Skąd wziął się Dzień Matki? To wyjątkowe święto ma bogatą historię
2023-05-26, 05:55
Mutter, mamma, maminka, mother, mam czy po prostu Mama. W wielu krajach Dzień Matki jest w maju z przyczyn religijnych, bo to miesiąc Maryi, Matki Jezusa. Skąd wywodzi się idea tego święta, kiedy obchodzone jest w innych częściach Europy i jak wygląda macierzyństwo dziś? Co przede wszystkim mama powinna przekazać dzieciom?
Dzień Matki na świecie znany jest pod nazwą Mother's Day czy Mothering Sunday. Anglojęzyczne nazwy nie bez powodu - bo to Wielka Brytania i USA dały początek obchodom Dnia Matki.
Historia Dnia Matki w Wielkiej Brytanii
Co ciekawe, Dzień Matki w Wielkiej Brytanii ma długą historię. Nazwa Mothering Sunday pochodzi od tradycji odwiedzania rodzimego kościoła (mother church) w połowie postu. Ci, którzy mieszkali daleko od domu, zjeżdżali do swoich rodzin właśnie w niedzielę, na 3 tygodnie przed Wielkanocą. Był to dzień, w którym rodziny mogły się spotkać i spędzić ze sobą nieco czasu. W wielkich majątkach ziemskich służba otrzymywała wolne i także jechała do domu, aby udać się do kościoła i odwiedzić rodziców. Po drodze wielu zbierało kwiaty jako prezent dla czekających na nich matek.
Pierwszy raz Dzień Matki ustanowiono jednak dopiero w XIX wieku w Stanach Zjednoczonych. Dzięki zabiegom aktywistki Anny Jarvis rząd ogłosił Mothering Sunday oficjalnym świętem. W 1913 r. po lekturze artykułu Jarvis, córka jednego z pastorów, Constance Smith, rozpoczęła kampanię na rzecz Dnia Matki w Wielkiej Brytanii. Ale dopiero od 1938 r. święto zaczęto oficjalnie obchodzić na Wyspach.
Mothering Day - Dzień Macierzyński
Mothering Day lub Mothering Sunday - tak w religii chrześcijańskiej nazywamy czwartą niedzielę Wielkiego Postu przed Wielkanocą. W tę niedzielę Brytyjczycy obchodzą święto doskonale wszystkim znane jako Dzień Matki. Nie bez powodu nazwy te pokrywają się ze sobą, bowiem Dzień Matki, jaki znamy dziś, ma swoje źródło właśnie w tym religijnym dniu.
W XVI-wieczne Anglii Mothering Sunday nazywany również Niedzielą Odkupienia, obchodzony był bardzo religijnie i wbrew skojarzeniom nie czczono w tym dniu matki jako rodzicielki, a matkę jako kościół.
Kościołem-Matką był nazywany kościół, w którym parafianin przyjmował swoje najważniejsze życiowe sakramenty tj. chrzest lub małżeństwo. Traktowana tak była również katedra, jako Matka Wszystkich Kościołów lub przewodni kościół w okolicy - Kościół Parafialny.
W Niedzielę Odkupienia wierni udawali się na pielgrzymkę do swych matczynych kościołów na mszę Laetare, na której czytane były wybrane fragmenty biblijne odnoszące się do matek i macierzyństwa.
Po nabożeństwie przydzielany był odpust na resztę dnia - parafianie mogli wtedy, choć na jeden dzień odetchnąć od postu przy suto zastawionych stołach.
Z biegiem lat święto zaczęło przybierać nieco inną formę. W XVIII-wiecznej Anglii powszechna była służba dziecięca w bogatych domach. W Mothering Sunday możni czuli się zobowiązani do udzielania odpustu swoim małym podwładnym (którzy nierzadko pracowali z dala od swoich domów i rodziny) i przyznania im w ten dzień, jedynego w całym roku, dnia wolnego od służby.
Dzień Matki - powrót do tradycji
Na początku XX wieku Constance Penswick Smith - religijna córka pastora, zniesmaczona zanikaniem kościoła w tradycji Mothering Sunday, postanowiła przypomnieć anglikanom o prawdziwym znaczeniu tego święta. Zdobyła zainteresowanie ludzi, przedstawiając postać Matki przy użyciu różnych metafor.
Smith wydała kilka książek. W jednej z nich The Revival of Mothering Sunday z 1920 r. przedstawiła 4 aspekty macierzyństwa:
- Kościół - Nasza Matka
- Matka Jezusa
- Matki Ziemskich Domów
- Dary Matki Ziemi
Constance Penswick Smith przypomniała Brytyjczykom o zapomnianym przez nich Mothering Sunday. Szczególny wpływ wywarła na matki, które straciły swych synów w I wojnie światowej. Kobiety potrzebowały duchowego wsparcia i święta, z jakim mogłyby się utożsamić.
