Emerytura obywatelska jednakowa dla wszystkich
Polski system emerytalny może być coraz mniej bezpieczny dla przyszłych emerytów. Pojawiają się więc propozycje zmian, które mogłyby go zabezpieczyć przed ewentualnym krachem. Jedną z nich jest emerytura obywatelska. Budzi ogromnie dużo wątpliwości, ale cześć ekspertów popiera takie rozwiązania.
2015-11-03, 15:56
Posłuchaj
Trybunał Konstytucyjny rozpatruje zmiany dotyczące Otwartych Funduszy Emerytalnych. Chodzi o ocenę, czy wprowadzona dwa lata temu reforma była zgodna z Konstytucją.
To prosty system
Wprowadzenie emerytury obywatelskiej proponuje natomiast m.in. Centrum im. Adama Smitha. Czym jest takie świadczenie wyjaśnia Andrzej Sadowski założyciel i szef Centrum.
– Emerytura obywatelska jest jednakowym świadczeniem dla każdego obywatel po ukończeniu urzędowego, określonego wieku i jest to system radyklanie prosty, bo opierający się na spisach wyborców, do którego nie trzeba skomplikowanego systemu informatycznego. Zakłada, że każdy obywatel dostaje równą emeryturę wypłacona wprost z budżetu – tłumaczy.
Byłoby taniej
Zaletą takiego rozwiązania byłoby obniżenie kosztów funkcjonowania systemu emerytalnego – uważa Sadowski.
– Dzisiaj sporą część tego, co rząd nam zabiera w postaci tzw. składki na ZUS idzie na utrzymanie jednego z bardziej skomplikowanych systemów informatycznych, armii osób, która cały czas śledzi nasze poczynania na rynku pracy. Natomiast do sytemu emerytury obywatelskiej wystarczy spis wyborców. Stąd już chociażby z tego względu nie ma takich kosztów związanych z redystrybucją emerytury – mówi.
To byłoby tylko minimum
Zdaniem eksperta, nie ma co liczyć na obecny system, w którym i tak emerytury będą bardzo niskie. Natomiast emerytura obywatelska byłaby pewnym minimum. Resztę trzeba będzie wypracować sobie samemu.
– Ta właściwa emerytura jest efektem aktywności w ciągu życia większej lub mniejszej, zależnej już od samego obywatela i własnych decyzji inwestycyjnych – dopowiada ekspert.
Ale to właśnie, zdaniem Piotra Lewandowskiego, szefa Instytutu Badań Strukturalnych, jest jedną ze słabości tego rozwiązania.
– W krajach, w których ono funkcjonuje np. Kanada czy Nowa Zelandia, jest to świadczenie na takim bazowym poziomie, które ma zapewnić, że emeryci nie są ubodzy i, że unikają skrajnego ubóstwa. Natomiast na obywatela, tak naprawdę, przerzucony jest ciężar zapewnia sobie na starość godnego dochodu – mówi ekspert.
U nas byłoby trudniej
W ocenie eksperta u nas trudno byłoby też wprowadzić emeryturę obywatelską.
– Łatwiej jest wprowadzić tzw. emeryturę obywatelską, jako nowy system emerytalny, wtedy kiedy żadnego systemu emerytalnego nie było, niż zastąpić system, w którym emerytury były powiązane z poprzednimi płacami i składankami. Polski system emerytalny jest oparty o to, by ściągać składki z tych składek finansować dość duży portfel emerytur, który trzeba opłacić. Emerytury, które już trzeba opłacić z czegoś i tak trzeba by sfinansować. A emerytury obywatelskiej, jeśli ona miałyby być identyczna dla wszystkich – nie można byłoby finansować ze składek, ale z podatków ogólnych – wyjaśnia ekspert.
Długa aktywność najlepszym rozwiązaniem
Zdaniem Piotra Lewandowskiego, najlepszym rozwiązaniem dla naszego systemu emerytalnego jest wydłużenie naszej aktywności zawodowej.
– Podniesienie wieku emerytalnego było ważnym i dobrym krokiem w tę stronę, aby uniknąć spadku stóp zastąpienia i realnej wartości świadczeń emerytalnych. I zmiany proporcji pomiędzy okresem, w którym pracujemy i odprowadzamy skałki – wydłużeniem go, a okresem kiedy pobieramy emerytury – bardzo długim obecnie w Polsce oraz skróceniem go. Sposobem na to, by te proporcje emerytury w stosunku do ostatniej płacy zmienić – wyjaśnia.
Ważne jest też ograniczenie umów nieoskładkowanych i zastąpienie ich w pełni oskładkowanymi etatami.
Karolina Mózgowiec, gra
