Białystok - dwie daty odzyskania niepodległości
2018-10-07, 13:21
Białystok w szczególny sposób świętuje 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości. Uczestnicy audycji "Słowem Niepodległa” przypomnieli, że miasto dwukrotnie pamięta o wydarzeniach sprzed stu lat. Gośćmi Polskiego Radia 24 byli: Jolanta Szczygieł-Rogowska, historyk, dyrektor Galerii im. Śleńdzińskich, Edyta Mozyrska z Departamentu Kultury, Promocji i Sportu Urzędu Miasta Białystok, Robert Sadowski, dyrektor Muzeum Wojska w Białymstoku i prof. Adam Czesław Dobroński, historyk.
Posłuchaj
Audycję rozpoczęła wizyta w okazałym Muzeum Wojska. Dyrektor Robert Sadowski przypominał, że placówka mieści się w ostatnim budynku modernistycznym, oddanym do użytku w Białymstoku jeszcze przed wybuchem wojny. Jak podkreślił, jest to jeden z niewielu zachowanych w Polsce obiektów z czasów wojny. - Mamy ponad 20 tysięcy obiektów na wystawach – mówił Robert Sadowski. - Miłośnicy broni białej jak i historii wojskowego Białegostoku znajdą tutaj coś dla siebie. Niepodległość to przede wszystkim wojsko i wojna. Bez tego nie byłoby niepodległości. Białystok to miasto garnizonowe z czasów zaboru rosyjskiego. Mamy piękny garnizon z okresu międzywojennego i trzy nasze słynne stacjonujące tu pułki, czyli X Pułk Ułanów, XIV Dywizjon Artylerii Konnej, którego działon walczył pod Westerplatte, dzielnie stawiał czoło pancernikowi Schleswig-Holstein – wyjaśniał dyrektor Muzeum Wojska.
Prof. Adam Czesław Dobroński podkreślił, że Białystok dwukrotnie świętuje odzyskanie niepodległości. - Białystok jest przykładem jak trudno było odzyskać tę niepodległość po 11 listopada i jak różne były sposoby dochodzenia do niej. Mamy też swoje święto niepodległości, które obchodzimy z należnym szacunkiem 19 lutego. Wtedy to wchodzą pierwsi polscy żołnierze, jako wynik ugody polsko-niemieckiej, którą wymyślił Józef Piłsudski, w sposób logiczny i racjonalny. Na Ukrainie po 11 listopada pozostawała ciągle zwycięska armia niemiecka, szacowana na około pół milion żołnierzy. Oni chcieli wrócić do swojego „fatherlandu”, a najkrótsza droga wiodła do tego przez Warszawę. Piłsudski słusznie obawiał się, że ta młoda niepodległość może nie wytrzymać takiego zagrożenia, jakie stanowiło żołdactwo. W związku z tym wymyślono, że będą się oni ewakuować do swoich domów nie przez Warszawę, a od Kijowa, przez Brześć na Bugiem, Bielsk Podlaski, Białystok i w kierunku Prus Wschodnich. Dopóki nie wyjechali wszyscy teren musiał być kontrolowany przez niemiecką armię – tłumaczył prof. Adam Czesław Dobroński.
Jolanta Szczygieł zauważyła, że miasto w czasach przedwojennych było wysoko rozwinięte. - Należało do czwartej potęgi, jeśli chodzi o Rosję. Krótko pod zaborem pruskim. Byliśmy tutaj bardzo wielonarodowi. Gro społeczności była narodowości żydowskiej, mieliśmy przemysł, który zaczęli tworzyć niemieccy fabrykanci. Należeliśmy do Rosji, więc nie było granic celnych. Można było tutaj rozwijać przemysł włókienniczy – dodała dyrektor Galerii im. Śleńdzińskich.
Prof. Adam Czesław Dobroński dodał, że na terenach białostockich mieliśmy do czynienia z czterema rozbiorami. - Był zabór rosyjski, ale on się wyraźnie dzielił na dwie części. Na Królestwo Polskie i mówiono, że to Polska. Natomiast Białystok pozostawał w Cesarstwie Rosyjskim, a granica była na Narwi, czyli w tej części, od początku poddanej rusyfikacji. O Polakach mówiono polska kolonia. Stąd też trudniejsze dojrzewanie do niepodległości – wyjaśniał historyk.
Reprezentująca Urząd Miasta w Białymstoku Edyta Mozyrska przedstawiła plan obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości. - Białystok od dłuższego czasu podwójnie świętuje odzyskanie niepodległości, zarówno 11 listopada jak i 19 lutego, ze szczególnym uwzględnieniem naszej lokalnej historii. Ten rok jest szczególny, bo odzyskanie niepodległości świętujemy przez 12 miesięcy. Co miesiąc realizowane są różnego rodzaju projekty, które przybliżają historię oraz takie, które w inny sposób pokazują to, co jest najlepsze. Sportowcy na swój sposób dedykują turnieje np. bieg 100 kilometrów na 100-lecie. Uczestnicy pokonali 250 okrążeń stadionu lekkoatletycznym. Instytucje kultury i stowarzyszenia działające na terenie miasta realizują swoje mniejsze projekty, jak wystawy tematyczne, peleton pamięci, koncert pieśni patriotycznych. 11 listopada odbędą się oficjalne obchody – dodała Edyta Mozyrska.
Więcej w całej audycji.
Audycję prowadził Michał Walczyk.
Polskie Radio 24
________________________