Narodziny nowoczesnego narodu w kontekście rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja
2020-05-03, 19:55
- 3 maja świętujemy moment narodzin nowoczesnego narodu polskiego. Ta kwestia jest bezdyskusyjna. Czym jest naród i nowoczesność? To już nas dzieli, pozostaje otwartym problemem - mówił w Polskim Radiu 24 Wawrzyniec Rymkiewicz, filozof, założyciel i redaktor naczelny kwartalnika "Kronos".
Posłuchaj
3 maja 1791 Sejm Czteroletni przyjął przez aklamację ustawę rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 maja. Była ona drugą na świecie i pierwszą w Europie ustawą regulującą organizację władz państwowych, prawa i obowiązki obywateli. Była ostatnią próbą ratowania Rzeczypospolitej. Dawała nadzieję na wzmocnienie państwa polskiego, w którym przez wieki dominowała zasada "liberum veto".
Naród
Powiązany Artykuł
Historyk o Konstytucji 3 Maja: silna RP była potencjalnym zagrożeniem dla sąsiednich potęg
Gość Polskiego Radia 24 przypomniał, że w XVI i XVII wieku Polakiem był szlachcic. - Dzięki Konstytucji 3 Maja nastąpiła przemiana, również chłopi stali się Polakami. W konstytucji znalazł się też zapis dotyczący armii. To genialna idea Hugona Kołłątaja, dziś oczywista, w tamtych czasach całkowicie nowatorska. Kołłątaj wymyślił, że armia jest narodowa, że nie jest armią królewska, państwową, tylko emanacją siły zbrojnej narodu jako całości. Pojawia się nowoczesne pojęcie narodu jako całości obejmującej wszystkich Polaków, całości zdolnej do obrony - mówił Wawrzyniec Rymkiewicz.
Rola państwa
Konstytucja 3 Maja nie zniosła poddaństwa chłopów. Wiele jednak zmieniła w ich sprawie. - Wprowadzono zapis, że chłopi są objęci opieką państwa w sporze prawnym ze szlachcicem. Sytuacja feudalna była taka, że gdy silny stawał przeciwko słabszemu, pan przeciwko poddanemu, to miał nad nim gigantyczną przewagę. Nowoczesnym rozwiązaniem w Konstytucji 3 Maja było to, że sytuacja nie była już dwubiegunowa, ale trójbiegunowa, bo państwo wkraczało pomiędzy spierające się strony i obejmowało opieką stronę słabszą - tłumaczył filozof.
Przypomniał w tym kontekście współczesne umowy śmieciowe i kredyty, "formy życia, które mają charakter neofeudalny". Silni i możni tego świata pod hasłami nowoczesności przywracają światu kształt średniowieczny. Rola państwa, które staje pomiędzy pracodawcą a pracownikiem jest absolutnie zasadnicza - podkreślił gość Polskiego Radia 24.
Zdaniem Wawrzyńca Rymkiewicza Konstytucja 3 Maja jest bombą podłożoną pod naszą świadomość, niewybuchem, który już nieraz się zapalał i który jeszcze nieraz zapali się znowu, budząc nas z drzemki.
Więcej w nagraniu.
***
Audycja: "Życie z duszą czy bez"
Prowadzący: Filip Memches
Gość: Wawrzyniec Rymkiewicz
Data emisji: 03.05.2020
Godzina emisji: 19.06
PR24