TK wydał orzeczenie w sprawie Sądu Najwyższego. "Reforma jest niekonstytucyjna"

Prezydent Andrzej Duda skierował styczniową nowelizację przepisów SN do TK w lutym br. w trybie kontroli prewencyjnej - przed jej podpisaniem. Nowelizacja ta miała - według PiS - wypełnić kluczowy "kamień milowy" dla odblokowania przez Komisję Europejską środków na realizację Krajowego Planu Odbudowy. Jednocześnie prezydent apelował w lutym do sędziów TK, by niezwłocznie zajęli się sprawą.

Trybunał Konstytucyjny: reforma Sądu Najwyższego niezgodna z ustawą zasadniczą

Trybunał Konstytucyjny w poniedziałkowym wyroku uznał, że przepisy uznane za niekonstytucyjne "nierozerwalnie związane" z całą ocenianą nowelizacją.

TK ogłosił orzeczenie w tej sprawie w pełnym składzie w poniedziałek po południu po dwugodzinnej rozprawie w tej sprawie. Orzeczenie zapadło większością głosów. Zdanie odrębne zgłosił sędzia TK Piotr Pszczółkowski, który wskazał na zaniechania Rady Ministrów w procesie ustawodawczym.

Sędzia sprawozdawca Bartłomiej Sochański wyjaśnił, że Trybunał zmierzył się z dwoma zasadniczymi problemami konstytucyjnymi. Pierwszy obejmuje zagadnienia dotyczące testu niezawisłości i bezstronności sędziego oraz ustanowienia na podstawie ustawy. Podkreślił, że konstrukcja testu niezawisłości sędziego wprowadzona do polskiego prawa ustawą czerwcową bywa wykorzystywana do kwestionowania inwestytury sędziów.

Sędzia Sochański zaznaczył, że styczniowa nowelizacja poszerza możliwości kwestionowania inwestytury sędziowskiej. - Trybunałowi nie są znane jakiekolwiek przykłady podobnych krajowych legislacji w państwach europejskich. Wzajemne sprawdzanie przez sędziów prawidłowości swoich powołań w drodze sądowych postępowań jest w ocenie TK zaprzeczeniem zasady niezawisłości oraz poważnym naruszeniem kompetencji głowy państwa. Istotnym elementem niezawisłości sędziowskiej jest trwałość i nie odwoływalność inwestytury - wyjaśnił sędzia Sochański.

Prezydent wnioskował o zbadanie ustawy przed podpisem

Drugi zasadniczy problemem konstytucyjny to zmiany we właściwości Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Według znowelizowanych przepisów sprawy dyscyplinarne i immunitetowe miały trafiać do NSA.

W swoim wniosku prezydent zwrócił się do TK o zbadanie zgodności z konstytucją m.in. szeregu zapisów o tzw. teście niezależności sędziego oraz o przekazaniu spraw dyscyplinarnych i immunitetowych sędziów do Naczelnego Sądu Administracyjnego. We wniosku prezydenckim zakwestionowano także m.in. przepisy umożliwiające wnioskowanie o wznowienie prawomocnie zakończonych spraw dyscyplinarnych i immunitetowych, a także przewidzianą w tej nowelizacji vacatio legis określoną na 21 dni.

"Charakter prawny przyjętych w ustawie rozwiązań prowadzi do istotnej zmiany ustrojowej w funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości w Polsce. Uchwalone rozwiązania mają doniosłe znaczenie zarówno dla funkcjonowania NSA, SN, sądów powszechnych i sądów wojskowych, jak również dla statusu sędziów i ich konstytucyjnego umocowania. Materia ustawy ma także istotne znaczenie dla jednostki i jej konstytucyjnego prawa do sądu. Ustawa z dnia 13 stycznia br. przed jej ewentualnym wejściem w życie, musi zatem zostać poddana wnikliwej kontroli i ocenie przez TK pod względem spełnienia tego najważniejszego kryterium - zgodności z Konstytucją" - wskazywano w prezydenckim wniosku.

• Kary nakładane przez TSUE na Polskę są niezgodne z konstytucją. TK wydał wyrok
• "Nie ustaniemy w wysiłkach zreformowania sądów". PiS przedstawił plan zmian w wymiarze sprawiedliwości

Posłuchaj

Sędzia Sochański zaznaczył, że styczniowa nowelizacja poszerza możliwości kwestionowania inwestytury sędziowskiej (IAR) 0:30

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

IAR/PAP/jmo