniający pracowników 24 grudnia muszą liczyć się z karami. Grzywny wynoszą od 1 tys. do 100 tys. złotych. Najwyższe kary dotyczą handlu detalicznego, zgodnie z ustawą o zakazie handlu w niedziele. I dotyczą też sytuacji, w których pracownik zatrudniony jest na umowie cywilnoprawnej. 

Standardowo jednak, z kodeksu pracy, kary są niższe. Grzywna sięga do 30 tys. złotych. 

Kto może (a często musi) pracować w Wigilię?

Ustawa o wolnej Wigilii przewiduje wyjątki. Są bowiem zawody i branże, w których praca musi odbywać się bez przerw. Wszystkie wyjątki wymienione przez PIP to: 

Takie wyjątki określa art. 15110 Kodeksu pracy. Przepis ten przewiduje, że praca w niedziele i święta, w tym w Wigilię, jest dozwolona:

• w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
• w ruchu ciągłym,
• przy pracy zmianowej,
• przy niezbędnych remontach,
• w transporcie i w komunikacji,
• w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych,
• przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
• w rolnictwie i hodowli,
• przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:
• zakładach świadczących usługi dla ludności,
• gastronomii,
• zakładach hotelarskich,
• jednostkach gospodarki komunalnej,
• zakładach leczniczych podmiotów leczniczych i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,
• jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę,
• zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku,
• w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta,
• przy wykonywaniu prac polegających na świadczeniu usług lub zapewniających możliwość świadczenia usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa komunikacji elektronicznej, odbieranych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi odbiorcę usługi, wolna w Polsce niedziela czy święto są u niego dniami pracy.

Pracownicy nie są jednak poszkodowani, gdyż dzień wolny w zamian za 24 grudnia pracodawca musi im oddać do końca okresu rozliczeniowego. W większości przypadków będzie to 31 grudnia, ale tam gdzie okres rozliczeniowy czasu pracy jest dłuższy ten dzień może być oddany później. Może się też zdarzyć, że będzie oddany wcześniej, a w pojedynczych przypadkach niektórzy pracownicy dzień wolny za 24 grudnia mogą mieć już za sobą. 

Wigilia w sklepach - dokąd po zakupy

Wolna Wigilia wzięła się z postulatów pracowników handlu, którzy od dawna domagali się wolnego 24 grudnia. Duże sklepy w tym dniu często i tak świeciły pustkami przez większość czasu, a od lat i tak zamykane były one wcześniej niż w zwykły dzień powszedni. Jednak i tutaj są wyjątki i niektóre sklepy mogą być otwarte, podobnie jak w każdą niedzielę. 

Co oznacza, że za kasą sklepu może stanąć właściciel (lub jego rodzina pomagająca mu nieodpłatnie). W efekcie zakupy będą teoretycznie możliwe np. w Żabkach, gdzie za ladą może być franczyzbiorca. Otwarte będą też całodobowe stacje benzynowe czy sklepy na dworcach. 

Przy czym akurat 24 grudnia większość placówek handlowych zapewne będzie zamknięta. Szczególnie popołudniu. 

Czytaj także: 

StartFragment

• 5 dni wolnego na tegoroczne święta. A za "półdarmo" można mieć ich 18
• Ceny w sklepach nieco przyhamowały. To cisza przed świętami
• "Sprytny" sposób na długi weekend bez urlopu? Pracodawca może cię zwolnić

Źródło: PIP/Andrzej Mandel