Historia

Ignacy Krasicki. Duchowny władający słowem

Ostatnia aktualizacja: 14.03.2024 05:40
223 lata temu, 14 marca 1801 roku w Berlinie zmarł Ignacy Krasicki, biskup warmiński, publicysta, literat, określony "najwybitniejszym polskim pisarzem XVIII wieku".
Portret Ignacego Krasickiego  Per Krafft, (1724-1793)
"Portret Ignacego Krasickiego" ‒ Per Krafft, (1724-1793) Foto: Wikimedia Commons

Urodził się w 1735 roku w Dubiecku nad Sanem. Był najstarszym synem kasztelana chełmskiego Jana Krasickiego, herbu Rogala i Anny z domu Strzechowskiej. Krasiccy byli zubożałą rodziną magnacką, posiadającą tytuł hrabiów Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Otrzymał staranne wykształcenie. Uczył się w kolegium jezuitów we Lwowie, a w 1751 wstąpił do seminarium duchownego w Warszawie. Osiem lat później otrzymał święcenia kapłańskie.

Początki kariery

– Miał podobno od młodych lat nie tylko dar przekonywania, ale zjednywania sobie ludzi ‒ opowiadał w audycji z cyklu "Mieć 19 lat" Piotr Dmitrowicz. - Ta umiejętność Krasickiego okazała się niezwykle przydatna w sytuacji jakiej znajdował się kraj.

Posłuchaj
02:29 ignacy krasicki___663_05_iv_tr_0-0_98998506dc748cb[00].mp3 "Ignacy Krasicki" ‒ audycja z cyklu "Mieć 19 lat". Gościem Andrzeja Sowy był Piotr Dmitrowicz. (PR, 02.12.2005)

Jego kariera dynamicznie rozwijała się. Pełnił obowiązki sekretarza prymasa Władysława Aleksandra Łubieńskiego. W tym czasie zaprzyjaźnił się z przyszłym królem Polski Stanisławem Augustem Poniatowskim, którego był częstym gościem podczas tak zwanych obiadów czwartkowych. W 1766 roku otrzymał biskupstwo warmińskie, tytuł książęcy oraz godność senatora Rzeczypospolitej. Pod koniec życia został również arcybiskupem gnieźnieńskim.

Trudny wiek XVIII

Wiek XVIII nie był najłatwiejszy dla Rzeczpospolitej. ‒ Na tron wstąpił król Stanisław August, miała miejsce konfederacja barska, obrady Sejmu Czteroletniego, wojna polsko-rosyjska, konfederacja targowicka, a w rezultacie I rozbiór Polski ‒ opowiadał w audycji Elżbiety Bojarskiej historyk literatury Zdzisław Libera. ‒Jednocześnie w tych ciężkich czasach, polska kultura rozwijała się, można nawet stwierdzić, że narodziło się jej nowoczesne wydanie.

Posłuchaj
15:52 ignacy krasicki jakiego nie znamy___f 42723_tr_0-0_117337276dc7eb45[00].mp3 "Ignacy Krasicki jakiego nie znamy" ‒ audycja z cyklu "Anegdoty i fakty". Gościem Elżbiety Bojarskiej był Zdzisław Libera . (PR, 04.02.1988)

W Oświeceniu nastąpiło odrodzenie języka polskiego, którego zapaść można było zaobserwować w epoce Baroku. Przyczyniły się do tego miedzy innymi reforma edukacji, ukazujące się czasopisma tj. "Monitor" czy "Zabawy przyjemne i pożyteczne", które współtworzył Krasicki. Istotna również była nowa koncepcja spojrzenie na społeczeństwo, jako pewnego rodzaju całość.

‒ Krasicki zastanawiał się nad kształtowaniem się naszej świadomości historycznej, nad pojęciem mitu i jego rolą w rozumieniu historii ‒ mówił Zdzisław Libera w audycji z cyklu "Anegdoty i fakty".

Między satyrą a dydaktyzmem

Dzieła Krasickiego są niezwykle zróżnicowane. Zadebiutował mając 40 lat „Hymnem do miłości ojczyzny”. Był również autorem poematów heroikomicznych "Myszeida", "Monachomachia" i "Antymonachomachia". Stworzył pierwszą polską powieść "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki", o której Andrzej Niewiadowski mówił ‒ że była zapowiedzią nowego gatunku prozy dydaktycznej – antyutopii.

Posłuchaj
11:49 ignacy krasicki - pisarz fantastyki___pr iii 100890_tr_0-0_99757726dc753f7[00].mp3 "Ignacy Krasicki - pisarz fantastyki" ‒ audycja Krzysztofa Adamskiego, którego gościem był Andrzej Niewiadowski. (PR, 07.04.1987)

‒ Twórczość Krasickiego zmusza czytelnika do pewnego zastanowienia się. Na tym polega wartość jego literatury, na przykład "Bajek", które w skali światowej są niedocenione ‒ mówił Zdzisław Libera. ‒ Bajka epigramatyczna, będąca krótka, zwięzła jest pisana przez mędrca, który obserwuje świat i widzi mechanizmy nim kierujące.

Krasicki zarówno w "Bajkach", jak i "Satyrach" nie atakował ad personam, a wypunktowuje niegodne naśladowania postawy, ludzkie przywary czy słabości. Nie pozostawał również bezkrytyczny wobec stanu duchowieństwa, do którego sam należał. Czego dał wyraz między innymi w "Monachomachii".

WP

Czytaj także

Stanisław August Poniatowski. Ostatni król Polski

Ostatnia aktualizacja: 12.02.2024 05:46
12 lutego 1798 roku zmarł król Stanisław August Poniatowski. Jednym z największych osiągnięć tego władcy było zwołanie Sejmu Czteroletniego i uchwalenie Konstytucji 3 maja w 1791 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stanisław August Poniatowski – mógł być wielkim królem

Ostatnia aktualizacja: 14.02.2020 04:30
W historii Polski mieliśmy wielu królów, których wielkość była raczej bezdyskusyjna. Byli też i tacy, którzy niczym specjalnym się nie wsławili i ci nieliczni pohańbieni swoimi czynami. Niewielu jednak jest aż tak kontrowersyjnych i z takim dorobkiem historycznym, jak król Stanisław August Poniatowski. W swoim dorobku miał przedsięwzięcia wielkiej wagi, służące Polsce i jej reformom. Niestety wiele też złych, hańbiących czynów tego króla obciąża.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki" - powieść, w której nic nie jest przypadkiem

Ostatnia aktualizacja: 15.03.2020 05:35
Pierwsza w historii polskiej literatury spisana prozą powieść  Ignacego Krasickiego "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki" została wydana 15 marca 1776 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Monitor". Najważniejsze czasopismo polskiego oświecenia

Ostatnia aktualizacja: 21.03.2024 05:50
Czasopismo powstałe 259 lat temu z inspiracji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego wspierało obywatelskie postawy, które miały uchronić Rzeczpospolitą przed upadkiem. To na jego łamach pojawiły się również pierwsze felietony w polskiej prasie.
rozwiń zwiń