Święto znów odżyło w Wielkiej Brytanii, jednak większy wpływ na sposób, w jakim zaczęto je celebrować, nie wywarła pobożna Angielka, lecz inna, również zawzięta aktywistka - pochodząca ze Stanów Zjednoczonych Anna Jarvis. Po śmierci swej matki (aktywistki, która po wojnie w 1868 r. zorganizowała święto na rzecz pokoju Mothers' Friendship Day - Dzień Matczynej Przyjaźni) w 1908 r. zorganizowała memoriał - Mother's Day na cześć jej dokonań w walce o pokój, solidarność i zjednoczenie.
W 1914 r. prezydent Woodrow Wilson ustanowił dla Ameryki oficjalny Dzień Matki - Mother's Day nadając mu datę śmierci Ann Reeves Jarvis - drugiej niedzieli maja.
Po drugiej stronie Atlantyku, w Anglii, amerykański Mother's Day podbił serca Brytyjczyków, ku niezadowoleniu Constance Penswick Smith, której idea tego święta sięgała sfery religijnej i - podobnie jak u jej przyjaciółki zza oceanu - duchowej.
Obie bohaterki do końca życia walczyły z komercjalizacją święta, które spopularyzowały. Obie zmarły jako niespełnione, niezamężne i bezdzietne aktywistki, założycielki święta, jakie znamy dziś pod nazwą - Dzień Matki.
Dzień Matki na świecie
Dzień Matki na świecie obchodzony jest w marcu, maju, a nawet w lutym. Nawet w krajach europejskich święto to ma różne daty. W niektórych państwach Dzień Matki obchodzony jest razem z Dniem Kobiet.
8 marca Dzień Matki obchodzi się w: Bułgarii, Armenii, Mołdawii, Rosji, Serbii czy Słowenii.
Kraje arabskie w większości świętują Dzień Matki 21 marca, czyli w pierwszy dzień wiosny. Z kolei w Norwegii mamy mają swoje święto wcześniej - wypada tam ono zawsze w drugą niedzielę lutego.
W USA Dzień Matki obchodzi się zawsze w drugą niedzielę maja. Ta data obowiązuje również w większości krajów na świecie.
Dzień Matki w Hiszpanii
Dzień Matki był obchodzony w katolickiej Hiszpanii od 1644 r. w ramach celebrowania narodowego święta Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Pierwotnie przypadał co roku na 8 grudnia.
Od czasu, gdy Dzień Matki, został oficjalnie ustanowiony przez byłego prezydenta Stanów Zjednoczonych Wilsona Woodrowa, uroczystości - zgodnie z naturą Hiszpanów lubiących fiesty i spotkania rodzinne - rozdzielono. Dlatego w innych terminach jest święto Niepokalanego Poczęcia oraz Dzień Matki, aby w ten sposób uhonorować macierzyństwo.
Jednak dopiero w 1965 r. Dzień Matki w Hiszpanii przeniesiono na pierwszą niedzielę maja, i tak jest do dzisiaj. Dzień ten wybrano właśnie w maju, głównie ze względów religijnych. Maj to w tym katolickim kraju miesiąc Maryi Dziewicy, Matki Jezusa Chrystusa.
Macierzyństwo jest tam bardzo podkreślone, mama jest w centrum, ostatnio można to było odczuć w sposób bardzo nasilony w czasie pandemii, matka stanowiła ostoję, mężczyźni byli i są przez matki rozpieszczani. W Hiszpanii podobnie jak we Włoszech - macierzyństwo dominuje, ale wpływ matki bywa zgubny. Szczególnie gdy syn zawiera związek małżeński z kobietą innej narodowości. I to jest pole do konfliktów (kultura, obyczaje, a przede wszystkim sporną kwestią jest wychowanie dzieci).
Ale w dzisiejszych czasach nie to jest głównym problemem. Chodzi w ogóle o chęć posiadania dzieci. Z najnowszych badań wynika, że ponad 50 proc. małżeństw ma tylko jedno dziecko.
Brazylia, Argentyna - tam matka jest świętością, zresztą w wielu kulturach, krajach na świecie, czci się matkę, choć jej rola i pozycja zmieniała się przez lata.
"Listy Matki" autorstwa Anny Augustyn to zbiór listów matki 9 dzieci, zmarłej 50 lat temu. Prosta, zwyczajna kobieta, urodziła i wychowała przyszłe matki, ojców i osoby duchowne. Wydaje się, że czasy zupełnie różne, ale rdzeń macierzyństwa jest jeden, niezmienny: wychować dzieci do wiary! Tak było 50 lat temu i tak jest do dziś - mówi psycholog Lucyna Słup, autorka książki "Duchowość matki" napisanej właśnie na podstawie "Listów matki".
Relacje między małżonkami są również bardzo ważne, a może nawet najważniejsze. Gdy dzieci widzą, że rodzice się kochają, okazują sobie miłość, mimo że czasem się pokłócą (co jest rzeczą naturalną) wtedy wyrastają w poczuciu własnej wartości, czują się kochane i bezpieczne.
I takie jest zadanie "wystarczająco dobrej matki" - bo ideałów nie ma!
Autor: Agnieszka Kozłowska-Łysko