17 września 1939 roku Armia Czerwona napadła na teren Rzeczypospolitej Polskiej, a Prezydium Rady Najwyższej Związku Sowieckiego dekretem nadało przymusowe sowieckie obywatelstwo Polakom zamieszkującym Kresy wschodnie.
- Pierwsze kilka dni po opanowaniu obszarów wschodnich II Rzeczpospolitej przez oddziały Armii Czerwona, aż do ustanowienia władzy sowieckiej charakteryzowały się zjawiskiem "kontrolowanego chaosu". To znaczy były to rabunki, morderstwa, gwałty dokonywane przede wszystkim na przedstawicielach administracji państwowej, na osobach związanych z aparatem państwowym II Rzeczpospolitej. Dlaczego "kontrolowany"?, bo działania te były inspirowane przez sowieckich agentów i w przyszłości w propagandzie przedstawiane jako wyraz, entuzjastycznej reakcji miejscowej ludności - mówił o wydarzeniach sprzed 83 lat prof. Jan Szumski.
Jak dodał najpierw były gwałty i morderstwa, następnie aresztowania oraz skazywania w ramach procesów, a finałem okazały się masowe deportacje w głąb Rosji, w sumie cztery w latach 1940-1941.
"Pseudoreferenda dla Rosjan istotą aneksji terytoriów"
Historyk zwrócił też uwagę na pseudoreferenda, które odbyły się w tamtym czasie. Na ich mocy miejscowa ludność, czyli Polacy Kresów wschodnich II Rzeczpospolitej masowo poparli przedstawicieli nowe władzy.
- Nasuwają się analogie, zupełnie naturalnie obserwując dzisiejsza sytuacje na wschodzie Ukrainy. Dochodzimy do wniosku, że istotą tych zmian i istotą przeprowadzenia akcji aneksji terytoriów nadal pozostają pseudoreferenda - zwrócił uwagę prof. Szumski.
Po włączeniu Kresów wschodnich w skład Związku Sowieckiego odbyło się nadanie obywatelska sowieckiego mieszkańcom okupowanych terytoriów.
Zapraszamy do wysłuchania całej audycji
22:34 30.10 HWT.mp3 Prof. Jan Szumski, historyk PAN, IPN o wydarzeniach z 1939 roku na Kresach wschodnich II Rzeczpospolitej (Polskie Radio 24/Historyczne wydarzenie tygodnia)
Czytaj także:
* * *
Audycja: Historyczne wydarzenie tygodnia
Prowadzący: Tadeusz Płużański
Gość: prof. Jan Szumski, historyk PAN, IPN
Data emisji: 30.10.2022
Godzina emisji: 11.06
PR24
asp