• Woda słodka, z której korzysta człowiek, bazuje na naturze. Nie da się jej wyprodukować w fabryce.
• Najwięcej wody w Polsce zużywa przemysł.Gospodarstwo domowe tylko kilkanaście procent
• Choć katastrofy klimatycznej raczej już nie powstrzymamy, to wciąż lokalnie możemy osłabić jej skutki - przekonuje dziennikarz i aktywista Jan Mencwel.
• Zasoby wody w przyrodzie jest skończona. Wydobywając ją dziś spod ziemi, robimy to na kredyt przyszłych pokoleń.

W publikacji gość Czwórki opisuje szkody, jakie człowiek wyrządza środowisku, ale przedstawia też historie, pokazujące jak można jej pomóc. Rozmawia z naukowcami, aktywistami, rolnikami i  hydrologami, aby zrozumieć, kto jest winny temu, że Polska pustynnieje.

Kto zabiera polską wodę i jak ją odzyskać?

- Mamy duży problem z gospodarką wodną, czyli tym, jak zarządza się wodą w naszym kraju. Ale nie chciałem przedstawiać wizji, że wszyscy jesteśmy tylko niszczycielami planety, bo mnóstwo osób ma w sobie wewnętrzny opór, przed myśleniem w ten sposób - podkreśla Jan Mencwel. - Większość wody w Polsce zużywa przemysł, gospodarstwo domowe - tylko kilkanaście procent. Oczywiście to nie znaczy, że nie powinniśmy tej wody w domu oszczędzać, ale nawet jeśli będziemy myć zęby raz dziennie i kąpać się raz w tygodniu, nie zmieni to danych jeśli chodzi o zużycie wody w przemyśle.  

Jak sadzi się deszcz?

- W tym roku - pomimo upałów - sytuacja nie jest zła, bo mieliśmy deszczowy początek sierpnia. Ale właściwie co roku w Polsce występują ograniczenia w dostępie do wody narzucone na przykład przez władze gminy czy miasta. - Choć katastrofy klimatycznej raczej już nie powstrzymamy, to wciąż lokalnie możemy osłabić jej skutki - przekonuje rozmówca Kamila Jasieńskiego.  

Sprawdź też:

• Miejskie wyspy ciepła. Jak im zaradzić i uciec od gorąca?
• Polak w lesie. "Dbając o drzewa, dbasz o siebie"

W Zimbabwe mieszka rolnik, który w latach 60. zaczął wprowadzać na swojej farmie nowe sposoby na retencję wody, które nazwał "sadzeniem deszczu". Okazało się, że dzięki temu rozwiązaniu nie tylko jego gospodarstwo, ale i cała okolica były regionem, który radził sobie z suszami. - Jego historia zaczęła "promieniować" na cały świat, ale tak naprawdę są to bardzo proste metody, które znane są w Polsce "z dziada pradziada". Niestety z czasem o nich zapomnieliśmy i ostatni okres naszego rozwoju to był czas, kiedy poszliśmy w zupełnie inną stronę i na przykład zaczęliśmy wycinać drzewa - mówi Jan Mencwel.

Tak naprawdę nie mamy lepszej technologii niż retencja wody w krajobrazie - przekonuje dziennikarz Jan Mencwel. (zdj. ilustracyjne)

Czas "odkręcić" zmiany

Kiedy spojrzymy  na współczesny krajobraz rolniczy, zauważymy, że nie ma w nim obszarów nazwanych "miedzą", czyli paska z drzewami, który dawniej oddzielał pola i spełniał bardzo ważną funkcję: poprawiał retencję wody, zapobiegał erozji przez wiatr i ocieniał uprawy.

- Teraz te rzeczy należy przywracać i w wielu miejscach "odkręcać" zmiany, które zaszły na przestrzeni ostatnich pięćdziesięciu, a nawet  stu lat  - przekonuje autor książki "Hydrozagadka. Kto zabiera polską wodę i jak ją odzyskać?". - Tak naprawdę nie mamy lepszej technologii niż retencja wody w krajobrazie. Oczywiście możemy wydobywać ją spod ziemi, jak to dzieje się dziś w miejscach, gdzie występują susze, ale to też są zasoby skończone. Wydobywając tę wodę, robimy to na kredyt przyszłych pokoleń - podsumowuje.  

