Sytuacja hydrologiczna i hydrogeologiczna w Polsce bardzo się poprawiła. Zawdzięczamy to m.in. opadom

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB) z okazji przypadającego 22 marca Światowego Dnia Wody, zwrócił uwagę, że w ostatnich miesiącach sytuacja hydrologiczna i hydrogeologiczna w Polsce bardzo się poprawiła.

- Nie tylko podniósł się stan wód w rzekach, ale również na skutek długotrwałych opadów atmosferycznych także zwierciadło pierwszego poziomu wodonośnego wód podziemnych znacznie się podniosło i trend ten nadal się utrzymuje - poinformował PIG-PIB.

Eksperci instytutu wyjaśnili, że obecnie stany wód podziemnych w całym kraju "kształtują się w bezpiecznej strefie" i stan zagrożenia hydrogeologicznego został odwołany.

- Jeszcze na początku tego roku na niewielkich obszarach w północnej i centralnej Polsce zwierciadło wód kształtowało się bardzo nisko i obserwowaliśmy tam "niżówkę hydrogeologiczną" (niskie stany wód podziemnych występujące po okresie deficytu opadów). Jednak obszary objęte tym zjawiskiem były już niewielkie, w stosunku do okresu jesiennego, gdy "niżówka" była najrozleglejsza - stwierdzili.

Niżówka hydrogeologiczna

Eksperci zauważyli, że w lutym zjawisko to całkowicie zanikło i w żadnym regionie kraju nie występowało "niżówka hydrogeologiczna".

- Pozostały jedynie lokalne ogniska, które będą stopniowo zanikać, pod warunkiem, że opady w najbliższych tygodniach nadal będą występować - zastrzegli eksperci. Ich zdaniem, jeśli tendencja wzrostu stanów wody będzie w następnych miesiącach kontynuowana, to dla pewnych obszarów Polski północnej i w Wielkopolsce może przynieść "odwrócenie naturalnego, kilkuletniego trendu spadku zwierciadła wody związanego z niedoborem opadów atmosferycznych".

Eksperci instytutu stwierdzili, że utrzymujące się przez wiele lat obniżenia zwierciadła płytkich wód podziemnych występujące z przyczyn naturalnych (deficyt opadów atmosferycznych) lub antropogenicznych (m.in. nadmierna eksploatacja wód podziemnych, osuszanie terenów podmokłych w ramach niewłaściwie prowadzonej melioracji użytków zielonych i gruntów ornych, odwodnienia górnicze oraz budowlane) są niekorzystne ponieważ może inicjować lub intensyfikować procesy stepowienia.
Zagrożone regiony

Eksperci wskazali, że "najbardziej zagrożone stepowieniem obecnie są Wielkopolska, Pomorze, Kujawy i Polesie Lubelskie".

- Stepowienie obszarów w naszym kraju nie jest tak intensywne, aby powodować pustynnienie, jak to ma miejsce w Afryce lub Azji. Jednak problemu nie należy bagatelizować, gdyż stepowienie może prowadzić do nieodwracalnych zmian w naturalnych ekosystemach i lasach, a także być przyczyną znacznego spadku plonów w rolnictwie - zaznaczyli eksperci.

Eksperci zostali też zapytani, jakie są obecnie zasoby wody pitnej w Polsce w porównaniu do zapotrzebowania.

- Zapotrzebowanie na wodę pitną jest dużo mniejsze niż dostępne do zagospodarowania zasoby. Uwzględniając aktualny pobór wód podziemnych zarówno z ujęć wód jak również pobór odwodnieniowy, rocznie użytkowane jest ok. 20 proc. zasobów wód podziemnych, a więc rezerwy zasobów w skali kraju kształtują się na poziomie 80 proc. - poinformowali eksperci.

Wskazali, że w Polsce woda pitna dystrybuowana wodociągami według danych GUS w ok. 73 proc. pochodzi właśnie z wód podziemnych.

- Mamy w Polsce korzystne warunki dla alimentacji wód podziemnych (zasilania wód podziemnych). Udokumentowane dla obszaru kraju zasoby dyspozycyjne wód podziemnych, wynoszą ok. 34 mln m sześc./dobę - dodali.

Cykliczne zmiany

Eksperci PIG-PIB zwrócili uwagę, że klimat Ziemi podlega cyklicznym zmianom, wynikającym ze zmian aktywności słonecznej, zmian nachylenia osi ziemskiej względem eliptycznej orbity Ziemi.

- Aktualnie znajdujemy się w fazie holoceńskiego ocieplenia klimatu Ziemi, w której występują krótsze okresy ochłodzenia i ocieplenia - przypomnieli eksperci PIG-PIB, dodając, że najważniejsze dla kształtowania zasobów wodnych kraju i prowadzenia zrównoważonej gospodarki wodnej są kilkunastoletnie cykle z przewagą lat posusznych, występujące przemiennie z cyklami o przewadze lat mokrych.

- Wody podziemne są najbardziej odporne na zmiany klimatu - znacznie bardziej niż wody powierzchniowe. Wynika to z warunków występowania tych wód. Środowisko geologiczne stanowi najlepszą ochronę dla wód zarówno ich ilości, jak i jakości - stwierdzili eksperci.

Podkreślili, że warstwy wodonośne są również największym i najbezpieczniejszym naturalnym zbiornikiem retencyjnym wód. Dla obszaru Polski szacuje się, że w strefie aktywnego obiegu wód w zlewniowych systemach wodonośnych zretencjonowane jest ok. 1,5 tysiąca km sześc. słodkich wód podziemnych, tworzących średnio 49 proc. średniorocznego odpływu rzek polskich do Bałtyku, wynoszącego 54,3 km sześciennych.

PR24/IAR/PAP/mib