"W Polsce nie ma już obcych wojsk". 32 lata temu oddziały sowieckie opuściły Legnicę
16 września 1993 roku ostatnie oddziały sowieckie opuściły Legnicę, będącą od II wojny światowej siedzibą dowództwa wojsk ZSRS stacjonujących w Polsce.
2024-09-16, 07:15
- To jest wielka sprawa: niepodległe państwo, w którym nie ma obcych oddziałów - mówiła reporterowi Polskiego Radia jedna z osób obserwujących ten historyczny moment. Wojska radzieckie stacjonowały na terenie Polski przez blisko 50 lat.
Oficjalne pożegnanie ostatnich żołnierzy rosyjskich odbyło się w Belwederze 17 września 1993 roku.
- Dzień 17 września stał się w polskich dziejach datą bolesną i złowieszczą, otwierając drogę, która wiodła Polaków do więzień i łagrów, do Katynia, przez mękę, poniżenie i zniewolenie – mówił ówczesny prezydent Lech Wałęsa. - Dzisiejszy dzień kończy pewną epokę w naszej wspólnej historii. Dopełnia się miara sprawiedliwości dziejowej. Na terytorium Polski nie ma już obcych wojsk - mówił prezydent.
Posłuchaj
- Dziś szczególny i uroczysty dzień. Z Polską, polskim narodem żegnają się ostatnie oddziały żołnierzy radzieckich. To znak nowych stosunków między naszymi bliskimi słowiańskim narodami – powiedział z kolei ambasador Rosji.
Posłuchaj
Stopniowe wycofywanie się Rosjan
9 kwietnia 1991 roku uznany został za początek oficjalnego wycofywania wojsk sowieckich. Tego dnia z garnizonu Borne Sulinowo wyjechał eszelon transportujący w kilkudziesięciu wagonach jednostkę rakietową. Ostatnia jednostka bojowa opuściła Polskę 28 października 1992 roku. Następnego dnia pełnomocnik Rady Ministrów ds. pobytu i wycofania wojsk Federacji Rosyjskiej gen. Zdzisław Ostrowski złożył w Urzędzie Rady Ministrów oficjalny meldunek o wycofaniu z Polski ostatniej rosyjskiej jednostki bojowej.
W całym 1992 roku wycofano z Polski ponad 35 tys. żołnierzy, około 200 samolotów, w tej liczbie 150 bojowych, 220 czołgów, ok. 770 wozów pancernych, 153 działa powyżej 100 mm, 126 wyrzutni i 24 kutry torpedowe. Pozostało ponad 4 tys. żołnierzy rozlokowanych w 20 miejscowościach.
Władze miejscowości, w których stacjonowali przez wiele lat rosyjscy żołnierze, miały ogromne problemy z ponownym zagospodarowaniem tych terenów. Pokazywał to Janusz Sikorski w cyklu reportaży zatytułowanych "Krajobraz po bitwie". Audycje były emitowane na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w 1992 roku.
- Stan nieruchomości jest bardzo zły. Jeśli się wchodzi do mieszkania, w którym jest sześć pokoi ogrzewanych piecami kaflowymi, a piece są dwa, to czy można powiedzieć o właściwej eksploatacji tej nieruchomości? Zawilgocenia, grzyb na ścianach, pozrywana instalacja, wyrwane wszystkie elementy miedziane, brakuje stolarki, bo służyła jako podpałka w piecach, nie ma ani jednego kranu, nie ma drzwi wejściowych - przedstawiał sytuację wiceprezydent Legnicy Zbigniew Kieras.
Posłuchaj
Więcej audycji z cyklu "Krajobraz po bitwie" znajdziesz w serwisie "Radia Wolności">>>
Zobacz infografikę:
Wielotysięczna Armia Czerwona w Polsce
Północna Grupa Wojsk Sowieckich w Polsce została utworzona w 1945 roku z przekształcenia II Frontu Białoruskiego, lecz formalnoprawne jej usytuowanie nastąpiło dopiero w wyniku odwilży październikowej 17 grudnia 1956 roku na mocy zawartej w Warszawie "Umowy między rządem PRL i rządem ZSRR o statucie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonujących w Polsce".
Zgodnie z tym porozumieniem ogólną liczbę wojsk sowieckich w Polsce ustalono w granicach 62-66 tys. żołnierzy, z czego wojsk lądowych - 40 tys., lotnictwa - 17 tys. i marynarki wojennej - 7 tys. Armia sowiecka użytkowała ogółem 70 tys. ha różnych terenów, m.in.: gruntów ornych - 563 ha, łąk i pastwisk - 5 tys. ha, lasów - 35 tys. ha, wód (stawów i jezior) 63 ha.
Na terenach tych rozmieszczonych było 13 lotnisk oraz 4 poligony zajmujące ok. 60 tys. ha. Armia Czerwona użytkowała też bocznice kolejowe o długości 64 km oraz 3 km nabrzeży w dwóch basenach portowych.
Źródło: Polskie Radio/PAP/im