***

Tytuł audycji: Pierwsze słyszę

• Za nami Nurkowy Finał Sprzątania Świata. Tym razem nurkowie z Grupy Eksplorującej Podwarszawskie Nurkowiska oczyścili glinianki w Zielonce, pod Warszawą. 
• Pasjonaci czystych wód sprzątnęli śmiecie spod wody, ale i oczyścili linię brzegową. 
• Nurkowie wyłowili mnóstwo śmieci, choć woda wcale nie była przejrzysta. 
• Nie małym problemem dla środowiska są "utopione" sprzęty elektroniczne. Wyławianie ich pokazuje problem i zwiększa świadomość na temat czystości wód. 

W weekend odbył się Nurkowy Finał Sprzątania Świata. To nie pierwsza akcja, w której biorą udział nurkowie z Grupy Eksplorującej Podwarszawskie Nurkowiska. Ich celem tym razem było oczyszczenie dna zielonkowskich glinianek, pod Warszawą. Wydobyli kilkadziesiąt kilogramów śmieci, uprzątnęli też linię brzegową. 

Nurkowie sprzątają pod wodą

- W tym roku skupiliśmy się na gliniankach w Zielonce. To miejsce, gdzie ludzie lubią sobie urządzać pikniki i widać, że wygodnie im jest rzeczy przynieść, rozłożyć, skorzystać z nich, niż później sprzątnąć po sobie i zabrać resztki ze sobą - mówi Kuba Cieślak z Grupy Eksplorującej Podwarszawskie Nurkowiska, nurkolog.pl. -  Tu linia brzegowa traktowana jest jako wspólny śmietnik. Chyba ludzie myślą, że to samo znika. 

Nurkowie w wodach Zielonki znaleźli m.in. kuchenkę gazową, znak drogowy i fragmenty sejfu. Wszystkie śmieci wyjęli z akwenów. 

Warto zauważyć, że sprzątanie wód śródlądowych w Polsce nie jest łatwe i nieszczególnie przyjemne. Przejrzystość wody nie jest zbyt dobra, dna zbiorników śródlądowych często są zamulone. - W gliniankach w Zielonce kiedyś woda była bardzo przejrzysta. Jednak jej poziom spadł i wody mocno zarosły - tłumaczy gość Czwórki. - Dziś widoczność mierzymy tam w milimetrach. 

Nurkowy Finał Sprzątania Świata odbywał się w ciepłe dni, dlatego też amatorów kąpieli nie brakowało. Każdy uczestnik zabaw wodny wpływa na przejrzystość wody. Nurkowie nie robią z tego zarzutu, podkreślają że wchodząc do akwenu, by sprzątać, stawiają na cel. - W tym nurkowaniu nie chodzi o celebrację nurkowania, a dbanie o akwen - podkreślają. - Sprzątanie pod wodą nie jest łatwe i wdzięczne, stosujemy metodę "na macanta", przez dotyk identyfikujemy śmieci, a potem je wyławiamy. Mamy już w tym doświadczenie, nie boimy się tego, a nawet sprawia nam to jakąś radość. 

Co wyrzucamy do wody?

Obok gabarytów wyrzucanych do naszych wód śródlądowych możemy nurkowie wyławiają też mniejsze przedmioty, nierzadko o dużej wartości. Odnajdują portfele, kamery sportowe, telefony czy nawet hulajnogi. - Większość z tych rzeczy pewnie nie trafia do wody intencjonalnie. Warto jednak wiedzieć, że urządzenia elektryczne, które znajdują się pod wodą są niebezpieczne dla naszego środowiska - mówią goście Mateusza Kulika. - Gdy wyławiamy je, zwykle już nie nadają się do użytku, ale my budujemy świadomość wśród obserwatorów naszych działań. Mówimy o zagrożeniach. 

Nurkowanie w Polsce

Nurkowanie to pasja Kuby Cieślaka i Michała Kosuta. Działają by promować Polskę, jako dobre miejsce do nurkowania, bo przy niewielkich staraniach znajdziemy tu i przejrzystą wodą i przyzwoite temperatury.  

Tajemnice świata nurków będzie można poznać na Targach DeepSpot, które odbędą się 23-24 września. Czwórkowi goście zapraszają na nie pasjonatów tej aktywności, ale także tych, którzy dopiero planują taką przygodę. DeepSpot to bardzo głębokie miejsce na mapie Polski, a nawet świata. Jak zdradza Michał Kosut, jest to zbiornik wodny o głębokości 45 metrów. Jest on drugim pod względem głębokości na świecie. Mieści się w nim 9000 metrów sześciennych wody. 

***

Tytuł audycji: Pierwsze słyszę